بخشی از مقاله
چکیده
به منظور تعیین ضرایب هضمی و تجزیه پذیری مؤثر ماده خشک سیلاژ سورگوم همراه و بدون افزودنی، آزمایشی با 3 تیمار و 4 تکرار انجام گرفت. تیمارها شامل: - 1 سیلاژ سورگوم بدون افزودنی - تیمار شاهد - ، - 2 سیلاژ سورگوم با افزودنی ملاس، - 3 سیلاژ سورگوم با افزودنی پساب تقطیری ملاس بود. پس از برداشت سورگوم در مرحله خمیری شدن دانه، به قطعات 3 تا 5 سانتیمتری چاپر شد. پس از مخلوط کردن سیلاژهای آزمایشی با افزودنیهای مورد نظر، درون کیسههای نایلونی به ظرفیت 5 کیلوگرم به مدت 90 روز سیلو شدند.
پس از خشک کردن نمونههای سیلو شده، مقدار 5 گرم از نمونه های آسیاب شده درون کیسههای داکرونی به قطر منافذ 50 میکرومتر قرار داده شد و در زمانهای 2 ، 4، 8، 16 ، 24، 48، 72 و 96 درون شکمبه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در ساعتهای 2، 8، 24 و 72 انکوباسیون تجزیهپذیری ماده خشک تیمارهای 2 و 3 بهطور معنیدار - p<0/05 - بیشتر از تیمار شاهد بود. همچنین تجزیه پذیری بخش سریع تجزیه - ضریب - a تیمارهای 2 و 3 به طور معنی دار - P<0/05 - بیشتر از تیمار فاقد افزودنی بود.
مقدمه
گیاهان علوفهای از نظر فیزیولوژیکی و اقتصادی قسمت عمده جیره غذایی دامها را تشکیل میدهند، بهطوری که 60-70 درصد کل ماده خشک دریافتی، از علوفه است - فرهومند، . - 1376 برای رسیدن به حداکثر ظرفیت تولیدی دامها، بهخصوص دامهای اصیل و پرمحصول استفاده از علوفهای که بتواند جوابگوی نیازهای دام باشد به شدت مؤثر میباشد - نعمتی و همکاران، . - 1390 از آنجا که در پرورش دام بیشترین هزینه مربوط به تغذیه است - بیش از60 درصد - و از سوی دیگر تغذیه یکی از مهمترین عوامل موثر در تولید پروتئین دامی است لذا باید ترتیبی اتخاذ شود که ارزانترین غذایی که بتواند احتیاجات فیزیولوژیک دام را تأمین کند در اختیار حیوان قرار گیرد، علوفه چه به صورت تازه و چه به صورت خشک دارای چنین شرایطی است.
از سویی تولید این ماده غذایی دارای حداقل هزینه نسبت به تولید سایر مواد است و از سوی دیگر دستگاه گوارشی نشخوارکنندگان با هضم و جذب علوفه کاملا سازگاری دارد - بذرافکن،. - 1382 تحقیقات نشان داده است ناکافی بودن فیبر در جیره گاوهای شیری باعث بروز مشکلات گوارشی و متابولیکی در دام میشود . - Beauchemin,2005 - الیاف موجود در علوفهها موجب افزایش فرآیند جویدن و تحریک ترشح بزاق شده که از این طریق نقش مهمی در حفظ میزان pH شکمبه ایفا میکند . - Van soest,1994 - سیلو کردن یک روش نگهداری علوفههای تر است که اساس آن تخمیر به وسیله باکتریهای تولید کننده اسید لاکتیک است، این باکتریها کربوهیدراتهای محلول در آب را به اسیدلاکتیک تبدیل میکنند و نتیجه این عمل کاهش pH است که موجب نگهداری علوفه میشود .
- Weinberg et al., 2001 - سرعت تولید اسیدلاکتیک عامل مهمی در پیشگیری از رشد باکتریهای نامطلوب و کاهش ضایعات تخمیری است و این نیز به جمعیت اولیه باکتریهای تولیدکننده اسیدلاکتیک موجود در مواد سیلو شده و فراهمی مواد قابل تخمیر بستگی دارد - Stirling, 1951 - به منظور بهبود بخشیدن به فرآیند سیلو استفاده از افزودنیهای شیمیایی و بیولوژیکی گسترش یافته است . - Filiya and Sucu, 2007 - مواد غنی از کربوهیدراتها از این جهت به مواد سیلویی اضافه میشوند تا انرژی در دسترس را برای رشد باکتریهای تولیدکننده اسیدلاکتیک فراهم کنند - ولیزاده و همکاران، . - 1382 از ملاس در سالهای اخیر به عنوان تحریککننده تخمیر سیلو استفاده شده است.
ملاس منبعی از کربوهیدراتهای قابل تخمیر را برای باکتریهای تولیدکننده اسیدلاکتیک فراهم میکند - Goofon . - and Khalifa, 2007 پساب تقطیری ملاس میزان پروتئین و ویتامین بیشتری را نسبت به ملاس فراهم میکند، اما میزان انرژی این افزودنی به دلیل تخمیر کربوهیدراتهای آن و تبدیل شدن به الکل پایینتر است. در مقایسه با ملاس، پساب تقطیری میزان خاکستر بالاتری دارد که در تأمین انرژی نقشی ندارند - Pate et . - al., 1993 هدف از این مطالعه، بررسی اثر استفاده از ملاس و پساب ملاس بر فراسنجههای تجزیهپذیری سیلاژ سورگوم با استفاده از روش درون کیسهای بود.
مواد و روشها
سورگوم علوفهای در مرحله خمیری بودن دانه و با میانگین ماده خشک 32 درصد برداشت شده و به قطعات 3 تا 8 سانتیمتری خورد شد. برای اضافه نمودن درصد افزودنیهای سیلاژ، مقدار مورد نظر پس از توزین با ترازوی دیجیتال، به نسبت یک به چهار با آب مقطر رقیق شده و با علوفه مخلوط گردید. سپس در کیسههای نایلونی به ظرفیت 5 کیلوگرم ریخته شده و به خوبی فشرده گردید تا هوای بین مواد تا حد ممکن خارج گردد.
پس از پر کردن کیسهها و فشرده کردن درب آنها به خوبی بسته شد و سیلوها در اتاقی با درجه حرارت متوسط 20 درجه سانتیگراد به دور از نور آفتاب نگهداری شدند. پس از گذشت 90 روز، سیلوهای آزمایشی باز شدند و از هر سیلو نمونههایی برداشت شد. پس از خشک کردن نمونه ها آسیاب شده و ازالک 2 میلیمتری عبور داده شد. جهت تعیین میزان تجزیه پذیری و فراسنجههای تجزیه پذیری ماده خشک نمونهها، از 1 رأس گاو هلشتاین مجهز به فیستولای شکمبهای استفاده شد. حیوان از یک هفته قبل با جیره حاوی 1/8 کیلوگرم یونجه خشک، 1/8 کیلوگرم کنسانتره، 0/5 کیلوگرم ذرت سیلویی و 1/8 کیلوگرم کاه گندم - بر حسب مادهخشک - در سطح نگهداری به صورت جیره کاملاً مخلوط در 2 نوبت صبح و عصر تغذیه شد.
اجزای کنسانتره شامل 35 درصد دانه جو، 18 درصد دانه ذرت، 10 درصد کنجاله سویا، 15 درصد کنجاله کلزا، 11/5 درصد سبوس گندم، 7 درصد ملاس، 1 درصد مکمل معدنی- ویتامینی، 2 درصد پودر صدف و 0/5 درصد نمک - برحسب مادهخشک - بود. مقدار 5 گرم از هر نمونه داخل کیسهها ریخته شده 4 - کیسه به ازای هر نمونه - و سر کیسهها با نخ بسته شد و بر روی یک شیلنگ نصب شدند. سپس کیسهها به مدت 2، 4 ، 8، 16 ، 24، 48، 72 و 96 ساعت در شکمبه قرار داده شدند.
انکوباسیون کیسهها پیش از خوراکدهی صبح - ساعت 8 صبح - و در یک ساعت معین انجام شد. کیسههای مربوط به زمان صفر در شکمبه قرار داده نشدند و تنها با آب سرد شسته شدند، به طوری که آب زلال از آنها خارج شد. در زمانهای دیگر سپس کیسهها در آون - به مدت 48 ساعت در دمای 55 درجه سانتیگراد - خشک شدند و میزان ناپدید شدن مادهخشک و دیواره سلولی نمونهها در ساعات مختلف انکوباسیون شکمبهای با توجه به اختلاف مقدار ماده خشک و دیواره سلولی نمونهها قبل و بعد از انکوباسیون محاسبه گردید. جهت تعیین فراسنجههای تجزیهپذیری مادهخشک در نمونههای مورد بررسی از معادله پیشنهادی ارسکوف و مکدونالد - - Ørskov and Mc Donald, 1979 استفاده شد و برازش دادهها با مدل P = a + b - 1 - e -ct - و با استفاده از نرم افزار آماری - proc Nlin - SAS انجام شد. که در این معادله:
=P مقدار ناپدید شدن در زمان t =a بخش سریعتجزیه
=b بخش کندتجزیه =c ثابت نرخ تجزیه
=t زمان انکوباسیون در شکمبه - ساعت - میباشد.
