بخشی از مقاله
چکیده
هدف این تحقیق با هدف بررسی رابطه بین متغیرهای تعهد سازمانی و فرسودگی شغلی انجام گردید. مورد مطالعه دبیران تربیت بدنی شهر ایلام بودند که مجموعاً 143 نفر می باشند. از بین این جامعه با استفاده از جدول نمونه گیری مورگان و کرجسی تعداد 108 نفر نمونه انتخاب و با استفاده از روش نمونه گیری سهمیهای و تصادفی ساده گروه نمونه انتخاب شدند . برای جمع آوری دادهها از دو پرسشنامه استاندارد شامل تعهد سازمانی آلن و مایر و فرسودگی شغلی مسلش استفاده شد.
برای تحلیل دادهها از آزمون ضریب همبستگی پیرسون، ضریب همبستگی اتا و آزمون رگرسیون خطی استفاده شد نتایج تحقیق نشان داد که بین تعهد سازمانی و فرسودگی شغلی دبیران تربیت بدنی شهر ایلام رابطه منفی و معنی داری وجود دارد.
دیگر نتایج نشان داد که بین تعهد مستمر و تعهد هنجاری و فرسودگی شغلی رابطه منفی و معناداری وجود دارد. اما بین تعهد عاطفی و فرسودگی شغلی رابطه معنی داری یافت نشد.بررسی خرده مقیاسهای تعهد سازمانی و فرسودگی شغلی نشان داد که بین خستگی عاطفی و مسخ شخصیت و تعهد هنجاری رابطه منفی و معنی داری وجود دارد.نتایج آزمون رگرسیون نشان داد که به ترتیب عوامل رفتار حرفهای معلمان و تعهد عاطفی به عنوان پیش بینی کنندههای مثبت و تعهد هنجاری و رفتار بیگانه معلمان به عنوان پیش بینی کنندههای منفی بیشترین تاثیر را در پیش بینی فرسودگی شغلی در دبیران تربیت بدنی شهر ایلام دارند .
-1 مقدمه
انسان موجودی اجتماعی است و از این رو، زمانی که گروهی از مردم گرد هم میآیند مجموعهای از کارکردها، باورها، هنجارها و ارزشها در بین آنها پدیدار میشود که بر شیوهی رفتاری آنها اثر میگذارد. پیداست که انسان امروزی نمیتواند جدا از تشکیلات و سازمانهای متشکل از همنوعان خود زندگی کند، بنابراین باید گفت که بخش اعظم کردار انسانها از نهادها یا سازمانها سرچشمه گرفته یا این که دست کم تحت تأثیرآنهاست به همین دلیل، ماهیت محیطهای اجتماعی کار در سازمانها از موضوعهای مورد توجه دانشهای رفتاری و اجتماعی است
یکی از مفاهیمی که در سالهای اخیر توجه روانشناسان صنعتی - سازمانی را به خود معطوف ساخته از پا درآمدن، از رمق افتادن، بیحالی، سستی و رخوت متصدی شغلی است کهاصطلاحاً به آن فرسودگی شغلی گفته میشود
مسئله فرسودگی شغلی را اولین بار فرویدنبرگر - 1974 - و سپس بسیاری از نویسندگان به دقت مطالعه کردند . فرسودگی شغلی پدیدهای عمومی و فرا گیر است که از کنش متقابل و یگانه شخصیت فرد با محیط کار ناشی می شود و نتیجه آن از دست دادن انگیزه، اشتیاق، انرژی و کاهش عملکرد در زندگی است
فرسودگی دارای ابعاد گوناگون مانند خستگی عاطفی عدم موفقیت فردی و مسخ شخصیت است که تأثیرات متفاوتی بر رفتار و عملکرد افراد دارند. ساعتچی - - 1376 و اسکات - 2001 - بیان کردند که فرسودگی شغلی عواقب و هزینههای بسیاری بر سازمانها و کارکنان تحمیل میکند. فردی که احساس میکند تلاشهای او در کار بیفایده و غیر اثر بخش است، یا این احساس را پیدا میکند که تلاشهای وی مورد توجه و قدردانی قرار نمیگیرد ممکن است آمادگی لازم برای ابتلا به عارضه فرسودگی شغلی را پیدا کند
یکی دیگر از مقولههایی که در رفتار سازمانی اهمیت ویژهای دارد و بهطور مستمر توجه دانشمندان و کارورزان مدیریت قرار گرفته است، تعهد سازمانی میباشد. لذا در دهه گذشته جایگاه مهمی در تحقیقات رفتار سازمانی به خود اختصاص داده است. از تعهد سازمانی به عنوان اعتماد به اهداف و ارزشهای سازمان و تمایل شدید به تلاش در راه سازمان و خواست عمیق به عضویت در سازمان یادکردهاند
از سوی دیگر هیچ سازمانی نمیتواند موفق شود مگر اینکه اعضاء و کارکنان سازمان نسبت به آن نوعی تعهد داشته باشند و در این راه تلاش نمایند.
فرسودگی شغلی به پیامدهای منفی سازمانی همچون سطح پایین تعهد سازمانی نیز مرتبط شده است. برگمان و همکاران - تند نویس، - 1385 تعهد سازمانی را چنین تعریف کردهاند:
- - تعهد سازمانی عبارت است از باور قاطع افراد در پذیرش ارزشها و اهداف سازمان و تمایل به تلاش بیشتر و حفظ عضویت در سازمان - - . اسماعیلی - 1380 - تعهد سازمانی را چنین تعریف کرده است که تعهد سازمانی نگرش یا جهتگیری است که هویت فرد را به سازمان مرتبط یا وابسته میکند.
تعهد سازمانی بیان کننده آن حالتی است که در آن کارمند سازمان، هدفشان را معرف خود دانسته و آرزو میکند که در عضویت آن سازمان بماند. افرادی که تعهد سازمانی بالاتری دارند دارای کارآیی، اثربخشی، رضایت شغلی و عملکرد بهتری هستند، مدت بیشتری در سازمان می مانند و بیشتر کارمیکنند، کمتر ترک خدمت میکنند روابط صمیمانهتری با همکاران دارند، در تصمیمگیریها بیشتر مشارکت میکنند و مشارکت داده میشوند تضاد و ابهام نقش کمتری دارند. کسی که نسبت به شغلش احساس تعهد بیشتری میکند از کسی که تعهد کمتری دارد، هدف مدارتر است و شغلش را بیشتر دوست دارد بنابراین میتوان نتیجه گرفت که این عوامل با نشانگان فرسودگی شغلی در تضادند.
از آنجائی که صاحبنظران و اندیشمندان بر اهمیت و نقش نیروی انسانی به عنوان عامل توسعه کشور واقف بوده و بر آن تأکید دارند و مهمترین سرمایه هر سازمانی را نیروی انسانی آن میدانند میتوان گفت به کارگیری کارکنان ساعی و تلاشگر و علاقهمند به کار و حفظ روحیه آنان در جهت استفاده کامل از تواناییهایشان موجب پیشرفت سازمان و تلاش رضایت مردانه منجر به تعهد سازمانی بیشتر و مستمرتر و افزایش کارایی نیروی انسانی و ارتقاء سطح زندگی و توسعه و پیشرفت جامعه میشود، چرا که موقعیت کنونی به شکلی است که داشتن نیروی انسانی راضی و پر انرژی و خلاق و متعهد، مهمترین منابع سازمانی در نظر گرفته میشود.
از طرفی با توجه به اهمیت نیروی کارآمد آموزشی در آموزشگاهها و اینکه دبیران تربیت بدنی همواره با کمبودها و محدودیتهای محیطی و اجتماعی روبرو میباشند تحقیق حاضر در پی آن است که با استفاده از دیدگاه دبیران تربیت بدنی آموزشگاههای شهر ایلام به این سؤال پاسخ دهد که آیا بین فرسودگی شغلی و تعهد سازمانی دبیران تربیت بدنی شهر ایلام رابطهای وجود دارد؟
-2 بیشینه تحقیق
صفرنیا حسن - - 1390 تحقیقی را با عنوان بررسی عوامل مؤثر در ایجاد و تقویت تعهد سازمانی کارکنان بانکهای دولتی انجام داد هدف بررسی عوامل مؤثر بر ایجاد و تقویت تعهد سازمانی، به بررسی نحوه تأثیر عواملی مانند امنیت شغلی، مشارکت در مالکیت، مشارکت در هدفگذاری و مشارکت در تصمیمگیری بر میزان تعهد سازمانی مجموعهای از کارکنان بانکهای دولتی میپردازد. در این تحقیق پژوهشگر با استفاده از روش توصیفی - پیمایشی، ابزار پرسشنامه بسته و همچنین تحلیلهای آماری، به آزمون فرضیههای تحقیق پرداخته است. جامعه آماری بررسی شده تعداد 8450 نفر شامل کلیه کارکنان بانکهای دولتی شهر شیراز در سال 1386 بوده است که با استفاده از روش نمونه گیری طبقهای و فرمول کوکران، تعداد 440 نفر از آنها به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند.
طاهری - 1388 - در تحقیقی با عنوان رابطه بین رضایت شغلی و تعهد سازمانی در دبیران تربیت بدنی نشان داد که بین رضایت شغلی و تعهد سازمانی رابطه معنیداری وجود دارد از میان ابعاد مختلف رضایت شغلی معلمان تربیت بدنی به ترتیب بیشترین رضایت را از سرپرست همکاران، نوع کار، ارتقای شغلی و حقوق داشتهاند. همچنین معلمین زن رضایت شغلی و تعهد سازمانی بیشتری نسبت به معلمین مرد داشتهاند . همچنین بیشترین رضایت شغلی و تعهد سازمانی مربوط به افراد باسابقه بالای 20 سال و کمترین آن مربوط به افراد باسابقه زیر 10 سال بوده است.
یعقوبی - - 1388 در تحقیق خود در خصوص رابطه بین عدالت سازمانی با رضایت شغلی و تعهد سازمانی کارکنان بیمارستان نتیجه گرفت که بین عدالت سازمانی و رضایت شغلی و تعهد سازمانی رابطه مثبتی وجود دارد. همچنین میزان عدالت سازمانی در بیمارستانهای خصوصی بیشتر از دولتی بوده ولی تعهد سازمانی در بیمارستانهای دولتی بیشتر از خصوصی بوده است.
کاهن، و همکاران - - 2006 در تحقیقی با عنوان حمایت اجتماعی و فرسودگی شغلی در میان معلمان دبیرستان در امریکا، به این نتایج رسیدند که هرگاه حمایت اجتماعی عاطفی مثبت افزایش مییابد، تحلیل عاطفی و فلسفی کاهش می یابد و شایستگی حرفهای افزایش مییابد، و هرگاه حمایت اجتماعی عاطفی منفی افزایش مییابد، تحلیل عاطفی و فلسفی افزایش مییابد.
دمیرل و همکاران - 2005 - در تحقیقی با عنوان بررسی فرسودگی در نمونهای از معلمان دبیرستان ترکیه، به این نتایج رسیدند که، تفاوت مهم آماری بین نمرات تحلیل عاطفی و مسخ شخصیت بر طبق جنسیت وجود نداشت. در گروههای معلمان مرد، همبستگی مثبت معنادار بین تحلیل عاطفی و مسخ شخصیت وجود دارد. یک همبستگی منفی کمی بین تحلیل عاطفی و عملکرد فردی و یک همبستگی منفی معنادار آماری بین مسخ شخصیت و عملکرد فردی وجود دارد.
در گروه معلمان زن، یک همبستگی مثبت بین تحلیل عاطفی و مسخ شخصیت و یک همبستگی منفی بین تحلیل عاطفی و عملکرد فردی وجود دارد.
معلمان کم تجربه نمرات بالایی درباره مسخ شخصیت گزارش دادند. معلمانیکه درآمد کمتری داشتند نمرات بالایی درباره تحلیل عاطفی و مسخ شخصیت گزارش دادند.
