بخشی از مقاله
چکیده
واحد شیرین سازی یکی از مهمترین بخش ها در صنایع پتروشیمی می باشد که فی الواقع از اولین فرآیندهای ضروری پس از استخراج گاز است که نقش بسیار تعیین کننده و مهمی در روند تولید داشته و به صورت مستقیم بر روی کیفیت تمامی محصولات صنایع پتروشیمی و به تبع آن رضایت مشتری اثر می گذارد. آنچه این پژوهش را از سایر پژوهشها متمایز می سازد اینست که در این پژوهش سعی شده است سازگاری با شرایط کاری در ایران در نظر گرفته شود و همچنین راهکارهای موجود در این پژوهش برای بهبود فرآیندها، با استفاده از مهندسی ارزش، با در نظر گرفتن بحث تحریمهای اعمالشده در بخش لوازم و قطعات یدکی برای صنعت نفت و گاز، ارائه شده است.
شرح کامل فرآیند و مشخص کردن تمام زیر فرآیندها و عملکردهای آنها بر اساس مراحل مهندسی ارزش گام به گام پیاده شده و هزینه تمام شده آنها مشخص شد. سپس با توجه به ارزش هر فرآیند و هزینه تمام شده آن، نقاط ضعف فرآیند تعیین گردیده و از دسته راه حل های پیشنهادی تیم مهندسی ارزش و خبرگان این صنعت، ابده های مختلف رسیدن به فرآیند بهتر ثبت گردید. با بررسی های انجام شده مشخص گردید که عدم کنترل دقیق دمایی در بخش EXCHANGERها، فیلترینگ نامناسب گاز ورودی در ابتدای فرآیند ، عدم کنترل دقیق میزان آمین تزریق شده به گاز ترش ورودی، عدم احیای مطلوب آمین در برجهای احیا و نبود سیستم تزریق یونی هزینه هایی غیر ضروری را فراهم آورده و کاهش کیفیت محصول خروجی را نیز در پی دارند. همچنین با کمک تیم مهندسی ارزش و تعیین معیارها در چهارچوب اهداف تولید و سازمان به الویت بندی موارد ذکر شده پرداخته شد. بدین منظور از دو رشم تصمیم گیری استفاده شد تا بتوان نتایج حاصله را بایکدیگر مقایسه کرده و به بهترین راه حل رسید.
.1 مقدمه
مهندسی ارزش روشی است مبتنی بر تفکر خلاق و نوآوری که با بهرهگیری از فنونی شناخته شده، چون تحلیل هزینه ها و کار گروهی، به دنبال یافتن راهکارهایی برای دستیابی به اهداف عملکردی با حداقل هزینه و حداکثر کیفیت است
هدف از به کارگیری مهندسی ارزش بررسی تحلیلی و سیستماتیک فرایند و محصول به نحوی است که موجب کاهش هزینه ها و افزایش بازدهی شود.
در این تحقیق به تعیین و ارزیابی عوامل موثر بر بهبود فرآیند شیرین سازی گاز به منظور مدیریت کردن هزینهها با بکارگیری مهندسی ارزش در شرکت پتروشیمی خارگ پرداخته شده است.
.2 بیان مسئله
افزایش پیوسته هزینههای اجرایی و توسعه روزافزون فناوری، افزایش رقابت ، سرعت و انعطاف پذیری، برای سازمانها و حذف آن بخش از هزینهها را که نقشی در ارتقای کیفیت ندارند و از لحاظ اجرایی نیز غیرضروری میباشند، الزامی ساخته است.
بهکارگیری مهندسی ارزش در پروژههای اجرایی با توجه به پیچیدگی کارها بهویژه در طرحهای بزرگ اجرایی، میتواند به ابزار بیچونوچرای مدیریت در کنترل هزینهها تبدیل شود. هدف این روش، از میان برداشتن یا اصلاح هر چیزی است که موجب تحمیل هزینههای غیرضروری میشود، بدون آنکه آسیبی به کارکردهای اصلی و اساسی طرح وارد آید. مهندسی ارزش، مجموعهای متشکل از چندین روش فنی است که با بازنگری و تحلیل اجزای کار، قادر خواهد بود، اجرای کامل طرح را با کمترین هزینه و زمان تحقق بخشد. هزینه طرح در این مقوله نه فقط هزینههایطرّاحی و اجرا ، بلکه هزینههای مالکیت شامل بهرهبرداری، تعمیر و نگهداری و هزینههای مصرف در سراسر دوره عمر مفید طرح را نیز شامل میشود
.3مرور ادبیات
کاربرد مهندسی ارزش در دهه 1960 میلادی توسط ارتش امریکا به حوزهی مدیریت پروژههای عمرانی توسعه یافت و امروزه در پروژههای ساخت وساز در بسیاری از کشورها به طور وسیع به کار گرفته میشود . به طور کلی نرخ بازگشت سرمایه در مهندسی ارزش، ده دلار به ازای یک دلار است3]و.[4 مطالعهای که روی پانصد مورد گزارش مهندسی ارزش پروژهها انجام شده، نشان داده میزان صرفهجویی بین پنج تا سی و پنج درصد هزینههای اولیه بوده و میزان قابلتوجهی نیز، از هزینههای دوره عمر کاسته شده است. تاکنون تعاریف بسیاری از سوی، سازمانها و کشورهای مختلف برای مهندسی ارزش ارایه شده است
روی[6]1 در پژوهش خود این طور بیان میدارد که، برای توسعه محصول جدید نیز باید پروژههای طراحی شده جهت کاهش هزینه محصول و به منظور افزایش ارزشگذاری به مشتری، از رویکردهای مهندسی ارزش استفاده نمایند. چرا که با توجه به رقابت در حال رشد، مشتری همیشه خواهان محصولات جدید با کیفیت و عملکرد بهتر، بدون افزایش در قیمت میباشد و این مسیر در سایه انجام مهندسی ارزش قابل دستیابی است.
ژانگ[7] 2 بیان دارد که روش مهندسی ارزش موجب حذف هزینههای غیرضروری و بهبود ارزش یک سیستم میشود بدون اینکه به کارکردهای اصلی آن سیستم خدشهای وارد شود. هزینههای غیرضروری هزینههایی هستند که کیفیت، کارایی و طول عمر محصول را افزایش نمیدهند، به چشم نمیآیند و مورد علاقه مشتری نیستند. بسیاری از پژوهشگران نیز عوامل کلیدی در اجرای مهندسی ارزش را در سه فاز پیشمطالعه، فاز مطالعه و فاز فرا مطالعه بیان کردند
ته و کر[10] 3 در مطالعهای بندهای اولیه ارزیابی برای توسعه یک مدل مطالعاتی در مهندسی ارزش را شناسایی و سپس بررسی طی سه مرحله - طراحی پرسشنامه در دو مرحله، آزمون و بهکارگیری مدل در یک پروژه - صورت گرفت. مدل ایجادشده در پروژه ساختمانی ایستگاه تامنین4 بکار گرفته شد و منجر به بهبود روند اجرایی مطالعات مهندسی ارزش گردید.
عرب و رسولی [11] به چالشهای پیش روی اعمال مطالعات ارزش در پروژهها پرداختهاند و نقاط قوت و ضعف سیستمهای مدیریت در مواجهه با مطالعات ارزش را تا حدودی روشن کردند و در ادامه به مقایسه کلی جایگاه مهندسی ارزش در مدیریت پروژهها پرداختند.
هایدهمتقّی و حبیبی راد[12] در تحقیقی با عنوان ارائه مدل تلفیقی از مهندسی ارزش و تکنیک تحلیل سلسله مراتبی به منظور طرّاحی نمای ظاهری خودروی سمند را ارائه نمود.این تحقیق با تمرکز بر محصول سمند و در شرکت ایرانخودرو انجام شده است. معمولاً ارائه یک محصول جدید به بازار با دو محدودیت فوریت انجام این کار و نیز ناکافی بودن منابع مالی همراه است. به این ترتیب در تحقیق حاضر هدف، تعیین قطعاتی است،که با توجه به محدودیتهای سرمایهگذاری در صورت تغییر طراحی،بهترین طرح نمای خارجی را برای شرکت داشته باشد. در نتیجه با استفاده از یک مدل تلفیقی از مهندسی ارزش و فرایند تحلیل سلسله مراتبی، بهترین تصمیم،که انتخاب مؤثرترین قطعات نمای ظاهری برای طراحی خودرو میباشد، صورت پذیرفت.
فرجی نیا[13] مطالعهای را با هدف بررسی مسایل و چالشهای پیشروی مهندسی ارزش و ارائه راهکار علمی جهت فائق آمدن بر آنها تدوین کرد. در این نوشتار، با توجه به پروژههای انجام شده در سطح شرکت ایرانخودرو و بررسی مسایلی که روند مهندسی ارزش با آن روبرو شده است، مشاوره با دست اندرکاران و کارشناسان پروژهها و همچنین پس از بررسی اجمالی ادبیات مهندسی ارزش و تولید ناب و الگوبرداری از دیگر شرکت ها و صنایع داخلی و خارجی که در زمینه مهندسی ارزش فعالیت داشتهاند و با استفاده از مطالعه موردی یکی از پروژههای شرکت ایرانخودرو که مهندسی ارزش بر روی آن اجرا شده است. شماری از چالشها و مسایلی که ممکن است باعث عدم توفیق مهندسی ارزش در پروژهها شوند، ارائه میگردد. با توجه به اینکه تکنیک مهندسی ارزش در کشور ما در سالهای اخیر مطرح شده است، و تجربیات حاصل از اجرای این تکنیک در شرکت ایرانخودرو، این مسایل را مورد بررسی و راهکارهای علمی مناسب جهت رفع آنها بیان کرد.
.4 روش تحقیق
در این بخش قدم به قدم مهندسی ارزش را بر روی فرآیند شیرین سازی گاز پیاده می کنیم. ابتدا در فاز عمومی زمینه سازی جهت پیاده کردن مهندسی ارزش را فراهم می کنیم. سپس به فاز اطلاعات رفته و در آنجا علاوه بر تشریح اجمالی فرآیند شیرین سازی گاز، به بررسی فرآیندهای مهم آن پرداخته و عملکرد هر فرآیند را در فرآیند اصلی مشخص می کنیم. سپس در فاز عملکرد هزینه هر عملکرد و فرآیند را محاسبه نموده و با یکدیگر مقایسه می کنیم. همچنین با محاسبه میزان ارزش واقعی هر فرآیند، اختلاف آن را از هزینه اختصاص یافته- شکاف ارزشی- را بدست می آوریم.
مرحله بعد فاز خلاقیت می باشد که با استفاده از روش پرسشنامه و توفان فکری تمامی ایده های بهبود فرآیندها را از متخصصان این حوزه جمع آوری کرده و سپس با نظر تیم مهندسی ارزش، با تعیین محدودیت ها به تصفیه و پالایش ایده ها می پردازیم. ایده های خروجی از این مرحله وارد فاز توسعه می شوند. در این فاز ایده های به دست آمده از فاز قبل با هم ترکیب شده و سپس آن دسته از ایده ها که مفید تلقی نمی شوند حذف خواهند گردید. عملکردهای جایگزین مورد بررسی قرار می گیرند و در نهایت یک فهرست از معایب و مزایای موجود برای آن ها ایجاد می شود. بدین ترتیب ایده هایی که باقی می مانند وارد مرحله تصمیم گیری می شوند. در این مرحله با استفاده از دو روش ماتریس تصمیم و ویکور اقدام به الویت بندی ایده های نهایی کرده و در نهایت ایده ها بر اساس الویت به مرحله بعد که فاز اجراست فرستاده می شوند تا در صورت مساعد بودن شرایط پیاده سازی شوند.
1.4 مراحل اجرای مهندسی ارزش
متدلوژی مطالعه مهندسی ارزش بر اساس برنامههای ارائه شده صاحبنظران مختلف به ظاهر متفاوت است. البته این تفاوت در تعداد فازهای بیشتری ظاهر است چرا که روال انجام مطالعه توسط هر گروه از دستاندرکاران و صاحبنظران مختلف به ظاهر متفاوت است. البته این تفاوت در تعداد فازهای بیشتر ظاهری است چرا که روال انجام مطالعه توسط هر گروه از دستاندرکاران و صاحب نظران دارای شکستها و مرحلههای کمتر یا بیشتر و زمان پرداختن به یکفاز یا فعالیت خاص در پروژه زودتر یا دیرتر از دیگری بوده است، درحالیکه فرآیند و رویکرد گروهی و مجموعه فعالیتهای ضروری و تقدم و تأخرشان، تفاوت چشمگیری ندارد
