بخشی از مقاله
چکیده
با رشد سریع و بی حد و مرز تکنولوژی در دنیا و پیچیده تر شدن فعالیت ها در سازمان ها نیاز به نیروی انسانی با کیفیت و توانمند از اهم عوامل کلیدی موفقیت و بقای سازمان است. در این میان یکی از حساس ترین وکلیدی ترین بخش نیروی انسانی در سازمان مدیران سازمان در سطوح مختلف می باشند. که می توان به عنوان ثروت و یا سرمایه انسانی سازمان نام برد. برای اثربخش بودن این ثروت و سرمایه باید با ارائه آموزش های کاربردی و عملیاتی متناسب با سطح و نوع شغل برنامه ریزی نمود. بانک جهانی در یک بررسی سهم ثروت کشور ها از منابع مختلف از جمله منابع فیزیکی، طبیعی و نامحسوس - سرمایه انسانی و اجتماعی - در سال 2005 که توسط بانک جهانی صورت گرفت از 708 هزار میلیلارد دلار کل ثروت دنیا در این سال 542 هزار میلیارد دلار سهم کشور های ثروتمند جهان سهم منابع نامحسوس مانند سرمایه انسانی و اجتماعی است. همچنین در کشور های ثروتمند 81 درصد ثروت آنها را منابع نامحسوس تشکیل می دهند.
در حالی که متاسفانه این سهم در ایران 12 درصد، منابع طبیعی 54 درصد و منابع فیزیکی 34 درصد می باشد. برای ارتقاء و رشد منابع انسانی بهترین زمان و فرصت در آموزش و پرورش یعنی دوره ابتدایی و متوسطه می باشد. با تاکید بر همین موضوع توجه به توانمند سازی مدیران مدارس می تواند گامی موثر در رسیدن ایران اسلامی به جایگاه مناسب در منطقه باشد. با عنایت به اینکه در حدود 46 درصد مدیران مدارس را زنان تشکیل می دهند و همچنین با در نظر گرفتن توزیع جنسیتی شهروندان در کشور و سهم ناچیز 12,5 درصدری زنان در مشارکت اقتصادی میتواند ضرورت اهتمام بیشتر به تربیت نیروی متخصص زن و انتصاب در مدیریت مدارس را دوچندان نماید. این پژوهش در نظر دارد با انجام آسیب شناسی، مطالعات کتابخانه و میدانی در وضعیت تحصیل، رشته تحصیلی و سنوات خدمت مدیران زن مدارس شاغل در آموزش و پرورش الگوی برای ارتقاء و توانمند سازی مدیر زن مدارس کشور نماید.
مقدمه
یکی از شاخص های مهم برای سنجش توسعه ی هر کشور وضعیت زنان و نوع و میزان مشارکت آنان است. در کنار شاخص هایی مثل تولید ناخلص و سطح درآمد، امروزه بلوغ اجتماعی و سیاسی نیز در سنجش میزان توسعه یافتگی کشورها در نظر گرفته می شود و از همین رو در بلوغ اجتماعی و سیاسی توجه به منزلت زنان اهمیت بسیار زیادی دارد. امروزه مدیریت زنان نه تنها در کشورهای در حال توسعه بلکه در کشورهای توسعه یافته نیز از مقوله های مهمی است که مورد توجه صاحب نظران علوم مختلف قرار گرفته است؛ و در سطح جهانی نیز سازمانهای بین المللی توجه ویژه به جایگاه زنان در کشورهای مختلف دارند.
از این رو، همواره مقوله زنان و به ویژه مشارکت آنها در تصمیم گیریها و مشاغل سطوح عالی مورد توجه بوده است. یکی از شاخصهای مهمی که به عنوان معیار توسعه جنسیتی و نیز توانمندسازی زنان مورد توجه قرار میگیرد، میزان مشارکت زنان در تصمیم گیری های کلان کشور و همچنین حضور آنها در پستهای مدیریتی است - جعفرنژاد، 1384، ص. . - 77 با نگاهی بر جمعیت شاغل کشور در بهار سال 1395، از مجموع 22 میلیون و 604 هزار و 718 نفر جمعیت فعال، 87,3 درصد شاغل بودهاند. از مجموع این شاغلان، نرخ توسعه ی مشارکت اقتصادی در کشور 40,4 بوده و این نرخ برای مردان 64,9 و برای زنان 15,9 است.
نرخ اشتغال مردان 89,6 و زنان 78,2 نرخ بیکاری 12,7 و نرخ بیکاری برای مردان 10,4 و برای زنان نیز 21,8 می باشد - مرکز آمار ایران، . - 1395 در کنار این داده ها هرچند در برنامه ششم توسعه افزایش ده درصدی سالانه برای احراز پست های مدیریتی برای زنان پیش بینی شده و اینکه در کشور درحال حاضر تنها 45 مدیر ارشد، 4 شهردار و 5 رییس دانشگاه کشور »زن « هستند اما از میزان مشارکت زنان شاغل در سطوح مدیریتی اطلاعات رسمی وجود ندارد؛ که بنا به اظهار نظر معاون امور زنان و خانواده رییس جمهوری این رقم کمتر از 3 درصد می باشد. در حالی که بر طبق آخرین گزارش منتشرشده توسط سازمان مللمتحد در مورد وضعیت اشتغال زنان، تعداد زنان شاغل در مشاغل مدیریتی سطوح عالی و یا سطوح میانی، در مقایسه با بیست سال گذشته بسیار افزایش یافته است و این امر، حاکی از ارتقای برابری جنسیتی در امر اشتغال و احراز مناصب مدیریتی است.
مطابق مطالعات سازمان بینالمللی کار که دربردارنده آمار و اطلاعات بالغبر 80 کشور است، در طول دو دهه اخیر، درمجموع، زنان حدود 20 درصد از مناصب و مشاغل مدیریتی را احراز کردهاند. در کشورهای نروژ و ترکیه بیشترین مشارکت گزارش شده است که به ترتیب 13,3 درصد و 11,1 درصد است. دبیرکل سازمان بینالمللی کار از افزایش مشارکت زنان در عرصه اشتغال و مدیریت، بهعنوان یکی از مهمترین عوامل رشد و شکوفایی اقتصادی کشورها یاد میکند و ارتباطی مستقیم میان مشارکت زنان در سطوح تصمیمسازی عالی و اصلاح ساختارهای اقتصادی کشورها در نظر میگیرد. بر طبق این گزارش، زنان بیش از 30 درصد از تمامی مشاغل تجاری را به خود اختصاص دادهاند، اما نکته مهم این است که این مناصب و مشاغل، عمدتاً خرد و کوچک هستند و اهمیت بالایی به جهت مدیریتی و تصمیمسازی ندارند. در کشور یمن، زنان کمترین مشارکت را در سطوح مدیریتی و تصمیمسازی دارند و این مشارکت در حدود 2 درصد است.
در کشور ایالات متحده آمریکا که از 108 کشور، در جایگاه پانزدهم قرار دارد، نرخ مشارکت زنان در سطوح مدیریتی بالغبر 42,7 درصد و در انگلستان که در تبه 41 ام قرار دارد، این نرخ مشارکت بیش از 34,2 درصد است - گزارش سازمان بینالمللی کار، . - 2016 در میان دستگاه های موجود در کشور دستگاه آموزش و پرورش با توجه به تعداد پرسنل خود جایگاه خاصی دارد. زنان در این دستگاه در حال حاضر 52,9 درصد کارکنان شاغل در سال تحصیلی 95 -96 در وزارت آموزش و پرورش را تشکیل می دهند. به نظر می رسد حضور زنان در عرصه های مختلف جامعه می تواند منجر به رشد و بالندگی افراد جامعه باشد. در حال حاضر جمهوری اسلامی ایران به بلوغ خود نزدیک می شود حضور زنان ضرورتی دوچندان پیدا کرده است.
با عنایت به این نکته که زنان آگاه و هوشمند باعث ایجاد زندگی با کیفیت تر هستند. برای داشتن زندگی با کیفیت می توان از مدیران زن در این دستگاه یاد نمود و با سرمایه گذاری بر این تعداد از مدیران منشا تحولات گردید. یکی از نکاتی که حائز اهمیت است از سال 95 بنا بر آیین نامه انتخاب و انتصاب مدیران توسط شورای عالی مصوب شده مدیران مدارس را در سطوح مدیران به عنوان مدیران عملیاتی طبقه بندی نموده است. تصمیمی که تا کنون وجود نداشت. و مدیران مدارس به عنوان مدیر محسوب نمی شدند بلکه معلمی بودند که در پست مدیریت مدرسه شاغل بودند. و این امر هم در پرورش مدیران به شکل حرفه ای و تخصصی تاثیر منفی گذاشته بود. یکی از طرح های سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور سامانه آموزش و تربیت مدیران دستگاه ها ست.
که مجموعه کاملی به نظر می رسد. مدیران قبل از انتصاب موظف به طی دوره های آموزشی مطابق برنامه سامانه می باشند که حداقل 224 ساعت برای مدیران پایه در نظر گرفته شده است. حال آنکه در حال حاضر برای انتصاب مدیران جدیدالانتصاب مدارس فقط 44 ساعت ان هم 26 ساعت حضوری و 18 ساعت نیز غیر حضوری دوره های آموزشی دیده شده است . که جوابگوی نیازهای مدیران جوان نیست. با نگاهی بر مدیران مدارس در سال تحصیلی 1395 -96، 46 درصد از مجموع مدیران مدارس را زنان تشکیل می دهند. وضعیت مدرک تحصیلی مدیران زن شاغل در مدارس به شرح جدول زیر می باشد.
وضعیت موجود مدیران زن شاغل در مدارس به تفکیک سنوات مطابق نمودار زیر می باشد. شایان ذکر است این مدایران دارای رشته های تحصیلی متنوع می باشند. در نمودار زیر درصد 10 رشته تحصیلی که بیشترین فراوانی را دارند مشخص شده است. حال آنکه تنوع رشته تحصیلی در میان مدارس مدارس تا 600 رشته تحصیلی بر اساس گزارشی از مرکز آمار وزارت آموزش و پرورش دیده شده است.
این تنوع رشته ها بیانگر حضور مدیران غیر تخصصی در مدارس است. شاید یکی از چالش های امروز در امر تعلیم و تربیت کشور پرورش نیروهای توانمند و حرفه ای است. اما نمودار نشان می دهد که در آموزش و پرورش به این مهم اهمیتی داده نمی شود. بدیهی در صورتی می توان از تمام توان منابع انسانی در سازمان ها بهره جست که نیروی انسانی مجهز به دانش روز و مرتبط با نیاز های سازمان تربیت و پرورش داد.
