بخشی از مقاله
چکیده:
آموزش حل مسئله در مقیاس کوچک در آزمایشگاهها، جهت رفع مشکلات یادگیری، به عنوان جایگزینی برای روشهای تدریس تئوری و آزمایشگاهی سنتی میتواند توانمندیهای عملی دانش آموز را افزایش دهد. این روش تدریس میتواند در حل مسائل در زندگی واقعی دانش آموزان نیز انعکاس پیدا کند. دانش آموزان بازخورد مطلوبی بعد از کلاسهای آزمایشگاهی نشان می دهند و انگیزه آنها نسبت به یادگیری در کلاسهای تئوری بالا خواهد رفت. این مقاله نحوه آموزش دانش آموزان و معلمین اجرا کننده این پروژه را مورد بررسی قرار میدهد و به بحث در مورد محاسن و معایب آن می پردازد.
واژگان کلیدی: آموزش براساس حل مسئله، کارگروهی، کار آزمایشگاهی، مهارتهای عملی شیمی
مقدمه
کلاسهای عملی سنتی در دوره های کارشناسی شیمی یا در دبیرستانها که در آن آزمایشهای مختلفی براساس دروس ارائه شده در دانشگاه انجام میشود به عنوان ستون اصلی دوره های آموزشی شیمی محسوب می گردند. این کلاس های عملی برای تکمیل مواردی که به صورت سخنرانی در کلاس تدریس شد طراحی شده اند و برای دانش آموزان و دانشجویان تجربه عملی بسیار ارزشمند خواهد داد. با وجود اینکه بحث های زیادی در مورد محاسن چنین سیستمی وجود دارد - میستر: 1995، جانستون: - 2001 اما مخالفتهایی در مقابل این محاسن وجود دارد به طور مثال محدود بودن سطح یادگیری، مشخص نبودن اهداف عملی و یا چگونگی ارتباط آنها با نظریه های ارائه شده در تئوریها - مک گراوی: . - 2004
روشهای مختلفی از تدریس برپایه آزمایشگاه وجود دارد. چهار توصیف برای نوع ارائه روش های متفاوت تدریس آزمایشگاه بر اساس آنچه از جلسه آزمایشگاهی انتظار میرود، رویکرد دانش آموز و قابل نمایش دادن روش آزمایشی در جدول 1 گزارش شده است - دومین:. - 1995 معمولترین این روشها، روش تفسیری -توضیحی و یا بر اساس دستور کار آزمایشگاهی است. در بررسی که توسط هافستین و لونتا در سال 2004 در مورد نقش آموزش آزمایشگاه انجام شده است به برخی از عواملی که مانع یادگیری دانش آموزان میشوند اشاره شده است. برای نمونه موارد زیر از آن جمله است:
-1 در روشهایی که بر اساس دستور کار آزمایشگاه انجام می شود در اکثر موارد به دانش آموز اجازه نمیدهد تا در مورد هدف بزرگتری فکر کند و برای رسیدن به آنها تلاش کند.
-2 در نتیجه این تصورکه کارهای آزمایشگاهی نیاز چندانی به انجام شدن ندارند، ارزیابی در آنها نیز مورد غفلت قرار گرفته است.
-3 در بعضی موارد مربیان مهارت کامل را ندارند.
-4 منابع مناسب تر برای روشهای تدریس آزمایشگاه محدود است.
به کارگیری پروزه های آزمایشگاهی کوچکی که دانش آموزان آن را هدایت میکنند به بسیاری از موارد بالا رسیدگی می کند.در این مقاله میزان بهره برداری از روش استفاده از پروژه های آزمایشگاهی دانش آموز محور را در مقابل روشهای سنتی بررسی کرده و مزایای ترکیب کردن این روش را با روشهای معمول مورد بحث قرار می دهیم. در این روش زمان اختصاص داده شده به آزمایش بیش از زمانی است که برای کارهای عملی معمول اختصاص داده می شود، اما معتقدیم که مزایای این روش در زمان سرمایه گزاری شده ارزشمند است.
روش اجرا گروههای دانش آموزان:
برای انجام آزمایش میتوان ازکلاسهایی که درس شیمی یا رشته های علوم پایه که در آن آزمایشهای شیمی انجام میشود استفاده کرد. گروههای دانش آموزان و یا دانشجویان میتوانند 4-3 نفر باشند.شکل 1 طرح کلی نحوه اجرا را نشان میدهد . در هر گروه معلمین مدارس یا اساتید دانشگاه میتوانند به عنوان ناظر قرار بگیرند. پروژه های طراحی شده باید در سطح مناسبی طراحی شود، بطوریکه نظریه ها و تئوریهای مطرح شده در تدریس به صورت سخنرانی ها را تحت پوشش قرار دهد و یا به آسانی در دسترس دانش آموزان باشد. دانش آموزان قبل از پروژه مورد بحث، پیش توضیحی درمورد اثرات یادگیری این مطالب و برنامه ریزی پروژه خواهند داشت. هر گروه پس از آن با سرپرست خود ملاقات کرده و از راهنمایی های سرپرست استفاده می کنند.
گروهها باید در مورد آنچه که میخواهند آزمایش کنند، تحقیق کنند و تمامی افراد گروه باید در مورد موضوع تحقیق کرده توضیح مختصری ارائه دهند. حتی از خطرات مواد شیمیایی که در آزمایش استفاده میکنند آگاهی داشته باشند. ارائه افراد گروه باید نزد سرپرست گروه و پیش از انجام کار عملی آنها باشد.
نتایج و بحث
دانش آموزان باید از تمام مراحل انجام آزمایش یاد داشت بردارند چراکه این مراحل در ارزیابی نتایج استفاده خواهد شد. این قسمت از کار %40 از ارزیابی را به خود اختصاص میدهد. در این مرحله بیشتر شواهد حاصل از مطالعات پیش زمینه و نتایج مرحله ای کار مهم است زیرا دانش آموز را برای رسیدن به آخرین مرحله و حل مشکل یاری خواهد کرد. از این %40 نمره، طراحی پروژه که در ابتدای کار ارائه میشود %15 نمره را به خود اختصاص می دهد. در این قسمت از دانش آموزان انتظار می رود تا برخی از آزمایش های اولیه ای که به آنها کمک می کند تا به حل مشکل خود بپردازند را طراحی نمایند. در این قسمت باید خطرات انجام آزمایشهای مورد نظر عنوان شود که خود میتواند برای طرح نمره منفی ایجاد کند.
بعد از طراحی، هر گروه پاورپوینت 15 دقیقه ای مربوط به پروژه خود را ارائه می دهند، که 25 نمره را به خود اختصاص می دهد. مواردی مانند توانایی ارائه اطلاعات علمی، همراه با توانایی پاسخ به سوالات و تجزیه و تحلیل و ارائه پیشنهادات خود جهت آزمایش های بیشتر، در این قسمت مهم و ضروری هست.همچنین انعکاسها و بازخوردهای شخصی هر فرد از گروه %20 نمره را به خود اختصاص می دهد. در این مرحله هر کدام از دانش آموزان نکاتی از تجارب خود در این پروژه و کار گروهی عنوان می کنند که برای ارزیابی این روش آزمایشگاهی مفید خواهد بود .در نهایت گزارشهای روزانه و نتایج نوشته شده آنها %40 نمره را به خود اختصاص می دهد.
