بخشی از مقاله
چکیده
تربیت و ارتقاء سطح توانمندیهای تخصصی نیروی انسانی همواره به عنوان یکی از اهداف اصلی دولتها بوده است. به همین جهت شناسایی شاخصهای موثر بر کیفیت و عملکرد موسسات کارآموزی فنیوحرفهای به عنوان متولیان اصلی در جهت ارتقاء توانمندیها و آموزشهای شغلی از اهمیت بالایی برخوردار است. در این تحقیق، مدلهای تصمیمگیری MADM در جهت رتبهبندی مراکز کارآموزی فنیوحرفهای استفاده شده است. در این راستا با استفاده از نظرات خبرگان و مدیران و نظرات کارآموزان شاخصهای مهم عملکردی مراکز فنیوحرفهای استخراج و توسط روش AHP رتبه بندی میگردند. سپس پنج موسسه کارآموزی فنیوحرفهای منتخب به عنوان مراکز تصمیم انتخاب و بر اساس شاخصهای انتخاب شده ، از طریق روشهای TOPSIS ، SAW و ELECTRE رتبه بندی میگردند و در نهایت با بهرهگیری از روشهای ادغامی - میانگین حسابی و بردا - الویتبندی یکسانی از موسسات کارآموزی منتخب ارائه خواهد شد.
کلمات کلیدی: تصمیم گیری چند شاخصه، مراکز کارآموزی فنی و حرفه ای،شاخص
-1 مقدمه
امروزه آموزشهای فنیوحرفهای یکی از راه های تربیت کیفی نیروی انسانی و متخصص کشور و بازآموزی جمعیت غیر شاغل و بیکار میباشند. آموزشهای فنیوحرفهای میتواند با انتقال مهارت و شایستگی مورد نیاز، پاسخگویی به نیازهای در حال تغییر بازار کار و برابری فرصتها را برای همه افراد در بخشهای دولتی و غیردولتی محقق سازد و بهطور چشمگیری از ضایعات و هزینههای تولید بکاهد و قدرت رقابت در بازارهای جهانی را ایجاد کند. این نوع آموزش به عنوان یکی از ارکان توسعه پایدار مورد پذیرش و تاکید سازمانهای بینالمللی مانند یونسکو - سازمان فرهنگی، آموزشی ملل متحد - UNESCO، یونیوک - برنامه بینالمللی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد در زمینه آموزشهای فنیوحرفهای- - UNEVOC قرار گرفته است. - محمدعلی، . - 1390 با توجه به نقش اساسی آموزشهای فنیوحرفهای در تربیت نیروی انسانی ماهر تحقیقات متعددی صورت گرفته است. داش در سال 2002 به ارتباط آموزشهای فنیوحرفهای در جهت ایجاد اشتغال پرداخته است. جیگیمنو و همکاران در سال 1997 به بررسی ارتباط آموزش و سودآوری پرداخته و نشان دادند وجود سرمایه انسانی با مهارت به طور مثبت با سودآوری کسب و کار همبستگی داشته است. بکر در سال 1964 به بررسی ارتباط بین آموزشهای عمومی و آموزشهای فنیوحرفهای در نظامهای تعلیم پرداخته و عملا ارتباط دو سویه آموزشها را عامل موفقیت در ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی دانسته است.
در ایران مراکز فنیوحرفهای، متولی اصلی ارایه آموزشهای مهارتی در بخشهای مختلف مانند صنعت، کشاورزی و خدمات میباشند. با توجه به اهمیت آموزش در موسسات کارآموزی فنیوحرفهای کشور و لزوم پرداختن به آن به عنوان معیاری مهم در جهت آمادهسازی نیروی انسانی در کشور، تحقیقات معدودی در کشور در این زمینه صورت گرفته است. سلیمیفر در سال 1384 در مطالعه خود به بررسی نقش آموزشهای ارائه شده از سوی مراکز فنیوحرفهای و ارتباط آنها با نیازهای جامعه پرداخته است. محمدعلی در تحقیق خود در سال 1390 به بررسی وضعیت آموزشهای فنیوحرفهای پرداخته و سعی نمودند راهکارهایی در جهت اصلاح آموزشهای فنیوحرفهای ارائه نمایند.
با توجه به اینکه در حال حاضر به معیارهای اصلی ارزیابی عملکرد مراکز آموزشی فنی و حرفهای بهعنوان متولیان اصلی ارائه آموزشهای فنی و حرفهای توجه خاصی نشده و الویتبندی مراکز آموزشی بر اساس شاخصهای مشخصی صورت نگرفته است، لذا در تحقیق حاضر به دنبال آن هستیم تا علاوه بر شناسایی معیارهای اصلی و تاثیرگذار بر عملکرد موسسات کارآموزی، به رتبهبندی آن شاخصها بپردازیم و همچنین با به کارگیری آن شاخصها به رتبهبندی موسسات کارآموزی منتخب در استان تهران - آراد علم، مهرافشان، هنر شریف، خبره و مهرمادر - پرداخته تا علاوه بر اینکه آن مراکز جایگاه فعلی خود را شناخته ، در جهت ارتقاء سطح کیفیت عملکرد خود گام بردارند. همچنین موسسات دیگر بتوانند با بهرهگیری از شاخصهای استخراج شده به بررسی وضعیت و جایگاه خود بپردازند. ساختار کلی مقاله به این صورت است که در گام نخست با بهرهگیری از نظرات مدیران و خبرگان و با تدوین پرسشنامه، معیارهای اصلی تاثیرگذار بر عملکرد موسسات کارآموزی فنیوحرفهای استخراج و با روش AHP شاخص های استخراج شده وزندهی خواهند شد. در ادامه، در جهت رتبهبندی موسسات کارآموزی فنیوحرفهای منتخب، از روشهای تصمیمگیری چند معیاره بهره گرفته و در نهایت با استفاده از تکنیکهای ادغامی رتبهبندی واحدی از موسسات کارآموزی ارائه خواهد شد.
-2 روش تحقیق
روش تحقیق مورد استفاده در این مقاله بر اساس هدف از نوع تحقیقات کاربردی محسوب می شود، چون با هدف برخورداری از نتایج و یافتههای تحقیق و به منظور کاربرد آنها در شناسایی و رتبهبندی موسسات کارآموزی انجام گرفته است. جهت شناسایی شاخصهای مهم و اثرگذار بر کیفیت مراکز فنیوحرفهای، طی مصاحبه با مدیران سازمان فنیوحرفهای و همچنین برخی از کارآموزان مجموعهای از شاخص ها شناسایی گردیده و سپس جهت استخراج شاخصهای نهایی پرسشنامهای تدوین و در اختیار کارشناسان قرارگرفته تا شاخص های مهم را شناسایی نمایند. در پرسشنامه طراحی شده از تصمیم گیرندگان پرسیده شده که درجه اهمیت هر یک از شاخص ها را بر اساس طیف 5 عاملی لیکرت 1 - اهمیت خیلی کم و 5 اهمیت خیلی زیاد - امتیازدهی نمایند. در نهایت بعد از امتیازدهی شاصها، با استفاده از میانگین حسابی به هشت شاخص مهم جهت رتبهبندی موسسات کارآموزی دست یافتیم.
-3 شاخصهای مهم و تاثیرگذار بر عملکرد موسسات فنیوحرفهای
شاخص های مهم و تاثیرگذار بر کیفیت و عملکرد موسسات کارآموزی فنیوحرفهای، حاصل بهرهمندی از نظرات مدیران و کارآموزان میباشد. بعد از اخذ نظرات کارشناسان، در راستای تدوین نهایی شاخصهای موثر پرسشنامهای طراحی و از کارشناسان خواسته شد تا گویههای مختلف را امتیاز دهی نمایند. بعد از امتیاز دهی، در نهایت هشت شاخص زیر به عنوان شاخصهای اصلی ارزیابی عملکرد موسسات کارآموزی انتخاب که این شاخصها مورد تایید سازمان فنیوحرفهای نیز قرار گرفت. شاخصهای منتخب به شرح زیر میباشند:
-4 تکنیکهای MADM
در این مرحله پس از اخذ ظرات کارشناسان ماتریس تصمیم و ماتریس مقایسات زوجی به شرح جداول زیر بدست آمد: با استفاده از نظرات کارشناسان و کارآموزان موسسات و با بهکارگیری روش AHP ماتریس مقایسات زوجی مطابق جدول 2 به دست آمد:
