بخشی از مقاله
چکیده
مقدمه: هدف از این مطالعه بررسی رابطهی بین فرسودگی تحصیلی و ذهنآگاهی در بین دانشآموزان پسر مقطع متوسطهی شهرستان ملکان در سال 1394-95 میباشد. تحقیق حاضر از لحاظ روش تحقیق، توصیفی از نوع همبستگی میباشد جامعهی آماری این پژوهش شامل کلیهی دانشآموزان پسر شهرستان بناب است که از بین آنها 150 نفر به روش نمونهگیری دردسترس انتخاب شدند. جهت جمعآوری دادهها از پرسشنامهی فرسودگی تحصیلی برسو و دیگران و پرسشنامه ذهنآگاهی پنج وجهی - FFMQ - استفاده شد. سپس دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS20 تحلیل گردید. نتایج بدست آمده نشان داد بین فرسودگی تحصیلی با ذهنآگاهی رابطهی منفی معنیدار وجود دارد.
مقدمه
ذهنآگاهی1، از درمانهای شناختی- رفتاری مشتق شده و از مؤلفههای مهم موج سوم مدلهای درمانی روانشناختی بهشمار میرود - مککارنی، شولز و گری2، . - 2012 ذهنآگاهی فنی است که در ترکیب با مراقبه و جهتگیریهای ذهنی خاص نسبت به یک تجربه، آگاه شدن نسبت به زمان حال، بهنحوی غیرقضاوتی، با به حداقل رساندن درگیری در افکار و احساسات را تشویق میکند - پوتک3، . - 2012 در ذهنآگاهی، فرد در هر لحضه از شیوهی ذهنی خود آگاه میشود و پس از آگاهی روی دو شیوهی ذهن، یکی انجام دادن و دیگری بودن یاد میگیرد ذهن را از یک شیوه به شیوهی دیگر حرکت دهد که مستلزم آموزش راهبردهای رفتاری، شناختی و فراشناختی ویژه برای متمرکز کردن فرایند توجه است.
فرسودگی در آغاز به عنوان یک اختلال مرتبط با شغل مشاهده شد، اما آموزشگاه هم جایی است که فراگیران در آن کارمند به حساب میآیند. آنها در زمانهای متعددی در کلاس حاضر میشوند و تکالیفی را برای گذراندن آزمون و نمره گرفتن انجام می-دهند - مودینگ، استبرگ، توایونن، سندیل5، . - 2011 فرسودگی تحصیلی در موقعیتهای آموزشی بهعنوان احساس خستگی بهدلیل تقاضاها و الزامات تحصیل - خستگی - ، داشتن حسی بدبینانه و بدون علاقه نسبت به مطالب و تکالیف درسی - بیعلاقگی - و نیز احساس پیشرفت شخصی ضعیف در امور درسی و تحصیلی - خودکارآمدی شخصی کاهشیافته - تعریف میشود.
افرادی که فرسودگی تحصیلی دارند معمولا علایمی مانند بیاشتیاقی نسبت به مطالب درسی، ناتوانی در ادامه حضور مستمر در کلاسهای درس، مشارکت نکردن در فعالیتهای کلاسی، احساس بیمعنایی در فعالیتهای درسی و احساس ناتوانی در فراگیری مطالب درسی و درنهایت افت تحصیلی را تجربه میکنند - نعامی، . - 1388 پژوهشگران، براین باورند شناخت عواملی که میتوانند مانع فرسودگی تحصیلی شوند، از اهمیت بسزایی برخوردار است - گلان، سانمارتین، پلو و گینر7، . - 2011 شواهد تجربی نشان دادهاند یکی از عوامل بازدارندهی فرسودگی تحصیلی ذهنآگاهی است - برای مثال فرانکو8، 2009؛ شاپیرو، برون و آستین9، 2011؛ لارکین10، . - 2012 پژوهشها نشان دادهاند استفاده از ذهنآگاهی می-تواند تغییر مثبتی در بهزیستی ایجاد کند.
- 1394 - با عنوان رابطهی بین ادراک محیط یادگیری و فرسودگی تحصیلی از طریق واسطهگری ذهنآگاهی: مدل ساختاری انجام دادند نتیجهی تحقیقشان این بود که ادراک محیط یادگیری به صورت درگیر بودن دانشآموز در امر یادگیری، داشتن حس مالکیت در بحث کلاسی و انجام تکالیف به صورت موثر، میتواند موثر، میتواند منجر به ارتقای فرایندهای فراشناختی و حضور آگاهانه ذهن دانشآموز شود امری که به نوبهی خود با تجهیز دانشآموز به افزایش ظرفیت توجه و انعطافپذیری و پذیرش خود، مانع فرسودگی تحصیلی میشود.
فرضیهها فرضیهی اول: بین فرسودگی تحصیلی و ذهنآگاهی در بین دانشآموزان پسر شهرستان بناب رابطه وجود دارد.
فرضیهی دوم: با استفاده از فرسودگی تحصیلی میتوان ذهنآگاهی دانشآموزان پسر شهرستان اردبیل را پیشبینی نمود. نوع و طرح پژوهش: نوع پژوهش توصیفی- همبستگی میباشد.
جامعهیآماری، نمونه و روش نمونهگیری: جامعهی آماری این پژوهش شامل کلیهی دانشآموزان پسر مقطع شهرستان بناب در سال 1394-95 بود و با روش نمونهگیری دردسترس تعداد 150 نفر انتخاب شدند.
الف - پرسشنامه فرسودگی تحصیلی: این پرسشنامه را برسو و همکاران - 1997 - 1 ساختهاند. این پرسشنامه سه حیطه فرسودگی تحصیلی یعنی خستگی تحصیلی، بیعلاقگی تحصیلی و ناکارآمدی تحصیلی را میسنجد. پرسشنامهی مذکور 15 ماده دارد که با روش درجهبندی لیکرت 5 درجهای از کاملا مخالف تا کاملا موافق توسط آزمودنیها درجهبندی شده است. خستگی تحصیلی 5 ماده، بیعلاقگی تحصیلی 4 ماده و ناکارآمدی تحصیلی 6 ماده دارد . پایایی پرسشنامه را سازندگان آن به ترتیب 0/70، 0/82 و 0/75 برای سه حیطهی فرسودگی تحصیلی محاسبه کردند - به نقل از؛ زاهدبابلان، پوربهرام، رحمانی جوانمرد، . - 1393
ب - پرسشنامه ذهنآگاهی پنج وجهی: - FFMQ - 2 این پرسشنامه ابزاری است که براساس مطالعه تحلیل عاملی روی پنج پرسشنامه ذهنآگاهی، شامل مقیاس آگاهی از توجه - MAAS - 3، پرسشنامه ذهنآگاهی فرایبرگ - FMI - 4، مقیاس ذهنآگاهی عاطفی و شناختی - CAMS - 5 و پرسشنامهی ذهنآگاهی - MQ - 6 ساخته شده است تحلیلها پنج عامل را شناسایی کرده است که جنبههای مختلف ذهنآگاهی را ارزیابی میکند. این عوامل شامل مشاهده، توصیف، عمل از روی آگاهی، عدم قضاوت در مورد تجربه درونی، و عدم واکنش به تجربه درونی است. این عوامل از طریق یک پرسشنامه خود-گزارشی 39 سوالی اندازهگیری می-شود. پاسخها براساس مقیاس پنج درجهای لیکرت از »هرگز یا خیلی بندرت صحیح است« تا »اغلب اوقات یا همیشه صحیح است«
