بخشی از مقاله
چکیده
تنظیم شرایط زمین اساساً به یافتن تناسب معقولی بین نیازهای مردم و محیط زیست است. مفهوم برنامه ریزی این است که هر چیز در جای خود قرار گیرد .هدف برنامه ریزی این است که محیط زیست طبیعی را حفظ کرده و نیازهای زیست محیطی را برآورده سازیم .برنامه ریزی محیطی باید اساس کلیه تصمیم های مربوط به توسعه زمین قرار گیرد. تصمیم گیری در مورد اینکه روی یک قطعه زمین چه چیز در کجا قرار گیرد یک امر کاملا عادی است لیکن چنانچه بخواهیم نتایج این فرایند به ضرر محیط زیست تمام نشود، این کار باید با دقت صورت گیرد.
-1مقدمه
چنانجه بخواهیم محیط زیست طبیعی را حفظ کرده و نیازهای زیست محیطی مردم را بر آورده سازیم برنامه ریزی محیطی باید اساس کلیه تصمیمات مربوط به توسعه زمین قرار گیرد . فرایند برنامه ریزی خاصی که برای پاسخگویی به این نیاز به وجود آمده برنامه ریزی زمین نامیده شده است
دهه 70 را می توان دهه آگاهی یافتن از بحرانهای زیست محیطی نامید که عکس العملهایی را در دنیا ایجاد نمود که توسعه پایدار یکی از آنهاست .توسعه پایدار که در دهه 70 مطرح گردید حاصل شناخت عمیق نسبت به محیط پیرامون بوده است .علاوه بر توجه به طبیعت توجه به انسان نیز در اهم موارد قرار گرفت . پژوهش هایی که در زمینه معماری پایدار در عمل آمده است، نظیر تحقیقات جدید گولانی - - 1995 نشان می دهدکه معماریبومی شهرهای سنتی در هماهنگی و انطباق قابل ملاحظه ای با ویژگی های زیست محیطی سرزمین خود بوده اند
انسان مدرن که در پس جوامع صنعتی به ابزار بدل شده است نقطه اصلی توجه توسعه پایدار می باشد و می توان گفت طراحی پایدار و توسعه پایدار بخاطر ابعاد انسان مدارانه و انسان گرایانه ارزش و اعتباری خاص یافته اند. در تعاریف مطرح شده برای طراحی پایدار گاهی بیشتر بر ایده پایداری محیطی در ارتباط با معماری تاکید می شود مثلا در تعریف زیر چنین آمده است" :ساختمان پایدار ساختمانی است که کمترین تاثیرات ناسازگار بر محیط طبیعی را در طول عمر ساختمان و استقرار منطقه ای و جهانی دارد".
اما نادیده نباید گرفت که، معماری بعنوان یک پدیده که زاده تفکر انسانی است و برای آسایش و آرامش انسان بوجود می آید وابسته به نحوه نگرش و بنیانهای فکری اوست .اگر با دیدی منصفانه به این قضیه نگاه کنیم در می یابیم که هدف از آفرینش معماری تنها پاسخگویی آن به نیازهای فیزیکی و مادی نیست و هدفی بس والاتر که آن برقراری ارتباط با عمیق ترین احساسات و عواطف انسانی است بر آن مترتب می باشد .
با توجه به رویکرد طبیعت گرا و انسان مدار طراحی پایدار به بررسی اصول معماری از دیدگاه ویترویوس معمار و نظریه پرداز سده های پیش از میلاد اشاره می کنیم که با بینش عمیق خود نسبت به معماری گامی فراتر از زمان خود برداشت به گونه ای که اصول او که عبارتند از": استحکام، زیبایی و فایده "هنوز هم معتبرند و آنها را می توان به عنوان شاخصه های کلی طراحی پایدار نیز مطرح نمود. فرآیند تصمیم گیری برنامه ریزی زمین بر مبنای مبانی توسعه پایدار در حیطه های زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی متمرکز است .
-2مواد و روش تحقیق
گر بنا باشد که ادراک صحیحی از رابطه بین خصوصیات فیزیکی یک زمین و مردم ساکن در آن به وجود آید ، واجب است که : اطلاعات در مورد خصوصیات موجودات زنده و غیر زنده محیط و مردم جمع آوری گردد [3] .جمع آوری و تفسیر اطلاعات یک فرایند خطی نیست ، بلکه برای انجام هر پروژه محیطی فرایند بیشتر به دایره در حال گسترش از اطلاعات و دانش شباهت دارد.ممکن است تکنیک های نقشه های ذهنی را نقطه شروع مناسبی برای روی هم گذاری و ارتباط اطلاعات بدانید.
اطلاعات مورد نیاز شامل زمین شناسی محلی، ژئومرفولوژی، آب وهوا ، توپوگرافی و خاک می باشد.این اطلاعات از آن رو ضروری اند که محدودیتهایی برای اعمال ما ایجاد می کنند در صورتی که بخواهیم با محیط خود به نحوی پایدار برخورد کنیم امکانات برای توسعه بخشی از زمین به همان اندازه که به نیازهای مردم برای زندگی ،کار و بازی ارتباط می یابد به همان اندازه نیز توسط خصوصیات فیزیکی محیط محلی تعیین می شود
-3مبانی نظری تحقیق
-3-1 مفهوم توسعه ی پایدار
مفهوم توسعه ی پایدار مفهومی در حال تحول و بحث برانگیز می باشد. رایج ترین تعریف از توسعه ی پایدار را چنین تعریف می کند:" توسعه ای که نیازهای نسل امروز را بدون محدود کردن امکانات نسل های آینده برای رفع نیازهایشان پاسخ گو باشد. .
همان گونه که در تعریف نیز دیده می شود، این نوع از توسعه دربرگیرنده ی دو مفهوم کلیدی است:
- مفهوم نیازها وبرآوردن آن ها به ویژه نیازهای ضروری اقشارمحروم که واجد اولویت هستند
- تفکر در مورد محدودیت محیط زیست و فشار وارد شده برآن هابرای پاسخ گویی به نیازهای حال وآینده. درهمین رابطه یعنی توجه به نیازهای نسل حاضر با در نظر گرفتن نسل های آینده، چوگول این گونه اظهارنظر می کند: توسعه ی پایدار به حداقل رساندن مصرف منابع غیرقابل تجدید را در رأس اهداف خود قرار می دهد و در این راستا بهره برداری پایدار از منابع تجدیدشونده ، جذب ظرفیت های محلی وپاسخ گویی به نیازهای بشر را مدنظر قرار می دهد
سازمان ملل متحد نیز در سال 1991 توسعه ی پایدار را چنین تعریف کرده است: سیاست توسعه ی پایدار چنان سیاستی است که در نتیجه ی اعمال آن منافع مثبت حاصل ازمصرف منابع طبیعی بتواند برای زمان های قابل پیش بینی در آینده ادامه و دوام داشته باشد.[9] علاوه بر جنبه های زیست محیطی دوبعد اقتصادی واجتماعی نیز از مقولات مهم در توسعه ی پایدار محسوب می شوند.امروزه نیز برنامه ی اجرایی مطرح شده در دستورکار21 کاربرد دارد چرا که تأمین سه نیاز ضروری عصرما را در نظرگرفته اسست:
-1 نیاز به حفاظت زیست محیطی از آب،خاک و تنوع زیستی که حیات به آن ها وابسته است.
-2 نیاز به توسعه ی اقتصادی برای غلبه برفقر
-3 نیاز به عدالت اجتماعی و تنوع فرهنگی درجهت آن که اجتماعات محلی در بیان ارزش هایشان برای حل مسائل توانمند گردند.
بعد زیست محیطی نقطه ی توجه غالب در توسعه ی پایدار واز ارکان توسعه ی انسانی محسوب می شود. این بحث عمدتا در جهت استفاده از منابع طبیعی-محیطی مطرح می گردد و از آن جا که مسائل مربوط به این حوزه در قالب تحقیقات کمی قابل پیگیری هستند.می توان گفت مباحث زیست محیطی چالش برانگیز ترین حوزه ی توسعه ی پایدار را تشکیل می دهند.
-3-2دیدگاه توسعه ی پایدار
نحوه ی نگرش توسعه ی پایدار نسبت به برنامه ریزی کاربری زمین به گونه ای می باشدکه ضرورت توجه به شاخص های اجتماعی توصیه می گردد که از تأثیرات مهم به کارگیری شاخص های اجتماعی در برنامه ریزی کاربری زمین، دستیابی به معیارهای جامع تر و دقیق تر در مورد شناخت و ارزیابی نیازهای فضایی است که مفهوم و کاربردی وسیع تر از استانداردهای سرانه ی کاربردی زمین دارد. این نیازها در دو عرصه ی بسیار مهم با نظم فضایی ارتباط می یابند که شامل:
-1 نیازهای انسان در مراحل مختلف زندگی از تولد تا مرگ.
-2 ساختار قشربندی اجتماعی-اقتصادی ساکنان شهر.
به عبارت دیگر نیازهای فضایی تنها برحسب تعداد کل جمعیت به طورعام تعیین نمی شود بلکه بایستی براساس ویژگی های فردی و اجتماعی جمعیت ساکن تعیین می گردد. این ویژگی ها بر نیازها مؤثر است و می بایستی ملاک تعیین سرانه ها و نحوه ی تأمین آن ها قرار گیرد.در دیدگاه توسعه ی پایدار حصول به پایداری از طریق افزایش تراکم در شهر امکان پذیر می باشد.
-3-3راهبردهای توسعه ی شهری پایدار
دو عامل مهم نیل به توسعه ای مناسب در مقیاس محلی یکی توجه به نقش و اهمیت حکومت محلی و دیگری مقوله ی مشارکت شهروندان در اتخاذ و اجرای تصمیمات است. در این ارتباط ویلیس اعتقاد دارد حکومت محلی عهده دارانتخاب و تصمیم گیری در مورد ارزش های اجتماع در اتخاذ تصمیماتی است که مستقیما ً پایداری شهرها را از لحاظ اجتماعی،اقتصادی و زیست محیطی تحت تأثیر قرار می دهد.
دریک کشور دولت های محلی درزمینه ی مشارکت با اجتماع و شهروندان برای توسعه ی چشم اندازها و برنامه های کاری بلندمدتی فعالیت می کنند که دست یابی به نتایج پایدار را نه تنها در آینده بلکه در حاضرنیز هدایت می کند. چنین چشم اندازها وطرح هایی که متعلق به دولت های محلی هستند می توانند چارچوب هایی برای کمک به شهروندان وحاکمان محلی در جهت درک فرصت ها و استعدادها،ترسیم آینده و سازگارنمودن نیازهای به ظاهر متعرض فراهم نمایند
هدف از اتخاذ سیاست های مبتنی برتوسعه ی شهری پایدار دست یابی به شهرهای پایدار است.مفهوم شهر پایدارو ویژگی های آن در دهه ی 1990 بارها از سوی محافل علمی و سازمان های رسمی وغیر رسمی موردتوجه قرارگرفته است.توجه به این مفهوم در چنین طیف گسترده ای سبب گشته است که یافتن تعریف واحدی از شهرپایدار امکان پذیر نباشد
