بخشی از مقاله
چکیده
آویشن، گیاهی معطر از خانواده lamiaceae از گیاهان دارویی با ارزش و متداول در طب سنتی و جدید دنیا است. که به طور عمده بومی نواحی معتدل شمالی نظیر اروپای جنوبی و آسیا هستند و در کشور ما در بیشتر مناطق معتدل و کوهستانی، گونه های مختلف این گیاه رشد میکند. در این تحقیق، ترکیبات شیمیایی گیاه آویشن با نام علمی Thymus vulgaris بدست آمد.
Thymus vulgaris از مزرعه گیاهان دارویی دانشگاه علم و فرهنگ خراسان رضوی جمع آوری شده اسانسگیری با روش تقطیر با آب و بخار آب انجام شده است. ترکیبات موجود در اسانس با استفاده از دستگاه گازکروماتوگرافی کوپل شده با طیف سنج جرمی GC/MASS شناسایی شدند.
با مطالعه و بررسی دقیق زمانهای بازداری ترکیبها، اندیسهای بازداری کواتس، طیفهای جرمی و با تحلیل طیف های GC/Mass در اسانس آویشن 34 ترکیب شناسایی شدند که اجزای عمده موجود در اسانس آویشن عبارتند از: تیمول - %54/66 - ، بورنئول - %6/47 - ، گاما ترپینن - %5/51 - و تیمول متیل اتر - %4/62 - بودند.
خاصیت ضد میکروبی این گیاه با روش دیسک دیفیوژن آگار در مقابل باکتری استافیلوکوکوس اورئوس انجام شد و مشخص شد Thymus vulgaris خاصیت ضد میکروبی قوی دارد و این اسانس گیاه آویشن در مقابل باکتری استافیلوکوکوس اورئوس - گرم مثبت - نسبت به باکتری های - گرم منفی - حساسیت بیشتری نشان دادند.
مقدمه
گیاهان دارویی از منابع بالقوه عظیم الهی هستند. آویشن - Thymus vulgaris L. - یک گیاه چند ساله از خانواده نعناع و بومی مدیترانه است
آویشن گیاهی معطر از خانواده لامیاسه از گیاهان دارویی با ارزش و متداول در طب سنتی و جدید دنیاست. پراکنش 215 گونه آویشن در دنیا و 14 گونه از آن در ایران گزارش شده است . - 2 - این گیاه به صورت سنتی به عنوان ضد نفخ، هضم کننده غذا، ضد اسپاسم، ضد سرفه و خلط آور و به علت داشتن ترکیب اصلی تیمول، در صنایع غذایی، دارویی، بهداشتی و آرایشی استفاده میشود. از عصارههای آبی، آبی-الکلی و پروپیلن گلیکولی آویشن نیز در تهیه شامپو، کرم و پماد استفاده میشود
اثرات ضد قارچ، ضد انگل و ضد باکتری این گیاه و اثرات درمانی آن برای درمان آسم، سرفههای خشک مکرر و برونشیت به اثبات رسیده است. از این گیاه، داروهایی به شکل شربت، قرص مکیدنی، بخور، قرص و عصاره، تهیه شده و به تأیید واحد وزارت بهداشت، درمان و آموزش "نظارت بر امور دارو" پزشکی رسیده است که از آن جمله میتوان شربت توسیان، قطره توسیگل، قطره توسیوین، قطره تیم آرتا، شربت تیمکس، شربت تیمیان و شربت برونکوتیدی را نام برد
با توجه به نیاز کشور به گیاهان دارویی مانند آویشن، ارزیابی عملکرد کمی و کیفی اسانس این گیاه ضروری است و مقایسه ترکیبات شیمیایی و خواص میکروبی آویشن مورد بررسی قرار گرفت.
مواد و روشها
باریم کلرید، اسید سولفوریک غلیظ، دیمتیل سولفوکساید از شرکت مرک کشور آلمان، محیط کشت نوترینت آگار و محیط کشت مولرهینتون آگار شرکت QUELAB، ساخت کشور کانادا، خون گوسفندی استریل، سرم فیزیولوژی، استفاده شده است. باکتری استافیلوکوکوس اورئوس1 - گرم مثبت - با کد - PTCC6538 - 1112 از مرکز منطقه ای کلکسیون قارچها و باکتریهای صنعتی ایران - PTCC - بصورت لیوفیلیزه خریداری شده است.
نمونهی گیاهی:
گیاه دارویی آویشن از منطقه خراسان رضوی جمع آوری شده و در سایه و در دمای محیط، خشک شده است و بعد از خشک شدن به آزمایشگاه منتقل شد.
اسانس گیری:
از این گیاه 100 گرم گیاه خشک با 1 لیتر آب با دستگاه تقطیر با آب و بخار آب، اسانس گیری شد، این گیاه در تماس مستقیم با آب نبود. مدت اسانس گیری هر نمونه از زمان جوشیدن آب 60 دقیقه بود. اسانس مورد نظر جمع آوری و توسط سولفات سدیم انیدرید آبگیری شد و تا زمان انجام آنالیز در ظرف دربسته در یخچال نگهداری شد. اسانس حاصل به روشGC-MS آنالیز و اجزای مختلف موجود درآن به روش مقایسهی طیفهای جرمی تک تک اجزاء با طیفهای شاهد و نیز محاسبهی ضریب بازداری مواد متشکله و استفاده از طیفهای جرمی مواد استاندارد و اطلاعات موجود در کتابخانه ی کامپیوتری شناسایی و تعیین مقدار شدند
شناسایی ترکیبات و تعیین درصد اجزاء متشکلهی اسانس و مشخصات دستگاه:
دستگاه کروماتوگراف گازی متصل به طیف سنج جرمی - GC/Mass - ساخت شرکت Agilent Technologes برای شناسایی ترکیبات استفاده شد. برنامه ریزی دمایی آون این گونه بود که دمای اولیه، 60 درجهی سانتیگراد و مدت زمان توقف در این دما 3 دقیقه بود. مدت افزایش دما 5 درجه بر دقیقه بوده است.
