بخشی از مقاله
چکیده :
مدیریت پیامبر اکرم در طول مسیر بحران و جریان یک جنگ، قبل از آغاز جنگ تا بعد از پایان شعله های آن می تواند به عنوان درسی زیبا و جذاب در آیین الهی، آموختنی و البته لازم الاتباع باشد.
چرا که معمولاً در شرایط اضطراری و بحران وضع به گونه ای است که موجب اختلال و بی نظمی در جزء یا اجزائی از فرایند عادی تصمیم گیری و تعیین خط و مشی می گردد.تا آنجا که گفته شده؛ امروزه تشکیل جلسه و شورا بیشتر به خاطر حفظ ظواهر است تا رسیدگی و تصمیم گیری دباره ی مسائل مهم و واقعی ازاین رو در جلسات خط و مشی گذاری و تصمیم گیری کمتر اتفاق مهمی می افتد.
به همین منظور مقاله حاضر در ابتدا به تعریف تصمیم گیری- مراحل تصمیم گیری در نظام اسلامی - انواع تصمیم- رویکرد دینی به تصمیم گیری گروهی- اهمیت شورا و مشاوره از نظر اسلام - نمونه هایی از تصمیم گیری گروهی در عصر رسول خدا - ص - - ماهیت تصمیم گیری در شرایط بحرانی - نقش برنامه ریزی در مدیریت بحران- تعریف خط و مشی عمومی یا دولتی - انواع خط و مشی عمومی - مشکلات و تنگناهای خط و مشی گذاری عمومی بویژه در شرایط بحرانی پرداخته و مدلی برای تصمیم گیری و تعیین خط و مشی دولتی در مواجهه با بحران ارائه می نماید. سپس اشاره به قانون تاسیس سازمان مدیریت بحران در کشور - شورای عالی مدیریت بحران- وظایف سازمانی این شورا - جایگاه سازمانی مدیریت بحران در چارت دولت دارد و نهایتاً نتیجه گیری می نماید که تنها تشکیل یک سازمان برای مواجهه با بحران کافی نیست بلکه نیازمند عزم ملی و مشارکت همه اقشار مردم هستیم.
مقدمه
با توجه به نقش جدید مدیران در عصر حاضر ، بعد جدیدی در مدیریت مطرح گردید که آن را بعد خط ومشی عمومی - دولتی - نام نهاده اند. بر اساس این بعد جدید، مدیران باید علاوه بر مهارت و آگاهی در زمینه های فنی، انسانی و اداره ی امور سازمانی، در زمینه مسائل اجتماعی و خط و مشی های عمومی نیزبه دانش و تجربه مجهز باشند.
سیاستگذاری و تصمیم گیری در نظام مدیریت و رهبری اسلامی لزوماًبر تفکر و اندیشه صاحبنظران - اولوالالباب - و با توجه به تجربه های تلخ و شیرین که از گذشته در ذهن مانده اند و واقعیات موجود در آینده ای که با التفات به مقدمات و ابعاد دیگر آن تصویر می شود شکل می گیرد. با این تفاوت که سیاست گذاری در نظام اسلامی تنها بر عقل معمول متکی نیست، بلکه بر اندیشه ای والاتر و برتر از اندیشه های انسان عادی متکی می باشد، به تعبیر دیگر سیاست گذاری و تصمیم گیری در نظام اسلامی نشأت گرفته از مجموعه قوانین اسلامی است که با واقعیات زندگی و حیات متکامل بشری منطبق است
در این مقاله سعی برآن است تا سبک مدیریتی پیامبر اکرم - ص - را در مواقع بحرانی امر خطیر ابلاغ رسالت بررسی کرده و زوایایی هر چند اندک را به صورت شفاف مورد تأکید قرار دهیم. از آنجا که تمام حیات آن حضرت - ص - پراز دغدغه و بحران بوده است، برای تمرکز بیشتر، چهار جنگ مهم به عنوان موارد خاص این تحقیق در نظر گرفته شد. این چهار جنگ عبارتند از: » بدر «، » احد«، » خندق« و»تبوک.«
ناگفته نماند در جوامعی که تنها مدیران بخش دولتی مسئولیت کنترل بحران را بر عهده داشته باشند همواره شاهد نارسایی در ارائه خدمات در مواقع بحرانی هستیم. بنابراین تا زمانی که تنها دولت در کشور مسئولیت کنترل بحران را بر عهده داشته باشد مدیریت بحران فاقدکارایی و سرعت لازم خواهد بود.
تعریف تصمیم گیری
تعاریف متعددی برای تصمیم گیری ارائه شده است برخی از این تعاریف عبارتند از:
-1 تصمیم گیری فرآیندی را تشریح می کند که از طریق آن، راه حل مسئله معینی انتخاب می گردد.
-2 تصمیم گیری فرآیند شناسایی و گزینش یک روند کار برای حل یک مسئله مشخص است.
برخی دیگر بر گزینشی بودن تصمیم پافشاری دارند؛آنها معتقدند که تصمیم گیری به معنای گزینش یک راه - اصلح - از میان راه ها است. »هرولدکونتز « می نویسد:
تصمیم گیری به معنای برگزیدن یک راه کنش، از میان راه حل هاست. و یا: تصمیم گیری یک انتخاب از میان راه حل های روند کاراست
اگربپذیریم که تصمیم گیری » گزینش « است لازمه آن گذر از مراحلی است که مقدمه ای بر گزینش خواهد بود. بنابراین تعاریف مذکور با یکدیگر تناقضی ندارند، البته شاید بتوان تعریف زیر را گویاتر دانست:
»تصمیم گیری فرایندی است که طی آن گزینش بهترین راه حل صورت می گیرد.
مراحل تصمیم گیری در نظام اسلامی
-1تفکر
-2 مشورت
-3 تدبر
-4 توکل
. 2/1 امیر المومنین - ع - »*:تفکر قبل ان تعزم و شاور قبل ان تقدم و تدبر قبل عن تهجم*«
پیش از آنکه تصمیم بگیری بیاندیش و پیش از اقدام مشورت نما و قبل از انجام تدبیر و سیاست گذاری کن.
