بخشی از مقاله
چکیده
این آزمایش بهمنظور تعیین انرژی قابل سوخت و ساز و قابلیت هضم بخشهای مختلف - خرمای کامل، خرمای بیهسته، هسته و تفاله - دو واریته خرمای فرکان و مضافتی، با استفاده از 35 قطعه خروس بالغ لگهورن سفید در سن 165 روزگی اجرا شد. نمونهها در سطح 40 درصد جایگزین جیره بر پایه ذرت و کنجاله سویا شدند و انرژی قابل سوخت و ساز جیره پایه و جیرههای آزمایشی محاسبه شد. انواع انرژیهای قابل سوخت و ساز و قابلیت هضم نمونهها توسط روش جمعآوری کل فضولات تعیین گردید.
به این منظور خروسها به 7 گروه 5 قطعهای تقسیم شدند که به 6 گروه از آنها جیرههای آزمایشی و به گروه هفتم، 25 گرم گلوکز در50 میلیلیتر آب جهت تعیین مواد دفعشده درونزادی داده شد.
پس از اندازهگیری نیتروژن و انرژی خام فضولات آسیاب شده، مقادیرانرژی قابل سوخت و ساز و قابلیت هضم هر یک از این بخشها تعیین شد. نتایج این بررسی نشان داد که خرمای کامل و بدون هسته از انرژی بالاتری برخوردار میباشند AMEn - به ترتیب 2860 و 3077 کیلوکالری در کیلوگرم ماده خشک - ، درحالیکه هسته و تفاله خرمای فرکان دارای انرژی قابل سوخت و ساز کمتری هستند AMEn - به ترتیب 698 و 1815 کیلوکالری در کیلوگرم ماده خشک - .
برخلاف هسته و تفاله خرمای فرکان که انرژی قابل سوخت و ساز کمی داشتند، AME و AMEn هسته و تفاله خرمای مضافتی به ترتیب 1769، 1786، 1924 و 2212 کیلوکالری در کیلوگرم ماده خشک تعیین گردید. باتوجه به نتایج بهدست آمده، واریته مضافتی دارای انرژی قابل سوخت و ساز بالاتری در مقایسه با واریته فرکان بود.
مقدمه
طبق گزارش منتشره برنامه توسعه اقتصادی، افزایش جمعیت کشور در دهههای اخیر به همراه تغییر الگوی مصرف پروتئین حیوانی و در این میان، تمایل بیشتر به مصرف گوشت سفید و همچنین تخممرغ، تقاضا برای مصرف این فرآوردهها را بهطور فزایندهای افزایش داده است . - MAJ , 2011 - از سوی دیگر، باتوجه به اینکه 60 تا 70 درصد هزینه پرورش طیور مربوط به خوراک میباشد، تأمین مواد غذایی برای پرورش طیور اهمیت بسزایی مییابد
با توجه به کمبود تولید منابع خوراکی مورد استفاده در تغذیه طیور و قیمت بالای این نهادهها، استفاده بهینه از منابع خوراکی موجود در کشور، راهحلی منطقی بهنظر میرسد، علیالخصوص که مواد خوراکی جایگزین، مازاد بر نیاز انسان بوده و بحث آلایندگی را نیز به همراه داشته باشند
یکی از منابع خوراکی موجود بهویژه در استانهای جنوبی کشور، هسته و تفاله خرمای غیر قابل استفاده برای تغذیه انسان است.
تقریبا از هر هزار تن خرما که درسال تولید میشود حدود 300 تن آن به دلیل نبود فرآوری مناسب در اغلب استانهای خرماخیز کشور و در مراحل مختلف، از چرخه مصرف خارج شده و بهعنوان ضایعات از بین میرود. بر اساس تحقیقات مختلف مشخص شده است که خرمای غیر قابل مصرف برای انسان و پسماندهای کارخانجات فرآوری خرما به خوبی میتواند در تغذیه دام و طیور مورد استفاده قرار گیرد
مضاف بر اینکه، با استفاده از مقادیر مناسب پودر ضایعات خرما در جیره میتوان قیمت تمام شده جیره را کاهش داد و تا حدودی از واردات اقلام خوراکی نیز ممانعت کرد. اگر چه روشهای شیمیایی برای تخمین میزان انرژی خوراکها مفید بهنظر میرسند، با اینحال، این روشها بهطور مستقیم پاسخ حیوان را اندازهگیری نمیکنند. بهاین ترتیب اغلب روشهای ارزیابی شیمیایی مواد خوراکی توسط آزمایشهای بیولوژیکی در مورد سودمندی مواد خوراکی باید مورد حمایت قرار گیرد. روشهای مختلفی جهت تعیین انرژی قابل سوخت و ساز مواد خوراکی وجود دارد. از جمله این روشها روش جمعآوری کل فضولات میباشد. بنابراین هدف این تحقیق، تعیین انرژی قابل سوخت و ساز و قابلیت هضم بخشهای مختلف دو واریته مختلف خرما به روش جمعآوری کل فضولات بود، زیرا متاسفانه اکثر مطالعات درخصوص استفاده از خرما و ضایعات آن در تغذیه طیور، با روش جایگزین کردن آن با مواد خوراکی دیگر، به خصوص ذرت و جو انجام شده است که از نظر علمی چندان منطقی به نظر نمیرسد.
مواد و روشها
برای تعیین ارزش تغذیهای بخشهای مختلف خرما - خرمای کامل، خرمای بی هسته، هسته و تفاله خرما - از 35 قطعه خروس بالغ لگهورن سفید در سن 165 روزگی استفاده شد. نمونهها در سطح 40 درصد جایگزین جیره بر پایه ذرت و کنجاله سویا شدند و انرژی قابل سوخت و ساز جیره پایه و جیرههای آزمایشی محاسبه شد.
پس از 48 ساعت گرسنگی، خروسها به گروه 5 قطعهای تقسیم شدند و نمونههای شامل چهار گروه مختلف از واریته فرکان - خرمای کامل، خرمای بدون هسته، تفاله و هسته - و دو گروه دیگر از واریته مضافتی - تفاله و هسته - پس از جایگزینی در جیره پایه، به 5 خروس موجود در هر تیمار خورانده شد و به گروه هفتم نیز، 25 گرم گلوکز در50 میلیلیتر آب جهت تعیین مواد دفع شده درونزادی داده شد.
سپس بهمدت 48 ساعت فضولات بطور کامل جمعآوری گردید . - Macleod, 2002 - نمونههای خشک و آسیاب شده فضولات پس از توزین تا انجام تجزیه شیمیایی در ظروف پلاستیکی دربدار نگهداری شدند. ترکیب شیمیایی نمونهها شامل ماده خشک، نیتروژن و انرژی خام، مطابق دستورالعمل دستگاهها و براساس روش - AOAC, 1990 - اندازهگیری گردید. بااستفاده از فرمول های زیر انواع انرژی قابل سوخت وساز ظاهری و حقیقی بخشهای مختلف خرما محاسبه شدند :
که در اینجا، = Fi کل خوراک مصرفی - گرم - ، = E کل فضولات دفعی - گرم - ، = GEf انرژی خام یک گرم خوراک مصرفی - کیلوکالری - ، = GEe انرژی خام یک گرم فضولات دفعی - کیلوکالری - ، = Nf درصد نیتروژن خوراک، = Ne درصد نیتروژن فضولات، = K ضریب تصحیح 8/22 کیلوکالری انرژی خام به ازای هر گرم نیتروژن ، = FEm انرژی متابولیکی مدفوع، UEe = انرژی اندوژنوسی ادرار، NR و = NRf ابقاء نیتروژن در پرندگان تغذیه شده، = NRu ابقاء نیتروژن در پرندگان گرسنه میباشد.
نتایج و بحث
نتایج مربوط به تعیین انواع انرژی قابل سوخت و ساز ظاهری و حقیقی و قابلیت هضم ظاهری و حقیقی بخشهای مختلف خرما با روش جمعآوری کل فضولات در جدول 1 نشان داده شده است. متاسفانه گزارشهای قابل توجهی در مورد میزان انرژی قابل سوخت و ساز خرما و ضایعات آن در دسترس نیست.
=AME انرژی قابل سوخت و ساز ظاهری، =AMEn انرژی قابل سوخت و ساز ظاهری تصحیح شده برای نیتروژن، =TME انرژی قابل سوخت و ساز حقیقی، =TMEn انرژی قابل سوخت و ساز حقیقی تصحیح شده برای نیتروژن، =Adig قابلیت هضم ظاهری، =Tdig قابلیت هضم حقیقی.
-1واریته فرکان -2 واریته مضافتی.* میانگین انحراف استاندارد . - SE -
براساس نتایج بهدست آمده، انرژی قابل سوخت و ساز ظاهری - AMEn - خرمای کامل 2860 - کیلوکالری در کیلوگرم - کمی 3صفحه بیشتر از جو و برای خرمای بیهسته - 3077 - کمی کمتر از گندم بود. بنابراین، میتوان این ضایعات را به جای گندم یا جو استفاده کرد و حداقل در مورد واریتههای خرمای مورد آزمایش، جایگزین کردن با ذرت صحیح به نظر نمیرسد. قابل توجه است که در اکثر تحقیقات، خرمای کامل ضایعاتی جایگزین ذرت شده است
