بخشی از مقاله
خلاصه
هدف مطالعه حاضر تعیین رابطه بین درصد چربی با شدت متناسب با حداکثر اکسیداسیون چربی و تأثیر زمان تمرین بر آن در زنان ورزشکار و غیرورزشکار دارای وزن طبیعی بود. برای انجام پژوهش، 7 زن غیرورزشکار و 7 زن ورزشکار انتخاب شدند. آزمون در دو نوبت صبح و عصر در دو جلسه و به فاصله 7 روز انجام شد. در روز اجرا هر یک از آزمودنیها، فعالیت فزاینده خود را روی نوارگردان انجام دادند. اندازهگیری نفس به نفس گازهای تنفسی در طول آزمون با استفاده از دستگاه گاز آنالیزر انجام شد. میزان اکسیداسیون چربی با استفاده از معادلات عنصرسنجی محاسبه شد. نتایج حاکی از آن بود که بین درصد چربی بدن با FATmax در نوبت صبح برای همه آزمودنیها، در غیرورزشکار و گروه ورزشکار رابطه معنیداری وجود نداشت. همچنین، بین درصد چربی و FATmax در نوبت عصر برای همه آزمودنیها، در غیرورزشکار و گروه ورزشکار رابطه معنیداری وجود نداشت. بین گروه ورزشکار و غیرورزشکار در FATmax در نوبت صبح تفاوت معنیداری مشاهده شد و در گروه غیرورزشکار پایینتر بود. همچنین تفاوت معنیداری بین دو گروه در نوبت عصر مشاهده نشد.
کلمات کلیدی: FATmax، درصد چربی، ورزشکار، غیرورزشکار
.1 مقدمه
ورزش مصرف چربی توسط عضلات اسکلتی را ارتقا و اکسیداسیون اسیدهای چرب هنگام فعالیت را افزایش می دهد. چربیها و کربوهیدراتها از منابع اصلی انرژی حین انجام فعالیت و دوره بازگشت به حالت اولیه محسوب میشوند که بسته به نوع رژیم غذایی، محتوای گلیکوژن عضله، میزان آمادگی بدن، شدت و مدت فعالیت ورزشی با یکدیگر رقابت می کنند. با افزایش شدت فعالیت، اکسیداسیون کربوهیدرات افزایش می یابد، در حالی که در شدت پایین فعالیت، اکسیداسیون چربی رخ می دهد. بدین ترتیب که در شدتی که میزان اکسیداسیون کربوهیدرات به طور قابل ملاحظهای افزایش پیدا میکند، میزان کمتری از اسیدهای چرب به عنوان سوخت مورد استفاده قرار می گیرند.
همچنین، اگرچه هزینه انرژی افزایش می یابد؛ اما میزان مطلق اکسیداسیون چربی کاهش خواهد داشت. شدتی از فعالیت که بیشترین میزان اکسیداسیون چربی در آن روی می دهد را FATmax می گویند 2]،.[1از مدتها قبل توجه محققان به یک عامل درونی مهم به عنوان ساعت زیستی* و تاثیر آن بر وضعیت فیزیولوژیکی و عملکرد بدن جلب شده است. بدن ما تحت تاثیر یک دوره 24 ساعته میباشد که درجه حرارت بدن، فشار خون، متابولیسم، ترشح هورمون و عملکرد آنها را تنظیم میکند. بر اساس یافتههای پیشین، لیپولیز بافت چربی و حتی لیپوژنز آن از چرخه شبانه روزی تبعیت میکند. به عنوان بخشی از تنوع در سبک زندگی در حال رشد در جامعه مدرن، تنوع گستردهای در زمان انتخاب ورزش افراد در طول روز وجود دارد.
بررسی و شناخت هرچه کامل تر ویژگیهای این پدیده ها ممکن است منجر به ایجاد دانشی شود که با بهره گیری از آن میتوان به عملکرد و کارایی بدنی موثرتری دست یافت.[3] مطالعات نشان داده اند که آنزیمهای درگیر در لیپولیز دارای تغییرات روزانه هستند و زمان فعالیت ممکن است بر شدت حداکثر اکسیداسیون چربی تأثیرگذار باشد، بدین ترتیب که شدت متناسب با حداکثر اکسیداسیون چربی در صبح و عصر متفاوت است. با این حال مطالعات در این زمینه نتایج متناقضی را نشان دادند. بنابراین، نیاز به مطالعات بیشتر در این زمینه احساس می گردد.[4] از سوی دیگر، مطالعات مختلفی نیز ارتباط بین درصد چربی بدن با حداکثر اکسیداسیون چربی نشان داده اند. همچنین افراد با سطوح فعالیت مختلف ممکن است شدت متناسب با حداکثر اکسیداسیون چربی متفاوتی داشته باشند.
چنانچه در مطالعه ای نشان داده شد که افراد تمرین کرده، FATmax بالاتری نسبت به افراد تمرین نکرده دارند.[5] به نظر می رسد که افزایش ظرفیت دستگاه اکسیداتیو تنفسی به واسطه افزایش غلظت و فعالیت آنزیمهای درگیر در اکسیداسیون چربی در ورزشکار می تواند باعث افزایش سوخت وساز چربی در این افراد نسبت به افراد غیرفعال شود. برهمین اساس، مقایسه میزان چربی اکسید شده در هر شدت از فعالیت ورزشی بین افراد ورزشکار و غیرورزشکار می تواند ظرفیت چربی سوزی این دو گروه را با توجه به شدت فعالیت ورزشی مشخص سازد؛ بنابراین، هدف از پژوهش تعیین رابطه بین درصد چربی با شدت متناسب با حداکثر اکسیداسیون چربی و تأثیر زمان تمرین بر آن در زنان ورزشکار و غیرورزشکار دارای وزن طبیعی می باشد.
.2 روش تحقیق
برای انجام پژوهش، 7 زن غیرورزشکار - میانگین سنی 23/5 2/4 سال، وزن 61/5 9/2 کیلوگرم، قد 163/9 6/4 سانتی متر و درصد چربی بدنی - 29/5 3/4 و 7 زن ورزشکار - میانگین سن21/5 2 سال، وزن 62/1 5/5 کیلوگرم، قد 165/6 5/4 سانتی متر و درصد چربی بدنی - 18/9 3/6 انتخاب شدند. آزمون در دو نوبت صبح - 8-10 - و عصر - 16-18 - در دو جلسه و به فاصله 7 روز انجام شد. در روز اجرا هر یک از آزمودنیها، فعالیت فزاینده خود را روی نوارگردان با سرعت 3/5 کیلومتر بر ساعت و با شیب %1 شروع کردند. سرعت دستگاه هر سه دقیقه 1 کیلومتر بر ساعت افزایش مییافت. تا حدی که سرعت 7/5 کیلومتر بر ساعت رسید. در این نقطه شیب دستگاه هر سه دقیقه به میزان %2 افزوده میشد تا زمانی که RER برابر یک شد. در نهایت تا رسیدن به خستگی کامل، سرعت دستگاه هر دقیقه 1 کیلومتر بر ساعت افزایش یافت. اندازهگیری نفس به نفس گازهای تنفسی در طول آزمون با استفاده از دستگاه گاز آنالیزر انجام شد. میزان اکسیداسیون چربی با استفاده از معادلات عنصرسنجی محاسبه شد. ضربان قلب نیز به طور پیوسته با استفاده از ضربان سنج پولار ثبت گردید. برای تجزیه و تحلیل دادهها از آزمون تی مستقل و آزمون تی زوجی استفاده شد.
.3 دستاوردهای مقاله
30 mmبین درصد چربی بدن با FATmax در نوبت صبح برای همه آزمودنیها r=0/21 - و - p=0/31، در غیرورزشکار r=0/18 - و - p=0/61 و گروه ورزشکار r=0/21 - و - p=0/31 رابطه معنیداری وجود نداشت. همچنین، بین درصد چربی و FATmax در نوبت عصر برای همه آزمودنیها r=0/41 - و - p=0/25، در غیرورزشکار r=0/08 - و - p=0/83 و گروه ورزشکار r= 0/19 - و - p=0/73 رابطه معنیداری وجود نداشت. بین گروه ورزشکار و غیرورزشکار در FATmax در نوبت صبح تفاوت معنیداری مشاهده شد و در گروه غیرورزشکار پایینتر بود . - p=0/007 - همچنین تفاوت معنیداری بین دو گروه در نوبت عصر مشاهده نشد.
.4 نتیجهگیری
با افزایش شدت فعالیت، افزایش جریان گلیکولیتیکی و در نتیجه کاهش اکسیداسیون چربی مشاهده می گردد که در این تحقیق شدت فعالیت متناسب با اکسیداسیون چربی در هر دو نوبت زمانی - FATmax - اختلاف معنیداری نداشت. شدت متناسب با حداکثر اکسیداسیون چربی در صبح و عصر در افراد ورزشکار، در شدتهای 40 تا %55 اتفاق افتاده است لذا افراد جهت کاهش وزن یا حفظ وزن بهتر است در شدت FATmax فعالیت نمایند. البته با توجه به اثر زمان روز بهتر است صبحها به فعالیت بپردازند. در مورد گروه با وزن طبیعی در شدت پایینتر و در شدت بین 30 تا %40 اتفاق افتاده است که حتی در عصر کمی بهتر از صبح بوده است. پس در افراد با وزن طبیعی بهتر است در شدت FATmax به منظور حفظ وزن خود فعالیت نمایند و در عصر اندکی بهتر از صبح می باشد.
.4 قدردانی
از تمامی آزمودنیهایی که در انجام این پژوهش ما را یاری رساندند، قدردانی می گردد.
