بخشی از مقاله
چکیده
جرم و بزهکاری از جمله مهمترین معضلات اجتماعی در اکثر شهرهای دنیا است که بر زندگی شهروندان تأثیرات منفی روحی، جسمی و مالی می گذارد. از این رو پرداختن به آن از اهمیت زیادی برخوردار است. تفیک بین بافت های فرسوده و تاریخی موجب فراموشی کامل بسیاری از بافتهای قدیمی شده است و چه بسا این مناطق- بافت های سنتی و قدیمی- هم از لحاظ کالبد و هم از لحاظ محتوا زمینه ساز ناهنجاری ها و آسیب های اجتماعی باشند. روش پژوهش حاضر اسنادی و در آن، از تئوری های رفتار و محیط، جرم شناسی محیطی و کنترل اجتماعی استفاده شده است. که البته تلاش شده با تمرکز بر نظریه ی کنترل اجتماعی هیرشی، مسئله ی این پژوهش- یعنی برخورد سنت و مدرنیته و فراهم کردن زمینه برای معضلات اجتماعی از قبیل جرم- روشن و مورد بررسی قرار بگیرد.
روزانه در شهرهای بزرگ ایران و از جمله ی آن مکان های مختلف شهر تهران این بافت های قدیمی به شکل گسترده تخریب و با خانه های نوساز جایگزین می شوند، که این نیز مشکلات ناشی از خود را از جهات مختلفی از قبیل بحران هویت و شکسته شدن هویت محله ای، ناسازگاری کالبدی فضاها و به طور کلی سردرگمی در سنت و مدرنیته و ایجاد تناقض در مقابل هنجارهای داخلی، می تواند به دنبال داشته باشد. غافل از آنکه با نگاهی کلان و استراتژیک و مدیریتی واحد و آینده نگر علاوه بر زنده نگهداشتن هویت ملی و شهری میتوان از تلاقی بافت های قدیمی و مدرن و در نتیجه وقوع جرم محتمل تا حد امکان جلوگیری کرده و زمینه مساعد را برای ایجاد بافتی به دور از هرگونه تناقض ایجاد کرد.
مقدمه
ویژگی عصر ما شهرنشین شدن جمعیت، افزایش جمعیت شهرها و به تبع آن توسعه شهرهای کوچک و بزرگ است - گیلبرت و گاگلر، . - 7 :1375 در قرن بیست و یکم، جمعیت شهری دنیا به مرز 50 کل جمعیت جهان رسیده و پیش بینی می شود؛ در سال 2025 میلادی از مرز 61 تجاوز نماید
به این ترتیب، با شروع هزاره سوم، تخمین زده می شود که تقریباً نیمی از جمعیت جهان در مناطق شهری سکونت یافته باشند، یعنی جایی که بیشترین منابع را مصرف و بیشترین ضایعات و آلودگی ها را تولید می کنند. فقر، تخریب محیط زیست، فقدان خدمات شهری، نزول زیر بناهای موجود، فقدان دسترسی به زمین و سر پناه از جمله بحران های مربوط به رشد جمعیت در شهرها هستند.
از هنگامی که شهرهای بزرگ برای نخستین بار شکل گرفتند، یعنی از سده ی هجدهم، دو دیدگاه درباره ی آثار و عواقب شهرنشینی بر زندگی اجتماعی مقابل هم قرار گرفتند. برخی، شهرها را نمودی از »فضیلت متمدن« می دانند که سرچشمه ی پویایی و خلاقیت فرهنگی است. برای این دسته از نویسندگان، شهرها بیشترین فرصت ها را برای توسعه ی اقتصادی و فرهنگی فراهم می آورند و ابزارهای لازم برای زندگی آسوده و رضایت بخش را به دست می دهند. بعضی هم شهر را آتش سوزان پردودی می بینند که آکنده از جماعتی پرخاشگر و بی اعتماد به به یکدیگر است که همگی غرق در جنایت و خشونت و فساد و تباهی اند
به طور کلی، ساخت شهری عبارت است از مجموعه ی اجزاء و عناصر گوناگون محیطی و انسانی که در تعامل مشترک با یکدیگر امکان حیات و بقای شهر را ممکن می گردانند. ادامه ی فعالیت ها و کارکردها ی بخش های گوناگون شهری منوط به سلامت روابط و قدرت انسجام بخش های مذکور در جهت تامین نیازهای ساکنین شهری است.که درصورت به هم خوردن آن می تواند پیامدهایی چون؛ بروز اشکال گوناگون از تناقضات شهری به ویژه در بعد ساختاری و یا نظام ارتباطات درون شهری را به دنبال خود داشته باشد.
به این ترتیب برخورد و تلاقی سنت و مدرنیته در بافت های شهری به عنوان نمونه ای که از قدرت انسجام تهی شده است، می تواند تناقضاتی را هم در بعد کالبدی و هم در بعد اجتماعی به دنبال داشته باشد، که به مرور زمان به فضاهای زمینه ساز جرم نیز تبدیل شوند.
طرح مسئله
امروزه موضوع امنیت شهری، یکی از مسائل مهم در شهرها می باشد. عوامل متعددی در ایجاد شهر امن موثر می باشند. یک عامل موثر در امنیت شهری، پیشگیری از جرم و ناهنجاری اجتماعی است. با توجه به مطالعات صورت گرفته، عوامل اجتماعی مانند فقر، بیکاری، ناهماهنگی اجتماعی، میزان بالای جمعیت جوان باعث ایجاد محیطی مستعد و در معرض جرم و ناهنجاری رفتاری می شود، اما فاکتورهای اجتماعی تنها عوامل و جنبه های تعیین کننده جرائم و ناهنجاری های اجتماعی نیستند، فضا و کالبد فیزیکی شهرها و به بیانی نوع بافت مناطق شهری و حتی گاه برخورد آنها - تلاقی بافت های سنتی و مدرن - می تواند باعث توسعه جرم و ناهنجاری شود. به این ترتیب نحوه ی مداخله در یک بافت تاریخی و همچنین همجواری بافت های تاریخی و بافت جدید شهر ها و نحوه اتصال این دو به یکدیگر همواره یکی از حساس ترین تصمیمات به شمار می رود.
این مسئله؛ یعنی چگونگی قرار گرفتن بافت های شهری در کنار یکدیگر و جلوگیری از تداخل آنها در کشورهای اروپایی نیز به شدت مورد توجه قرار می گیرد و از طریق برنامه های متفاوت شهری سعی در حل این مسئله دارند. اما باید در نظر داشت که طراحی و نحوه همجواری بافت ها با توجه به سیاست های کلانی که برای آتیه یک شهر در نظر گرفته می شود، تعیین می گردد و بسته به تاریخ و پیشینه هر شهر متفاوت است. به عنوان مثال در شهرهایی مانند بارسلون و والنسیا سیاست کلی بر توسعه مدرن شهر بوده و بافت تاریخی توسط یک کمربند خیابانی از بقیه بافت که به صورت شطرنجی و مدرن است جدا شده و بافت تاریخی به عنوان یک هسته حفظ شده است، اما در شهری مانند گرانادا و یا کوردوبا بافت تاریخی در حلقه محاصره یک خیابان نبوده و به خوبی با بافت جدید که از فرم قدیمی تبعیت کرده تلفیق شده است.
تعریف مفاهیم
بافت سنتی: بافت سنتی، مجموعه به هم پیوسته ای از اجزا و عناصر شهری شامل؛ واحدهای مسکونی اعم از فرسوده، مرمتی و تخریبی، آثار با ارزش تاریخی، بازار، تأسیسات، شبکه معابر، فرم معماری و کالبدی ویژه ای است که محصول رشد تدریجی و ارگانیک شهر در ادوار تاریخی مبتنی بر تکنولوژی حمل ونقل ماقبل صنعتی بوده و دارای ساخت فضایی متمایزی از لحاظ کارکرد و سیما نسبت به بخش های جدید شهری است . - Boskoff, 1970:355 - یک محله سنتی قادر است در مقابله با ضوابط و مقررات نامعقول تحمیلی، سخت مقاومت کند تا جایی کهعملاً آنها را از اعتبار اجرایی ساقط نماید. ناگفته نماند که البته این مقاومت بدون هزینه گزاف و تحمل مشقات برای محله و مردم آن نبوده و نیست.
بافت قدیمی: بافتی می باشد که در فرایند زمانی طولانی شکل گرفته و تکوین یافته و امروزه در محاصره ی تکنولوژی عصر حاضر قرار گرفته است.
در مقابل بافت قدیمی و سنتی، بافت مدرن قرار گرفته است که با تکیه بر تکنولوژی و شیوه ی نو در معماری و ... فرهنگی نو و متفاوت از بافت سنتی را باخود خواهد داشت.
گاه شاهد برخورد و گره خوردن هنجارها و ارزش های محیطی این دو بافت با یکدیگر می شویم
