بخشی از مقاله
چکیده:
جامعه ایران در دهه های اخیر در جریان تحولات فرهنگی و اجتماعی وسیعی قرار گرفته است. این تحولات به ویژه در خانواده ها چشمگیر بوده است. یکی از مهم ترین تحولات، برجسته تر شدن تفاوت های ارزشی میان فرزندان و والدین است که موجب شده خانواده ها در معرض چالش های جدی قرار گیرند. روش تحقیق در این پژوهش با استفاده از روش پیمایش و از طریق پرس و جو در ناحیه یک و دو سه 200 نفری انجام شده است.
تکنیک های آماری مورد استفاده، آماره های شاخص تمرکز و تشتت، آزمون اف و تحلیل عاملی بوده است. یافته ها نشان می دهد میان والدین و فرزندان تفاوت بین نسلی تا حدی وجود دارد لیکن شاخص کل نشان می دهد این تفاوت بین نسلی شکل بحرانی ندارد. در واقع ما شاهد نوعی وفاق نسبی هستیم بیشترین حوزه های تفاوت نسلی میان فرزندان و والدین در دوستی دختر با پسر و استفاده از شبکه های اجتماعی بوده است و کمترین تفاوت در معاشرت با دوستان همجنس بوده است.
مقدمه و بیان مسئله:
تفاوت نسلی میان والدین و فرزندان به معنای عدم توافق بر سر انتظارات، ارزشها، نگرشها و رفتارها در خانواده می باشد. این اختلاف به معنای وجود اختلاف نظرهای مهم میان والدین و فرزندان در جنبه های مختلف زندگی است مطالعه ی حاضر تلاش می کند تفاوتهای بین نسلی میان والدین و فرزندان را در حوزه خانواده بررسی کند.از آنجا که خانواده سلول تشکیل دهنده ی جامعه و کوچکترین واحد اجتماع است سلامت فرزندان به سلامت جامعه می انجامد و در مقابل اختلال هر فرد در خانواده به کل جامعه آسیب می رساند.
- آریاتبار، - 1390 یکی از مسائلی که امروزه در حوزه آسیب شناسی خانواده به شدت مطرح است مسئله شکاف نسلی میان والدین و فرزندان به منزله نسل دیروز و نسل امروز است به عبارتی، ساختار روابط بین والدین و فرزندان، در خانواده هسته ای مدرن، دست خوش دگرگونی بنیادین شده استدر خانواده معاصر به دلایل علّی چون فردگرایی، اهمیت یافتن حقوق فردی، کاهش اقتدار والدین، و افزایش سریع و وسیع دسترسی به ارتباطات جمعی کودکان و نوجوانان فاصله بیشتری با والدین پیدا کرده اند.
موج مدرنیزاسیون که آموزش همگانی، گسترش رسانه های جمعی، و بسیاری موارد دیگر را با خود به همراه آورده بود موجب افزایش آگاهی های عمومی نسل جدید شد و حوزه ارتباطات انسانی و اجتماعی آنها را وسیع تر کرد. - زمانیان، - 1387 در واپسین دهه های پایان قرن بیستم رونالد اینگلهارت پدیده تفاوت بین نسلها را در ممالک پیشرفته غرب مورد بررسی تجربی قرار داد وی بر این اعتقاد بود که نسل بزرگسال در برابر تغییرات بیشتر مقاوت می کند و تغییر در میان گروههای جوانتر با سهولت بیشتری صورت می گیرد. بنابراین با تغییر و تحولات اجتماعی تفاوت بین نسلی پدید می آید که از آن، گاه به تعارض یا تفاوت بین نسلی تعبیر می شود.
- یعقوبی، - 1391 مک لوهان معتقد است که هر وقت فناوری جدیدی وارد جامعه می شود آن جامعه برای همیشه عوض خواهد شد و جوانان به دلیل آمادگی برای پذیرش تازگی ها، بیشتر تحت تأثیر قرار خواهند گرفت وی انسان هر دوره را زاییده ی فناوری زمان خود می داند. در اهمیت شکاف نسلی میتوان گفت که در جامعه جدید از یک سو تأکید بر ارزشهای فردگرایانه باعث پیشرفت جامعه شده است و از سوی دیگر، تبعاتی مثل انواع انحرافات اجتماعی را در پی دارد. این در حالی است که به نظر روبرت نیزبت طی سالهای اخیر تفاوت شایان ملاحظه ای میان ارزشهای جوانان با والدین مشاهده می شود.
- محمدی،. - 1388 امروزه آنچه با عنوان شکاف نسلها از ناحیه آن احساس خطر میشود گسست تعارضات ارزشی بین والدین و فرزندان است که اذهان اندیشمندان، برنامه ریزان، و حتی توده مردم را نگران کرده است شواهد حاکی از آن است که در سالهای اخیر به تدریج چالش بین والدین و فرزندان گسترش یافته است. اگر فاصله و جدایی بین اعضای خانواده عمیق شود، به تعارض بین نسلها که همان شکاف نسلی است می انجامداز آنجا که جامعه همیشه در مسیری رو به پیشرفت و در حال گذار است، باید توجه داشت که این دوران گذار تأثیرات مهمی در زندگی انسان و افراد جامعه می گذارد که با توجه به مقتضیات اجتماعی، فرهنگی، و سیاسی هر جامعه ای این تأثیرات متفاوت خواهد بود.
- معیدفر،. - 1389 امروزه در حوزه جامعه شناسی یکی از مفاهیمی که در خلال همین گذار بسیار به آن توجه میشود موضوع شکاف نسلی است. از آنجا که این گذار رو به پیشرفت بیشترین تأثیرات خود را در قشر جوان میگذارد پس توجه به آن بسیار حائز اهمیت است. شرایط فعلی جامعه ی ایران موچب شده که بحث تحولات فرهنگی و اجتماعی، تغییر سبک زندگی و تغییر ارزشها و هنجارها در جامعه و نیز میان والدین و فرزندان مورد توجه محققین قرار گیرد.
- شاطریان و همکاران، 1395خسروشاهی،1393 احمدزاده،. - 1392 دگرگونی های رخ داده در چند دهه ی اخیر نشان می دهد که جوانان در جریان وسیع اطلاعات قرار گرفته اند و اطلاعات آنان در دنیای پیشرفته در حال تغییر، موجب پیدایش پی درپی ارزشهای نو گردیده است تا جایی که با نظریه ها و دیدگاههای جدید آشنا شده اند و به همان میزان سطح انتظارات و توقعات افزایش یافته است. - معیدفر، - 1389 در جوامع مدرن امروزی نسل جدید می خواهد تمام پدیده های اجتماعی - دین، زندگی و واقعیتهای اجتماعی - را بر پایه عقل تحلیل نماید.
یعنی نسل امروزی به مانند نسل قبل همه چیز را بی چون و چرا قبول ندارد. نسل امروزی میخواهد از تمام پدیده های اجتماعی وهم زدایی نماید تا با شناخت پوسته اصلی آن راه و مسیر آینده خود را مشخص سازد. چنین آگاهی و شعور در نسل جدید بر پایه تغییر و تحولات در نظام معرفتی و شناختی وحاکمیت علم و عقل بر رفتارهای بشریت می باشد - کوزر، - 1387 با توجه به آنچه که به آنها اشاره شد می توان گفت جامعه ایران در مرحله گذار تاریخی اجتماعی خود قرار دارد و جامعه ای که در این مرحله قرار دارد استعداد و آمادگی بیشتری برای ایجاد شکاف نسلی دارد.
بررسی های دقیق نشان میدهد که یکی از معضلات کلیدی و مهمی که اینک جامعه ایران با آن روبروست، عدم برقراری رابطه و تعامل منطقی میان نسل های مختلف است که می تواند زمینه ساز بروز مشکلات و بحران ها گردد، به گونه ای که امنیت عمومی و نظم اجتماعی را در جامعه با مشکل مواجه کند. در واقع شکاف بین نسلها و عدم تعامل منطقی بین آنها، از جمله چالشها و دغدغه هایی است که همیشه وجود داشته اما در حال حاضر به دلایل مختلفی شاهد رشد بیش از پیش این شکاف و عدم توجه کافی به هنجارها و ارزشهای اجتماعی و عدم تعامل مناسب بین فرزندان نسل جدید و والدین نسل گذشته هستیم.
