بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف تعیین ارتباط خودکارآمدی با بهزیستی روانی وکیفیت زندگی بیماران دیالیزی شهرستان ساری انجام گرفت. روش پژوهش همبستگی بود، جامعه پژوهش را کلیه بیماران دیالیزی شهرستان ساری در زمستان 1394 که در بیمارستان امام خمینی تحت دیالیز بودند تشکیل دادند. بیماران به شیوه ی در دسترس به حجم 30 نفر مرد و30 نفر زن به عنوان نمونه انتخاب شدند.
جهت جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه های خودکار امدی شرر و مادوکس1982، بهزیستی روانی ریف1989 و کیفیت زندگی شربون 1992 استفاده گردید. جهت تجزیه تحلیل استنباطی داده ها و ازمون فرضیه ها از روش همبستگی پیرسن استفاده شد و یافته ها نشان داد که خودکارآمدی با بهزیستی روانی وکیفیت زندگی با ضرایب هبستگی - =0/571 م - r، =0/262 - م - r و بهزیستی روانی با کیفیت زندگی با ضریب هبستگی - =0/597 م - - r با درجه آزادی df= 58 و در سطح اطمینان 95 درصد و سطح معناداری =0/05 - - از عدد جدول بحرانی =0/195 - ب - r بزرگتر است. نتیجه میگیریم که بین خودکارآمدی، بهزیستی روانی و کیفیت زندگی رابطه معنا داری وجود دارد،
.1مقدمه:
خودکارآمدی به عقیده بندورا یکی از مهم ترین عوامل در رشد ارتباطات سالم اجتماعی است که زندگی فرد را لذت بخش نموده و او را قادر می سازد تا با فشارهای طولانی مدت مقابله کند. در چارچوب رویکرد شناختی-اجتماعی1 بندورا خودکارآمدی را برداشتهایی که فرد از توانایی های خویش در انجام یک تکلیف خاص دارد و یا سطح اعتمادی که فرد بر توانایی های خویش بر اجرای برخی فعالیت ها یا موقعیت ها دارد تعریف کرده است
در تحقیقی که بندورا در سال1996، انجام داد آشکار گشت که خودکارآمدی اجتماعی، روابط اجتماعی حمایتی را در زمینه های مثبت یا بالا ارزیابی می کنند و در حقیقت کسانی که طرح واره های ناسازگاری اولیه ندارند کمتر احساس ناتوانی می کنند، با پیامد های دردناک اعم از جسمی و روانی، سازگاری بهتری دارند و در تعاملات اجتماعی با خانواده و سایرین مشکلات کمتری دارند.
احساس بهزیستی هم دارای مولفه های عاطفی و هم مولفه های شناختی است. افراد با احساس بهزیستی بالا به طور عمده ای هیجانات مثبت را تجربه می کنند و از حوادث و وقایع پیرامون خود ارزیابی مثبتی دارند، در حالی که افراد با احساس بهزیستی پایین حوادث و موقعیت زندگی شان را نامطلوب ارزیابی می کنند و بیشتر هیجانات منفی نظیر اضطراب، افسردگی و خشم را تجربه می کنند
بهزیستی روانشناختی مستلزم درک چالش های وجودی زندگی است. رویکرد بهزیستی روانشناختی، رشد و تحول مشاهده شده در برابر چالش های وجودی زندگی را بررسی می کند و به شدت بر توسعه انسانی تاکید دارد، به عنوان مثال دنبال نمودن اهداف معنادار، تحول و پیشرفت به عنوان یک فرد و برقراری روابط کیفی با دیگران
جمع گسترده ای از ادبیات تحقیقی در دهه 1950 و 1960 میلادی به تجزیه و تحلیل چالش ها و مشکلات اساسی زندگی پرداخته است
بهزیستی روانی عنصر روانشناختی کیفیت زندگی است که به عنوان درک افراد از زندگی در حیطه رفتارهای هیجانی، عملکردهای روانی و ابعاد سلامت روانی تعریف می شود.
تعاریف متعددی در رابطه با کیفیت زندگی وجود دارد، سازمان جهانی بهداشت کیفیت زندگی را تصور افراد از موقعیت خود در زندگی با توجه به محتوای فرهنگی و ارزش سیستمی که در آن زندگی می کنند در رابطه با اهداف، استانداردها و نگرانی های آن تعریف کرده است. در طب بالینی، بررسی کیفیت زندگی به قضاوت در مورد اینکه کدام جنبه از زندگی بیمار بیشتر تحت تأثیر بیماری قرار گرفته است و همچنین چگونگی برنامه ریزی جهت درمان کمک کننده است.
نوع درمان در این بیماران بر اساس سن بیمار، بیماریهای زمینه ای، وضعیت اقتصادی و در نهایت تشخیص پزشک معالج انجام می گیرد بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت، سلامتی حالتی از سلامت کامل فیزیکی، جسمی و روانی است و نه فقط فقدان بیماری یا ناتوانی و میتواند تحت تاثیر متغیرهای دموگرافیک8، اجتماعی و بیماریها و وضعیت بالینی فرد قرار گیرد و در عین حال متأثر از تجربه و درک شخص از زندگی باشد. با توجه به تأثیری که بیماری مزمن کلیوی بر سلامت جسمی، روانی و اجتماعی افراد می گذارد، به نظر می رسد. سنجش کیفیت زندگی مرتبط با سلامت در ارزیابی اقدامات درمانی بیماران مبتلا به بیماریهای مزمن با اهمیت است. شواهد حاکی از آن است که درمانهای مختلف مسئول ایجاد تغییرات قابل توجهی در کیفیت زندگی بیماران مزمن کلیوی است.
نارسایی کلیوی، در سراسر دنیا، یکی از مشکلات عمده سلامت عمومی محسوب می شود و به آسیب موقتی یا دائمی کلیه ها اطلاق می گردد که منجر به از دست دادن عملکرد طبیعی کلیه ها شود. بنا بر گزارش مرکز بیماری های خاص وزارت بهداشت، جمعیت بیماران دچار نارسایی کلیه در کشور 324 هزار نفر است که % 49 این بیماران از روش درمان پیوند و % 48 از همودیالیز و% 3 از روش دیالیز صفاقی استفاده می کنند.
دیالیز روندی است برای خارج ساختن مایع و فراوردههای زائد اورمیک9 از بدن و هنگامی استفاده می شود که کلیه ها نتوانند چنین وظیفه ای را انجام دهند. دیالیز خونی شایعترین روش دیالیز است. در بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیه دیالیز خونی از مرگ جلوگیری می کند هر چند درمان کننده بیماری های کلیوی نبوده و فعالیت های درون ریز و متابولیک10 کلیه ها را جبران نمی کند و بیمار در معرض برخی مشکلات و عوارض قرار می گیرد این بیماران به دنبال شروع همودیالیز، با نیازهای متعدد و تغییرات زیادی در زندگی خود روبه رو می شوند، رعایت محدودیت ها می تواند باعث ایجاد یک تضاد و تنش در زندگی با همودیالیز شود. پژوهش حاضردر صدد پاسخ گویی به این پرسش است که ایا خودکارآمدی با بهزیستی روانی ×وکیفیت زندگی بیماران دیالیزی شهرستان ساری رابطه دارد؟
.2 روش:
روش پژوهش همبستگی بود، جامعه پژوهش را کلیه بیماران دیالیزی شهرستان ساری در زمستان 1394 که در بیمارستان امام خمینی تحت دیالیز بودند تشکیل دادند. بیماران به شیوه ی در دسترس به حجم 30 نفر مرد و30 نفر زن به عنوان نمونه انتخاب شدند. جهت جمع آوری ×اطلاعات از پرسشنامه های خودکار امدی شرر و مادوکس1982، بهزیستی روانی ریف1989 و کیفیت زندگی شربون 1992 استفاده گردید.
2،1پرسشنامه خودکارآمدی عمومی شرر:
شرر و مادوکس 1982 معتقدند که نظریه خودکارآمدی الگویی از فرآیند شناختی برای سازش یافتگی است و آنها برای اولین بار مقیاسی جهت اندازه گیری این باور عمومی تحت عنوان مقیاس خودکارآمدی عمومی ساختند که اختصاص به موقعیت های خاصی از رفتار ندارند .این مقیاس دارای 17 عبارت است .مادوکس و شرر معتقدند که این مقیاس سه جنبه از رفتار شامل میل به آغازگری رفتار، میل به گسترش تلاش برای ×کامل کردن تکلیف و متفاوت بودن در رویارویی با موانع را اندازه گیری می کند.
اعتبار11 و روایایی12 این پرسشنامه:
به منظور بررسی همسانی درونی عبارات کل مقیاس ضریب آلفای کرونباخ مربوط به کل آزمون و هریک از عبارت عوامل 0,80 محاسبه شد.
روایی ملاکی: جهت مطالعه روایی ملاکی همبستگی درونی مقیاس با مقیاس منبع کنترل راتر محاسبه شد همبستگی جزیی مقیاس>Pمی باشد که =R 0/1و همبستگی پیرسن پیش بین مقیاس های مذکور=R 0 /342خودکارآمدی عمومی شرر مستند مهار گذاری راتر0/3330 معنا دار می باشد
2،2پرسشنامه بهزیستی روانشناختی
پرسشنامه توسط ریف - 1989 - طراحی شد. بهزیستی روان شناختی یک مفهوم چند مولفه ای می باشد. در این پرسشنامه هر مقیاس دارای سه عبارت می باشد. سؤالات مربوط به مقیاس های فوق به صورت زیر می باشد؛مقیاس پذیرش خود - 2-8-10 - ، مقیاس روابط مثبت با دیگران -13 - - 3 -11، مقیاس خودمختاری - 9 -12 -18 - ، مقیاس تسلط بر محیط - 1-4 -6 - ، مقیاس زندگی هدفمند - 5 -14 -16 - و مقیاس رشد فردی . - 7 -15 -17 - شیوه نمره گذاری این پرسشنامه به ترتیب ازکاملاً مخالفم - 1 - تاکاملاً موافقم، - 6 - ، نمره گذاری می شود و عبارات -16 -17 3-4 -5-9 -10-13 به صورت معکوس نمره گذاری می شوند.
روایی همگرای این آزمون حاکی از آن است که شش عامل بهزیستی روانی با رضایت از زندگی، عزت نفس و خلاقیت رابطه مثبت و با افسردگی و منبع کنترل بیرونی رابطه منفی دارند. ریف - 1997 - همسانی درونی مقیاس های بهزیستی روان شناختی را بین 0/82 تا 0/90 گزارش کرد. ضریب همسانی درونی زیر مقیاس های فرم کوتاه مقیاس های بهزیستی روان شناختی و همچنین ضریب همسانی درونی کل آزمون حدود 0/50 گزارش شده است. روایی و پایایی نسخه فارسی این پرسشنامه در مکانیکی منیع، - 1386 - مطلوب گزارش شده است. در این پژوهش، پایایی13 کل مقیاس و زیرمقیاس های آن - شامل پذیرش خود،روابط مثبت با دیگران، ×خودمختاری، زندگی هدفمند و رشد فردی - به ترتیب 0/83، 0/88، 0/74، 0/71، 0/79، 0/81 و 0/76 محاسبه شد.
2،3پرسشنامه کیفیت زندگی
برای مصارفی چون کار بالینی، ارزیابی سیاستهای بهداشتی و نیز تحقیقات و مطالعات جمعیت عمومی کارایی خود را ثابت کرده SF-پرسشنامه 36 است. فرم 36 عبارتی توسط واروشربون در سال 1992 در کشور آمریکا طراحی شد و اعتبار و پایایی آن در گروه های مختلف، مورد بررسی قرار گرفته است. مفاهیمی که توسط این پرسشنامه سنجیده می شود، اختصاص به سن یا گروه خاصی ندارند.
