بخشی از مقاله
چکیده
منطقه مورد مطالعه بخشی از نوار ساحلی بندرعباس به طول تقریبی 8 کیلومتر بوده که از سواحل اسکله شهید حقانی تا پارک غدیر منطقه بندرعباس را شامل میشود. جهت بررسی پارامترهای بافتی و خصوصیات اندازه ذرات رسوبی، تعداد 23 نمونه از رسوبات نوار ساحلی خاور بندرعباس در محدوده پهنهی جزر و مدی برداشت گردید که پس از انجام آزمایشهای پایه رسوب شناسی و تجزیه و تحلیلهای آماری مشخص شد که ذرات رسوبات شامل گرانول، ماسه و مقداری گل میباشند. از نظر اندازه، این ذرات ریزدانه هستند و اندازه دانهها به سمت دریا کاهش مییابد. جورشدگی نیز از ساحل به سمت دریا افزایش مییابد. به طور کلی این نهشتهها دارای کج شدگی منفی تا متقارن و از نظر رسیدگی بافتی بالغ تا بسیار بالغ میباشند.
-1 مقدمه
ساحل، پهنهای حدواسط خشکی و دریا است. در این گستره، فرآیندهایی چون باد، رودخانه، کشند، موج و جریان دریایی در کنار اقلیم و زمین ساخت اثر خود را بر جای میگذارند . - Reading, 2009 - فرآیندهای پیچیده ساحلی که در گذشته عمل میکردهاند امروزه نیز آثار خود را در رسوبات باقی میگذارند. در این رابطه رسوب شناسی ساحل نقش حیاتی در ثبت تاریخچه نهشته شدن رسوبات یک منطقه ایفا میکند
بار رسوبی محیط های ساحلی از منابع مختلفی تامین میشوند - Perry & . - Taylor, 2007 ویژگیهای بافت رسوبات شامل: میانگین اندازه ذرات، جورشدگی، کجشدگی و کشیدگی به طور گستردهای برای شناخت محیط رسوبی و رسوبات آن مورد استفاده قرار میگیرند
این پژوهش به منظور شناسایی رسوبات ساحلی و بررسی مشخصات بافتی آنها در پهنهی جزر و مدی و تغییرات کلی رسوبات از بخش ساحلی به سمت دریا صورت گرفته است. منطقه مورد مطالعه بخشی از سواحل شمالی خلیج فارس است که در خاور شهر بندرعباس قرار دارد.
-2 موقعیت جغرافیایی
منطقه مورد مطالعه بین عرضهای جغرافیایی 43/4 10 27 و 16/8 27 11 شمالی و طولهای جغرافیایی 6/78 17 56 و 15/53 20 56 شرقی واقع شده است. این منطقه بخشی از ساحل خاوری شهر بندرعباس به طول تقریبی 8 کیلومتر، از اسکله شهید حقانی تا پارک غدیر را شامل میشود - شکل . - 1
شکل -1 موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه
-3 موقعیت زمین شناسی
بندرعباس از نظر زمین شناسی، جزئی از زاگرس چین خورده و زیر پهنه پسخشکی بندرعباس است - آقانباتی، . - 1383 نهشتههای مختلفی از پرکامبرین پسین تا نهشته های جوان عهد حاضر در منطقه ساحلی مورد مطالعه برونزد داشته که در قالب تاقدیسهای زاگرس چین خورده تا نهشتههای ساحلی گسترده شدهاند. واحدهای سنگی و رسوبی زمینشناسی منطقه مورد مطالعه به ترتیب سن عبارتند از سری هرمز، سازند میشان، سازند آغاجاری و رسوبات کواترنری.
-4 مواد و روشها
اساس این تحقیق بر مطالعات کتابخانهای، برداشت صحرایی و مطالعات آزمایشگاهی قرار دارد. نمونه برداری توسط نمونه گیر گراب از پهنه جزر و مدی بصورت مقاطع عمود بر ساحل و در هر مقطع سه ایستگاه - منطقه بالای جزر ومدی، منطقه بین جزر و مدی و پایین منطقه جزر و مدی - صورت گرفت - شکل . - 2 نمونهها با میانگین حدود یک کیلوگرم از عمق حدود 30 سانتیمتری برداشت شدهاند.
شکل -2 محل ایستگاههای نمونه برداری
-5 بحث و نتایج
آنالیز توزیع دانههای رسوبی برای مقایسه نمونههای مختلف با یکدیگر از اهمیت خاصی برخوردار است، زیرا بدین وسیله میتوان به اختصاصات مختلف رسوبات و فرایندهایی که باعث تشکیل آنها گردیده است، پی برد
در این تحقیق، پس از دانهبندی رسوبات به روش غربالگری و تعیین درصد وزنی هر رده از اندازه ذرات، نمودارهای پراکندگی اندازه ذرات ترسیم و با توجه به این نمودارها، پارامترهای آماری به دست میآید. از پارامترهای آماری که به روش ترسیمی بدست میآیند میتوان به متوسط اندازه ذرات که خود شامل میانه و میانگین میباشد و جورشدگی، کجشدگی و کشیدگی اشاره نمود.
1-5 اندازه ذرات
ویژگی رسوبات و الگوی توزیع آنها در منطقه ساحلی توسط عوامل زیست محیطی، اقیانوس شناسی و اقلیم کنترل میشوند . - Mcmanus, 1975 - پراکندگی اندازه ذرات در رسوبات ساحلی خاور بندرعباسعمدتاً شامل ماسه، گل و مقادیر ناچیزی گرانول است. ذرات در اندازه گرانول اکثر از اجزاء آلی شامل: خرده صدف دو کفهای ها، گاستروپود، فرامینیفر و قطعات اسکلت خرچنگ تشکیلشدهاند. در پهنه جزر و مدی، میانگین اندازه ذرات از ساحل به سمت دریا کاهش مییابد. افزایش انرژی امواج، باعث ریزتر شدن رسوبات میشود.
جدول 1 نتایج حاصل از آنالیز اندازه ذرات 23 نمونه از رسوب برداشت شده از پهنه جزر و مدی را نشان میدهد. میانگین اندازه ذرات غالب نمونهها از ایستگاههای C - ساحل - به طرف ایستگاه A - دریا - کاهش مییابد - افزایش عدد فی - ، که نشان دهنده افزایش انرژی امواج در زمان رسیدن به ساحل و دور کردن ذرات دانه ریز از منطقه و کاهش انرژی امواج در هنگام برگشت آنها به سمت دریا و ته نشینی ذرات دانه ریزتر میباشد.
جدول -1 نتایج حاصل از آنالیز دانهبندی رسوبات ساحلی - A سمت دریا، C سمت ساحل -
2-5 جورشدگی
جورشدگی به مفهوم پراکندگی اندازه ذرات است - Cojan & Renard, . - 2002 جورشدگی یکی از مفیدترین پارامترهاست، زیرا نشانه موثری از عامل رسوبگذاری در جدایش دانههای ردههای مختلف را ارائه میکند. رسوباتی که توسط باد یا آب دوباره به حرکت درمیآیند - برای مثال رسوبات ماسهای صحرا و ساحلی - دارای جورشدگی خیلی بهتری هستند . - Tucker, 2001 - لازم به ذکراست عملکرد امواج بر روی جورشدگی رسوبهای ساحلی نقش اساسی دارد . - Griffiths, 1967 - بررسی مقادیر جورشدگی در طول مقاطع نمونهبرداری - ساحل به سمت دریا - ، نشاندهنده بهترشدن جورشدگی میباشد.
3-5 کج شدگی
جورشدگی به مفهوم پراکندگی اندازه ذرات است
جورشدگی یکی از مفیدترین پارامترهاست، زیرا نشانه موثری از عامل رسوبگذاری در جدایش دانههای ردههای مختلف را ارائه میکند. رسوباتی که توسط باد یا آب دوباره به حرکت درمیآیند - برای مثال رسوبات ماسهای صحرا و ساحلی - دارای جورشدگی خیلی بهتری هستند
لازم به ذکراست عملکرد امواج بر روی جورشدگی رسوبهای ساحلی نقش اساسی دارد .بررسی مقادیر جورشدگی در طول مقاطع نمونهبرداری - ساحل به سمت دریا - ، نشاندهنده بهترشدن جورشدگی میباشد.
جدول -2 مشخصههای بافتی رسوبات ساحلی به صورت عددی - فی -
