بخشی از مقاله
چکیده
بهمنظور تعیین مصرف اختیاری و متابولیتهای خون با استفاده از 35 راس بره نر بلوچی 24/7 1/2 - کیلوگرم - ، در قالب طرح کاملا تصادفی، با 5 تیمار از سیلاژ برگ و طوقه چغندر قند با ملاس - صفر و % - 10 و کاه کندم - تا رسیدن به ماده خشک - %35 انجام شد. مواد سیلوئی بصورت آزاد و یک خوراک پایه متعادل شاملجو %46، یونجه %27، تفالهچغندرقند %26، براساس پیشنهادات ARC برای تأمیناحتیاجات نگهداری دامها 343 - گرم ماده خشک به ازای بره/ روز، مورداستفادهقرارگرفت.بیشترین میزان مصرف اختیاری مربوط به تیمار 1، 2بود - به ترتیب 738/39 و 778/9 گرم ماده خشک - که با افزایش ماده خشک، میزان مصرف اختیاری کاهش یافت. در انتهای این مرحله رأس از هر تیمار برای خونگیری جهت تعیین میزان گلوکز و نیتروژن اوره پلاسما، استفاده شد.بیشترین میزان گلوکز خون در سه ساعت بعد از خوراک دادن 57/8 - میلیگرم در دسیلیتر بوده، در حالی که نیتروژن اوره پلاسما در قبل و یک ساعت پس از مصرف خوراک و در تیمار 5 مشاهده شد 15/8 - میلیگرم در دسیلیتر - .
مقدمه:
با توجه به میانگین چهار سال اخیر - منتهی به سال - 1387سالانه 131000هکتارازاراضی کشاورزی کشورزیرکشت چغندرقنداست وبر اساس میانگین سالهای فوق، سطح زیرکشت این محصول دراستانهای خراسان - 46000هکتار - ، حدود%35 سطح زیرکشت چغندرقندکشور می باشد - . - 1 میزان برگ وطوقه چغندرقند، حدود 50تا60درصدوزن محصول چغندرقندبرداشت شدهازهرهکتارمیباشد.میزان برگ وطوقه چغندرقندتولیدی درکشورباتوجه به میانگینعملکردچغندرقنددر سالهای فوق - حدود32 تن در هکتار - ،2/292/000 تندرسال تخمین زده می شود .با توجه به قیمت وارزش غذایی برگ وطوقه قند درمقایسه باقیمت بالای سایر مواد خوراکی مورد استفاده دام می توان جایگاه ویژه ای برای این ماده خوراکی در نظر گرفت. بهدنبال آزمایشات انجام شده قبلی درمرکزتحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی خراسان رضوی، و عملکرد نامناسب سیلاژ برگ چغندر قند در افزایش وزن روزانه بر ها، اجرای آزمایشاتتکمیلیبه منظور یافتن علل آن ضروری بوده است.
مواد و روشها: از 42 رأس بره نر بلوچی با میانگین وزن 24/7 1/2 برای تعیین مصرف اختیاری و متابولیتهای خون تیمارهای مختلف سیلاژ برگ و طوقه چغندر قند در بره های نر بلوچی استفاده شد.تیمارهای آزمایش عبارت بود از: -1 سیلاژ برگ و طوقه
چغندرقند،- 2 سیلاژ برگ و طوقه چغندرقند چاپر شده - - A، %10+ - A - -3 ملاس، + - A - -4 کاه گندم تا رسیدن به ماده خشک %35، + - A - -5 کاه گندم تا رسیدن به ماده خشک %10 + %35 ملاس. مواد سیلویی فوق بمدت 6 ماه سیلو گردیده و پس از آن سیلوها باز شده و نمونه برداری برای تعیین برخی خصوصیات سیلویی تیمارهای مذکور انجام گردید - جدول . - 2 بره های مورد آزمایش در قفسهای انفرادی بطور تصادفی قرار گرفته و برای هر تیمار 7 تکرار در نظر گرفته شد. یک جیره مخلوط جهت تأمین احتیاجات نگهداری دامها بر اساس سیستم ARC براساس نیاز پروتئین قابل متابولیسم برای نگهداری ، به میزان 1/25 احتیاجات نگهداری مورد نیاز دامها، براساس میانگین وزن برهها 343 - گرم ماده خشک - ،طی دو وعده و در اختیار برهها قرارگرفت.
علاوه بر آن مواد سیلویی برای هر تیمار بطور آزاد در اختیار دامها قرار داشت. مرحله عملیات میدانی آزمایش بمدت 45 روزانجام گرفت که دو هفته اول جهت عادتپذیری و 30 روزدیگر جهت تعیین مصرف اختیاری منظور گردید.در انتهای دوره آزمایش مصرف اختیاری ازهر تیمار 4 رأس که به میانگین وزن آن تیمار نزدیکتر بودندخونگیری از سیاهرگ گردنی در زمانهای 0 و 1 و 3 و 5 ساعت پساز خوراکدادن به کمک لولههایخلاءدارهپارینه انجام شد. گلوکز پلاسماباروش کالریمتری آنزیماتیک ونیتروژن اوره پلاسما نیز با روش کالریمتری اندازهگیری گردید. در ابتدای آزمایش سلامت دامها توسط دامپزشک تأیید شده و داروهای ضد انگلی لازم به دامها خورانده شد. در طول مدت آزمایش آب، سنگ نمک و آجرهای مکمل معدنی در اختیار دامها قرار داشت. کلیه تیمارهای موردآزمایش براساس فاکتورهای اندازهگیری شده در مرحله یک ودودر قالب طرح کاملا تصادفی موردتجزیه وتحلیل آماریقرارگرفت .جهتانجامآنالیزهایمربوطه ازنرمافزارSAS 7استفاده شده ومقایسات میانگینهابه روشدانکنانجام شد. آزمایش در ایستگاه گلستان وابسته به مرکز تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی خراسان رضوی اجرا شد.
نتایج و بحث:
-1تعیین مصرف اختیاری:
میانگین مجموع خوراکمصرفی روزانه - جیره پایه +سیلاژمصرفی روزانه - ،مصرف سیلاژروزانه - گرم ماده خشک - میانگین مصرف مجموع خوراک روزانهبه وزن متابولیکیوهمچنین میانگین مصرف سیلاژبه وزن متابولیکیدرجدول 3نشان داده شدهاست .باافزایش میزان کاهگندم وبالارفتن ماده خشک موادسیلوئی مقدارمصرف روزانه کاهشیافت،بطوریکه درسیلاژتیمار4کمترین مصرف خوراک روزانه مشاهده شد - - P< 0/05،ازطرفی افزایشملاس درسیلاژهای مختلف باعث بهبودکیفیت سیلاژهاشده ومصرف خوراک رادرتیمار5نسبت بهتیمار4افزایش داد - 504/24درمقابل 414/66گرم درروز - ،علیرغم اینکه درتیمار3نسبت به تیمار2 کاهش معنیداری درمجموع خوراک مصرفی روزانه مشاهدهگردید.
نتایج پزوهش قبل توسط نگارنده نشان داد که در بره های گروه آزمایشی کنترل جیره پایه، میانگین وزن شروع دوره20/3 1/24 ومیانگین وزن انتهای دوره 20/57 1/9 بودکه نشان دهنده دقت در تأمین احتیاجات نگهداری دامها بوده است . - 2 - نتایج آزمایشات نشان دادکه باافزایش سهم برگ چغندرقندسیلوشدهدرجیرهگاوهایشیری قابلیت هضمیاتخمیرشکمبهای تغییری نکردهولیزمان ماندگاریخوراک درشکمبه کاهش یافته وسرعت هضم مواد آلی و میزان نیتروژن آزاد و غیرآمونیاکیواردشده به روده کاهش یافت - . - 4نتایج بدست آمده برای مصرف خوراک تیمار 4 نیز به همین علت نسبت به تیمار2 کمتر بود.
ازطرف دیگر افزایش ملاس به مواد سیلوئی باعثفشرده شدن بهتردرموادسیلوئی شده وهمچنین افزایش سرعت کاهش pH موادسیلوئی را باعث شده و بعلتداشتن کربوهیدرات سهلالهضم زیادباعث بهبودمصرف خوراک بعلت خوشخوراکترشدن جیرههاشد.بهمین خاطر در تیمار5نسبت به تیمار4 مصرف خوراک بیشتری مشاهده شد - جدول . - 3 نتایج این آزمایش داده های آزمایشات سیباندا و همکاران1997،راتأئیدمینماید - . - 7 علیرغم اینکه در تیمار3 ایننیتجه حاصل نشد.
علت اصلی کاهش مصرف موادسیلوئی،افزایش آمونیاک واسیدبوتیریک بوده وهمراه باآنها،تغییردر pH وتراکم کربوهیدرات محلول درآب واسیداستیک نیزدرکاهش مصرف نقش دارند - . - 3 نتایج آزمایشات نشان داد که با توجه به اضافه وزن نامناسب دامها در مصرف تیمارهای مختلف سیلاژبرگ و طوقه چغندر مصرفی در مقایسه آن با نتایج آزمایشات قبلی بنظر می رسد که مصرف سیلاژ برگ و طوقه چغندرقند به تنهایی نمی تواند احتیاجات پروار دام را فراهم نماید و بهتر است به عنوان بخشی از جیره دام در نظر گرفته شود - . - 2 بنظرمیرسدبرای بالابردن ماده خشک موادسیلوئی بهتراست از پژمردهکردن برگ و طوقهچغندرقند در سطح مزرعه استفاده شود - - 5،زیراافزودن کاه به موادسیلوئی ازخوشخوراکی آن میکاهد .
-2متابولیتهای خون: الف- گلوکزپلاسما:مقدارگلوکز خون در بین تیمارهای مختلف در 3 ساعت پس از مصرفخوراک معنیداربود - . - P< 0/05بیشترین میزان گلوکزخون مربوط بهبرههائی که ازجیره 5 استفاده می کردند،بودوکمترین مقدارآن مربوط به برههائی که ازجیره 2 استفاده میکردند،بود - جدول . - 3پایینتربودن سطح گلوکزخون درتیمارهای آزمایش نشانه عدم تأمین منبعکربوهیدراته به میزان لازم برای رفع احتیاجات حیوان بوده وکاهش وزن دامهادر برخی تیمارهای آزمایش نیزمؤید این موضوع میباشد. بعلت تخمیر کربوهیدراتهای کندتجزیه از ساعت سوم خوراک دادن به بعد نیز اختلاف معنیداردرگلوکز پلاسمای خون در بین تیمارهای مختلف آزمایش مشاهده شد - - P< 0/05،که به نظر میرسد بعلتتجزیه سریعتر کربوهیدراتها از 3 ساعت پس از خوراک دادن در تیمارهای 4و 5 باشد، بهمین خاطردر 5ساعت پس ازخوراک دادن درتیمارهای دیگرنیز - غیرازتیمارهای 4و - 5افزایش گلوکزپلاسمامشاهده شدکهنشانه تأخیردرتخمیراین نوع کربوهیدراتهانسبت به ترکیبات کربوهیدراته درتیمارهای 4و5میباشد.
ب- نیتروژن اوره پلاسما: میزان نیتروژن اوره پلاسمابین تیمارهای مختلف آزمایش درقبل - ناشتا - و یک ساعت پس ازخوراک دادن دارای اختلاف معنیدار بود - - P< 0/05وبیشترین مقدارآن درهردوزمان دربرههائی که از جیره 5 استفاده میکردند،مشاهدهشد - بترتیب 2/14و 8/15 میلی گرم دردسیلیتر - ،و کمترین مقدارآن برایزمان صفردربرههائی که ازجیره 4استفاده می کردند، - 5/10میلی گرم دردسیلیتر - و برای زمانیکساعت پس ازخوراک دادن دربرههائی که از جیره3استفاده می کردند، - 5/12میلی گرم دردسیلیتر - مشاهده گردید.
تراکم زیاد آمونیاک در جیرههای دارای تجزیهپذیری سریع،باعث افزایش تراکم نیتروژن درشکمبه شده،کهممکن است به علت عدم کارآئی استفاده ازنیتروژن باشد، که با افزایش نیتروژن اوره پلاسمانیزهمراه است - . - 6 معنی دارشدن اختلاف میانگین تیمارهای آزمایش درزمانهای صفر و یکساعتپس ازخوراک دادن رانیزمیتوان به علت عدم همزمانی آزادسازی انرژی سهلالوصول - درتیمار - 5 ،نسبت بهآزادسازی نیتروژن درزمانهای قبلازخوراک دادن ویکساعت پسازخوراک دادن نسبت داد - . - P< 0/05به عبارت دیگردرصفرویکساعت پس ازخوراک دادن جیره 5 توانسته است درشکمبه حیوان حداکثرنیتروژن راآزاد کند اما بدلیل نبود انرژی سهلالتخمیرکافی میکروارگانیسمهای شکمبه نتوانستهاند از آن جهت تولید پروتئین میکروبی استفاده کند.
