بخشی از مقاله
موضوع مقاله: بررسی مبلمان و فضای سبز شهری(مطالعه موردی شهر آمل)
چکیده
با افزایش بی رویه جمعیت شهرنشین در چند دهه اخیر مساله فضای شهری و توسعه پایدار فضایی ازاهمیت قابل توجهی برخوردار گردیـده واز محورهای تاثیر گذار در برنامه ریزی شهری است . وازمهمترین مباحث آن بررسی مبلمانهای فضای سبز شهریست که قسمت عمده ای از عناصر تشکیل دهنده سیمای هر شهر می باشد . سایبانها و نیمکتها ونشستگاهها ودیگراجزایی که گذشـته ازکاربردهـا ی خـاص خودبـه زیبایی وانتظام شهرنیز سامان می بخشد وهمچنین شکل گیری عناصر بصری که تصویر هر شهر را به وجود مـی آورنـدخاطرهها بـرا ی هـر بیننده در ذهن باقی میگذارد وهدف کلی ازاین پژوهش بررسی مبلمان فضای سبز شهری (مطالعه موردی شهر آمل) مـی باشـد وامـاروش تحقیق از نظرهدف کاربردی و از نظر روش و ماهیت جزو روش های تحقیق توصیفی B تحلیلی محسوب می گردد.
دراین مقاله به مبلمان شهری به عنوان یکی ازعناصروشاخص های شهری پرداخته شده وانواع مبلمان موردمطالعه قرار گرفتندوسپس عناصرمکمل درمیان فضای شهری باهدف تسهیل،ا یمن سازی،زیباسازی،هدایت وکنترل جریان حرکت ،سکون،تفریح،کاروزندگی وکلا سعی شده تابه الگوسازی مبلمان شهری بااستفاده ازتوزیع وتکمیل 200موردپرسشنامه وهمچنین برپایه ی مفاهیم سمانتیکی جدول وتحقیق
sowt میدانی بپردازد.
از یافته های این پژوهش میتوان به این اشاره کردکه فرسودگی مبلمان شهری کارایی آن راضعیف کرده ودرزمینه نشستگاهها واتصال مبلمان شهری به کف از حد استاندارد برخوردار نمی باشدکه در تحقیق مفصل به آن پرداخته خواهد شد.
واژگان کلیدی: فضای شهری B توسعه پایدار فضایی B مبلمان B شهرآمل
-1 مقدمه
هدف غایی یک شهر ایجادمحیطی خلاق وپرورنده برای مردمی است که در آن زندگی می کنند شهرها به عنوان یکی از اشکال اصلی سکونتگاههای انسانی از اجزا و عناصر مختلفی تشکیل شدهاند. این عناصر در بزرگترین و پر جمعیتترین مراکز شهری نظیر کلان وجود دارند. سیستم حمل و نقل (rural – towns)تا شهرهای کوچک و روستا-شهرها (metro police)شهرها و مادرشهرها شهری، مبلمان شهری، فضای سبز و پوشش گیاهی و… برخی از مهم ترین این عناصر میباشند . »امروزه مفهوم شهرها بدون وجود فضای سبز در اشکال گوناگون آن دیگر قابل تصور نیست. شهرها به عنوان کانونهای تمرکز فعالیت و زندگی انسانها، برای اینکه بتوانند پایداری خود را تضمین کنند چارهای جز پذیرش ساختار و کارکردی متأثر از سیستمهای طبیعی ندارند. در این میان فضای سبز به عنوان عنصر ضروری و لاینفک پیکره شهرها، در متابولیسم آنها نقش اساسی دارند."(مجنونیان،.( 6:1374 ومبلمان شهری عناصر مکمل در میان فضای شهریست که با هدف تسهیل، ایمن سازی، زیباسازی، هدایت و کنترل جریان حرکت، سکون، تفریح، اظطراب، کار و زندگی ایفای نقش میکندزیرا در زندگی امروز به ندرت می توان کسی رایافت که به طریقی با مبلمان شهری سرو کار نداشته باشد.»مبلمان شهری بخش زیادی از فعالیت در شهر را سامان می دهد وباعث بالا رفتن کیفیت استفاده شهروندان از خیابان , پارک , میدانها وعرصه های دیگر شهری که کاربرد عام دارندوبا توده مردم ارتباط مستقیم دارند.« (مرتضایی,.(13: 1390 به یقین آرامشی که از نمای مناسب شهری در پی استفاده صحیح از مبلمان شهری حاصل می شود، بی تأثیر در زندگی شهروندامروزی نخواهد بود؛ به گونه ای که گاهی نای احساس، خستگی را از انسانِ خسته از کاروتلاش و هیاهوی روزانه گرفته وباآرامشی پایدار، او را تا در منزل بدرقه می کند.لذا تأثیری که سیمای آرامش بخش شهری به اوعطا کرده است پشتوانه ای معنوی بر ای ارتباط خانوادگی و به ارمغان بردن این حس به درون خانه می شود.
مبلمان شهری ازجمله عناصر سازنده فضاهای شهری محسوب می شوند که کمیت وکیفیت ,زیبایی ,راحتی , دوام , ومحل استقرار آنها نقش بسیار اساسی دردستیابی به شهری زیباوسالم دارد , شهری که در آن شهروندان احساسآُسایش کنند وحضور درآن را به نشستن در خانه ترجیح دهند(زنگی آبادی و تبریزی (3 :1383,
-2 بیان مسئله:
امروزه شهرها به عنوان کانونهای بزرگ فعالیت و زندگی انسانها اغلب از طبیعت دور ماندهاند و در این میان احداث و توسعه و نگهداری فضای سبزشهری به عنوان جزءضروری ولاینفک پیکره شهرها نقش اساسی دارد.دوره ی معاصر مشکلات شهرها فقط درازدیادجمعیت،ترافیک،گرانی،اقتصاد و نابه سامانی های زیست محیطی و.. خلاصه نمی شود؛اقامت درشهرهای بزرگ و آلودگی هوا امروزه مسئله روزبوده ووجود فضای سبزدراطراف شهرها ضرورت خاصی پیدا نموده است. ایجاد فضای سبزبا مبلمان مناسب شهری برای زندگی مردم الزامی گردیده است دررابطه با بررسی مقوله ی مبلمان شهری وفضای سبزدر شهر آمل باید گفت که محدوده مورد نظرازلحاظ مکان یابی استقرارمبلمان شهری دارای تنوع کمتری بوده وازلحاظ پراکندگی عناصر وتجهیزات شهری بصورت پراکنده جانمایی شده اند واستقرار و مکان یابی برای عموم مردم در تمام گروه سنی مورد استفاده مخصوصا معلولان، کودکان و سالخوردگان جزو مواردی است که اغلب نادیده گرفته می شوند.و فرسودگی مبلمان شهری کارایی آن راضعیف کرده ودرزمینه نشستگاهها واتصال مبلمان شهری به کف از حد استاندارد برخوردار نمی باشد که این پژوهش به عنوان دیدگاهی برای هر چه مطلوب تر ساختن فضای شهری وتجهیزاتی که همچون اثاث یک خانه ، امکان زندگی را در فضای محصور میان
سنگ و آهن و بتن فراهم آورد این اجزا ،جریان سکوت ،سکون ، تفریح و اضطراب را در شهر تنظیم و به آن روح می بخشد. ولی اهمیت آنها در ایجاد سرزندگی وپویای شهری وارتقای کیفیتهای محیطی در فضاهای شهری شهرآمل توجه نشده است .
-3 اهمیت وضرورت تحقیق:
مقوله ی مبلمان شهری و نقش آن در شهر از هر منظری در خور اهمیت و شایان بررسیست؛ یا به تعبیری می توان گفت نقش مبلمان شهری را از زوایای مختلفی می توان مورد کنکاش قرار داد.کلیه تجهیزات و عناصر شهری که بصورت مستقل و یا ترکیبی در محیط شهری با عملکرد مشخص و جلوه بصری خاص قرار می گیرند و هدف از طراحی آن ایجاد محیطی خلاق برای مردمی است که در آن زندگی می کنند. در فضای میان ساختمانها و بنا ها عناصر مکملی نیاز است تا زندگی شهری را سامان بخشد.
در اکثر کشورهای پیشرفته جهان برای فضاهای سبز شهری در داخل شهرها اهمیت زیادی قائل هستند وآن یکی از شاخصهای توسعه یافتگی جوامع میدانند. اما موضوع مبلمان شهری تا مدتها درکشور مان امری لوکس گرایی و فانتزی قلمداد می شده ولیکن امروزه و همچنین در شهر باافزایش علم ودانش متخصصین دراین زمینه ونازیبایی شهرها موجب توجه مسئولین به این مقوله مهم شده است آمل نیز با استفاده از تکنیکهای روز در راه رسیدن به حد مطلوب میباشد.
-4 اهداف تحقیق:
هدف کلی تحقیق بررسی مبلمان فضای سبز شهری نمونه موردی شهر آمل می باشد. و از مهمترین اهداف جزئی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
بررسی فضای شهری که دارای کیفیت ها و ویژگی هایی باشد تا بستر حفظ وارتقای سرمایه های اجتماعی را فراهم سازد و تداوم حیات شهری را منجر شود.
بررسی مبلمان شهری که تا چه حد توانسته انتظارات معلولان، جانبازان و سالمندان را برآورده سازد.
بررسی رابطه ی مبلمان شهری و آرامش ذهنی و سلامت روانی, پر کردن اوقات فراغت و نزدیک کردن ساکنین شهر به محیط طبیعی و ایجاد یک چشم انداز زیبای شهری.
بررسی تأثیر اقلیم مصالح، رنگ و ویژگی های هنری در مبلمان شهری, ارائه پیشنهادات و راهکارهای عملی و مناسب جهت ساماندهی مبلمان شهری و زبیاسازی منظر شهری و رفع نابسامانی ها می باشد.
-5 پیشینه تحقیق :
بی شک نخستین بارقه های منظر سبز را باید در بین النهرین و باغ های ایران جست. که دراین میان باغ های معلق بابل و تپه های موسیان و علی کش در ایران از دیگر نمونه های اولیه تأثیرگذار در منظر شهری بوده اند. آن چه که از بررسی تاریخ کهن برمی آید مشخص می کند که تمامی نمونه های موفق منظر سبز شهری در گذشته از اثرات صاحبان قدرت و سلطنت در جامعه بوده است. واما
.
4
در زمینه پیشینه این تحقیق به طورمستقیم وغیر مستقیم مقالات متعدد و مختلفی در مورد اهمیت فضاهای سبز ومبلمان شهری آمده است و درهمایش ها و کنفرانس های مختلف ارائه شده است مورد بررسی قرارمی دهم.
-1-5 منابع لاتین :
شیواناند و دراگیسیوی(2005) 5در وست آیلند کانادا برای بهبود روشهای بررسی و اندازه گیریهای مربوط به برنامهریزی فضای سبز شهری تکنیکهای سیستم اطلاعات جغرافیایی را با بررسیهای پرسشنامهای تلفیق کردند. وکونگ و ناکاگوشی(2006) 6 در شهر جیان کشور چین با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور گرادیان فضایی - زمانی تغییرات فضای سبز شهری را طی سالهای 1989- 2004 تحلیل نمودند.و کیوشینگ وجونگ(2007) 7 با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، توزیع فضایی پارک های شهری در سئول کره جنوبی را ارزیابی کردند. و دوک یوی و ناکاگوشی(2008) 8 در هانوی ویتنام برای برنامهریزی فضای سبزشهری ازتحلیل تناسب زمین واکولوژی چشماندازدرمحیط سیستم اطلاعات جغرافیایی و نرم افزارنمودند. Matlab استفاده نمودند.
-2 -5 منابع فارسی از نمونه کارهای انجام شده در ایران میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
-1-2-5 پایان نامه :کنگویی، آرش. (1383)، ارزیابی تحلیل فضای سبز و تحلیل مکانی آن با استفاده ازپایاننامه کارشناسی ، دانشگاه ارشد:GISشهید بهشتی، گروه سنجش ازدوروهمچنین
شعبانی , مرتضی در سال 1390 تحت عنوان بررسی کمی وکیفی پارک ها مطالعه موردی شهر ساری , پایان نامه کارشناسی ارشد وبا استفاده از مدل فازیGIS AHPبرنامه ریزی شهری , در دانشگاه پیام نور ساری انجام شده
-2-2-5 مقاله: نوریان، فرشاد، قدوسی، مهران، (1379)، " طراحی و مکانیابی پارکهای شهری با بکارگیری ابزار تحلیلی و" مجموعه مقالات همایش ژئوماتیک79 ، تهران سازمان نقشه برداری کشوروارثی حمیدرضا، محمدی جمال،شاهیوندی احمد. (1387) مکانیابی فضای سبز شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (نمونه موردی: شهر خرم آباد).مجله جغرافیا و توسعهی ناحیهای. شماره .10 بهار و تابستان .1387صص 83-103 هاشمی محمود، هاشمی ابراهیم، کافی محسن. .(1388) تجزیه و تحلیل روند تغییرات فضای سبز شهری: مطالعه موردی منطقه 2 تهران. مجله علوم محیطی .سال .6شماره سوم.بهار .1388صص 73-86 ووارثی و همکاران((1387 با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی در شهر خرم آباد، مکانیابی فضاهای سبز را انجام دادهاندوپوراحمد و همکاران((1388 مدیریت فضاهای سبز شهری در منطقه 9 تهران را بررسی کردهاند. حاتمی نژاد و عمران زاده ( (1389 سرانه فضای سبز شهری مشهد را بررسی و پیشنهاد نمودهاند. و اذانی مهری،عبدیان راد، میلاد،ملکی، محمد. .(1389) برنامه ریزی فضای سبز شهری با تاکید بر مناطق گرم وخشک جنوب ایران. فصلنامه فضای جغرافیایی، سال دهم، شماره 31 و ایرانی بهبهایی، هادی، (1380) ، باغ شهری، مجموعه مقالات همایش های آموزشی و پژوهشی فضای سبز شهر تهران، چاپ اول تهران، سازمان پارکها و فضای سبز شهر تهران و بخشی، شهناز، (1380)، مکانیابی پارکهای شهر کرمانشاه با استفاده از GIS، نشریه شهرنگار، شماره 25 صفحه39 و حاتمی نژاد، حسین و
.
5
عمرانزاده،بهزاد. .(1389) بررسی، ارزیابی و پیشنهاد سرانه فضای سبز شهری: نمونه موردی کلانشهر مشهد.مجله جغرافیا.سال ..8شماره .25تابستان .1389صص 67-85
-3-2-5 طرح : در مورد فضای سبز ومبلمان شهری آمل نیز میتوان به دو پروژه سازمان پارکها و فضای سبز آمل با عنوان "احداث پارک برای سالمندان وبانوان" و همچنین پروژه "زیبا سازی وبهینه سازی کف وسقف بازار چهارسوق " اشاره کردکه باموفقیت به پایان رسید وموجبات نشاط شهروندان گردید.
-6 سوالات تحقیق:
فضاهای شهری تجربه برخورد با دیگران ,حس تعلق به جامعه , تعاملات اجتماعی راکمرنگ کرده است وبه:عدم وجود آرامش درزندگی شهری امروز انجامیده است حال سوالات این است :
-1-6 فضای شهری باید واجد چه کیفیت ها و ویژگی هایی باشد تا بستر حفظ وارتقای سرمایه های اجتماعی را فراهم سازد و تداوم حیات شهری را منجر شود ؟
-2 -6 مبلمان شهری،تا چه حد توانسته انتظارات معلولان، جانبازان و سالمندان را برآورده سازد؟ - 3- 6 رابطه ی مبلمان شهری و آرامش ذهنی و سلامت روانی چیست ؟
-4 -6 تأثیر اقلیم مصالح، رنگ و ویژگی های هنری در مبلمان شهری چیست؟
وجودمسائل وموضلاتی این چنینی موجب شودکه انگیزه گردد تا اینجانب در مورد این موضوع حساس به پژوهش بپردازم.
-7 فرضیه های تحقیق:
-1 -7 به نظر می رسد فضاهای سبزومبلمان شهری به تعدیل و بهبود کیفیت هوای شهرها و بستر حفظ وارتقای سرمایه های اجتماعی را فراهم سازد و تداوم حیات شهری را منجر شود.
-2-7 فرض محقق بر این است که اجرای طرح ها مبلمان فضای سبز شهری در شهرآمل نتوانسته انتظارات معلولان، جانبازان و سالمندان را برآورده سازد.
-3-7 به نظر می رسد فضاهای سبز شهری در بالا بردن روحیه و پر کردن اوقات فراغت شهروندان مؤثر باشد فرض محقق بر این است که ایجاد این فضاها در شهرهای دور از روستاها و محیط های طبیعی ضروری است.
-4-7 به نظرمی رسد مصالح، رنگ وویژگی های هنری درفضاهای سبزومبلمان شهری در توسعه ورونق بخشیدن به شهر مؤثر باشد فرض محقق بر این است که ایجاد مناظر و چشم اندازهای زیبای شهری واستفاده از رنگهای زیبا و متنوع ومتناسب با سنتهای شهر جهت ساماندهی و زبیاسازی منظر شهری و رفع نابسامانی ها به اندازه کافی به کارنرفته است.
.
6
-8 نوع روش تحقیق:
روش تحقیق از نظر نوع, کاربردی و از نظر ماهیت جزو روش های تحقیق توصیفی و تحلیلی محسوب می گردد. دراین تحقیق از روش جمع آوری اطلاعات با بهره گیری ازکتابخانه ها، آرشیوهای سازمان ها و نهادهای مرتبط و همچنین بازدیدهای میدانی از محدوده مورد مطالعه و از سازماندهای مدیریت و برنامه ریزی و هواشناسی و استانداری مازندران و بخشداری و شهرداری و جهادکشاورزی شهر آمل آمارهای مورد نیازاستخراج شده است و در آخر با مسئولین زیربط در رابطه با اطلاعات مورد نیاز به مصاحبه پرداخته شده است و برداشت اطلاعات مربوط به وضع موجود در منطقه و نهاتاًیبا استفاده از جدول ضعفها وقوت هاروش تجزیه و تحلیل اطلاعات به روش توصیفی تحلیلی و کیفی می باشد.
-9 محدوده مورد مطالعه:
آمل یکی ازشهرهای مرکزی استان مازندران است که ازشمال به محمود آباداز مشرق به بابل،ازجنوب به دماوندو تهران و ازمغرب به نور محدود می شود.ارتفاع آن ازسطح دریا76 متر و رودخانه هراز از وسط آن میگذرد .ودارای طول وعرض جغرافیایی به شرح طول شرقی از51درجه و 43دقیقه تا 52درجه و33 دقیقه وهمچنین عرض شمالی آن از35 درجه و36 دقیقه تا 36 درجه و40 دقیقه میباشد ، این شهرستان از دو قسمت کوهستانی وجلگهای تشکیل شده که کوهستان قسمت جنوب وبخش جلگهای شمال این شهرستان است. شهر آمل در سال 1312تاسیس شدوهمچنین شهرستان آمل از یک فرمانداری ، سهبخش وسیزده دهستان تشکیل شده است
چهارچوب ادبیات تحقیق:
مبلمان شهری باتوجه به نقش فضاهای شهری اجتماع پذیر وانسان مدار در ساختارهای شهری , قدمتی دیرینه داشته است که علاوه بر ماهیت فضایی از کارکردهای اجتماعی بسیار عمده ای نیز برخوردار بوده اند.ولی برخی دیگر مثل تلفن همگانی و صندوقهای پست ابداعات یا اختراعات تاریخی اند.درزیر به بررسی انواع مبلمان شهری می پردازیم.
-1-10 مبلمان شهری:
به کلیه عناصرووسائلی که برای آسایش و انجام راحت رفتارهای شهروندان در فضاهای عمومی تعبیه میشوند هر مبلمان ماهیتا مکان، عملکرد و معنای خود را دارد.
طراح مبلمان طراح صنعتی است ولیکن انتخاب، جانمایی و هماهنگ کردن برعهده طراح شهری هست.و وظیفه حفظ و نگهداری مبلمان برعهده شهرداری می باشد.وانواع مبلمان شهری عبارتند ازحصارها ، نرده ها ،پله ها ،کف سازی ها ،پلهای روی جوی ،آب نماها ،سایه بان ها ،آب سرد کن ها ،سقا خانه ها ،گلدان ،گلجای،جعبه های اطلاعات ،ستون اطلاعات ،باجه فروش روزنامه ها و مجلات ،میله پرچم ها ،توالت های عمومی،ساعت ها ،ویترین ها ،نیمکت ها ،سکو ها ،زباله دانها ،علائم راهنمایی ،چشم گربه ای ها ،ایستگاه های اتوبوس ،باجه بلیط ،نرده کشی محل تردد اتوبوس ،پل های عابر پیاده و سواره ، پارکینگ ها ،پارکومتر ها ،بار انداز ها ،توقفگاه دوچرخه و موتور ،ریل های قطار ،علائم راهنمایی قطار ،حفاظ و موانع قطار ،کیوسک پلیس ،جدولهای خیابان،عناصر تاسیسات برق ،دکل های فشار قوی و متوسط ،تیر های برق فشار ضعیف ،تیر های چراغ برق (سیستم های روشنایی ) ،کابل ها و سیم های فشار ضعیف و متوسط ،پست های هوایی ،پست های برق زمینی ،تلفن ،باجه های تلفن همگانی ،حوضچه های زیر زمینی فاضلاب و در پوش آنها ،ترمینالهای دیواری تلفن ،کابل های دیواری تلفن ،پست ،صندوق های پست (دیواری )،صندوق های پست (زمینی ) ،باجه پست ،آتش نشانی ،رگولاتور ها ،وسائل بازی بچه تاب ،الا کلنگ ،سرسره ،گاردریل ،تابلوهای معلق ،ایستگاههای اتوبوس ،سکوهای زیر ایستگاهها ،خط کشی پارکینگ ها ،خط کشی عابر پیاده ،خط کشی اتوبوس ،بیل بوردها ، موانع و...
-2-10 پیاده رو :
وضعیت پیاده روها در سطح شهرها ، داستان تکراری رعایت نکردن حقوق شهروندی است ، پیاده رو در اصطلاح محلی است برای راه رفتن و قدم زدن ، و در واقع از مهمترین شبکه های دسترسی در شهر محسوب می شود. مکانی که در ابتدا با هدف آسایش و راحتی رفت و آمد جماعت شهر نشین ساخته شده است اما مدتهاست که در میان انبوه مشکلات شهری از یاد رفته است . سطوح ناصاف کفپوش پیاده رو ها از مشکلاتی است که عابران پیاده ، هر روز با آن روبرو می شوند.نوع کفپوشهای مورداستفاده در محدوده شهر آمل بیشتر از انواع آسفالت ، بتن و موزائیک میباشد.
- 3-10 نیمکت :
نیمکتها ونشستگاهها در شهرها مکانهایی هستند برای میانسالان وسالخوردگان تابا هم سن و سالهای خود درددل کنند ، بهترین جاست برای دانش آموزان ودانشجوی اهل مطالعه ، منظر مناسبی است برای آنان که آرزوها وبرنامه های زندگی مشترک آینده را مرور می کنند ویک موضع استراتژیک برای مادران است تا ضمن زیر نظر داشتن فرزند خود با دوست جدیدشان صحبت کنند وشاید استراحتگاهی باشد برای پاهای خسته فروشنده دوره گرد (مرتضایی،.(49: 1382 پس در مجهزسازی فضاهای سبز و باز شهری، اولین ومهمترین وسیله برای احساس آرامش و راحتی در پارک و خیابان نیمکت است. دسترسی به نیمکتها باید آسان و راحت ومتناسب با سلیقه مصرف کنندگان باشد و به تعداد کافی موجود باشند .
- 4-10 سطل زباله :
مصرف گرائی درنزد شهرنشینان موادزائدزیادی را بوجود می آورد، ازمواد غذایی گرفته تاوسایل یکبارمصرف. سطلهای زباله در واقع یکی از پر کاربرد ترین مبلمان شهری به حساب می آیددر چنین شرایطی خیابان، میدان، پارک و هر مکان عمومی دیگر می تواند به سادگی به محل دفع انواع زباله های مردم تبدیل شود. لزوم طراحی، ساخت، مکانیابی و نصب درست انواع زباله دان باکاربردها و فرمهای متنوع ضروری مینماید. نصب سطل ها بر روی جوی حاشیه خیابان نمود پیدا کرده است که این مورد نیز بر خلاف استاندارد مکانیابی و نصب زباله دان بوده و منجر به نشت شیرابه به جوی آب و یا تخلیه زباله در جویها شده است .
-5-10 تندیسها ونمادهای شهری
تندیسها ونمادها معمولا بیانگر بازتاب هنری خاطرات ،انسانها، حوادث،اعتقادات و... میباشددر برخی موارد این عنصر شهری به عنوان یک سنبل فرهنگی اجتماعی مطرح است. موقعیت سمبل ها و یادمان ها از جایگاه ویژه ای است و به تناسب فرهنگ، سنن و آداب و رسوم وبا توجه به رابطه ی ساکنان شهروندان در ارتباط با مبلمان شهری طراحی می شوند، عموماً با سنت های مردم عجین هستند.
.
- 7-10 فضای سبزشهری:
به قسمتهایی از شهر که شامل چمن،درخت و درختچه و پرچین و..که به منظورجلوگیری از آلودگی هوا و زیبایی شهر، که قسمتهایی ازآن مثل پارکهاکه مردم اوقات فراغت خودرادر آنجا می گذرانند فضای سبز شهری گفته می شود داشتن فضای سبزمطلوب مستلزم انجام عملیاتی است که روی سطح سبزباید صورت پذیرد.آراستگی و شادابی چمن، شاخسار با طراوت درختان، پرگل بودن بوته ها ،عاری بودن سطح ازعلف های هرزو پاکیزگی محیط، از شاخص های یک فضای سبزمناسب می باشد لازم است به فضاهای سبز، و درختان در مبلمان شهری اشاره کرد. به درستی کم تر مکانی است که برای نشستن افراد در نظر گرفته شده باشد، ولی فاقد گل، گیاه و چمن باشد. تأثیری که این عناصر به خصوص گل های معطر رنگی، در تلفیق با سایر اجزا بر انسان دارد، خود به خود برآورنده ی محیطی آرامش بخش و دلپذیر خواهد بود. حتی در کشورها و مناطق گرمسیر نیز از گل و گیاه و درخت های ویژه ی آن اقلیم همراه با صرفه جویی آب و سیستم های قطره ای استفاده می شود. در مناطق خوش آب و هوا، پر باران و معتدل مانند شمال ایران،از جمله شهر آمل از این نعمت بهره ی کافی برده می شود. اما نباید به صرف اقلیم و طبیعت اصل طراحی و چیدمان عناصر خدمات شهری به دست فراموشی سپرده شود، اگرچه طبیعت زیبایی خاص خود را داراست. خوشبختانه در شهرآمل به این نکته توجه لازم می شود به طوری که برای مبلمان شهری بسیاری از پارک ها و بوستان های منطقه ای از امکانات محلی و بومی استفاده می شود که هم مقرون به صرفه و هم مناسب و زیبا است.
-11 بحث پژوهش:
-1-11 نقش مبلمان شهری در هویت وسیمای شهر و نیاز شهروندان
بی شک بخش عمده ای از عناصر تشکیل دهنده سیمای هر شهر، مبلمان آن شهر است؛ اجزایی که گذشته از کاربردهای خاص خود به زیبای وانتظام شهر نیز سامان می بخشندطبعاً. شکل گیری عناصر بصری که تصویرهرشهررابه وجود می آورند، خاطره ای رابرای هر بیننده در ذهن باقی می گذارند. کوین لینچ در کتاب »سیمای شهر« در همین اثر و خاطراتی که از سیمای یک شهر در ذهن بیننده به جای می ماند ( تصویر ذهنی)، مفصل صحبت کرده است. هنر طراح آن است که در کنار چیدمان این ابزار و اجزا، نیاز شهروندان را برطرف کرده و سیمای زیبا به شهر بدهد؛ به طوری که شهروند احساس آرامش و راحتی را در برخورد با آن ها داشته باشد.در بسیاری از شهرها فقط تابلوهای نصب شده ( نه علائم رانندگی) خود به تنهایی می توانند به دلیل بی نظمی و اغتشاش و شلوغی سیما باعث به وجود آمدن تصویری نه چندان زیبا و آرامش بخش در شهر شوند .
امروزه در شهرهای بزرگ و پیشرفته، از جمله در شهرهای اروپا و امریکا کارشناسان بسیاری بر روی این موضوع کار کرده و به جزئیات سیما و نمای شهری اهمیت می دهند و گاهی همان قدر که طرح های جامع و تفصیلی شهری اهمیت دارند، برای مبلمان و سیمای شهر نیز بهای وژهی ای پرداخت می کنند، مثلاً حتی الامکان بسیاری از تابلوهای ایستاده ی راهنمایی و رانندگی را حذف و به جای آن از خطوط و علائم رنگی در سطح خیابان استفاده می کنند. نخستین کمکی که این حرکت می کند، جلوگیری از اشفتگی، اغتشاش و ازدحام دردید بیننده و شلوغی محیط است. اهمیتی که این طراحان به نقش مردم و نیاز شهروندان می دهند، آن قدر است که محور تصمماتی شان عمدتاً رفاه و راحتی و آسایش ایشان محسوب می شود؛ به گونه ای که دید بصری و به وجود آوردن نمایی توأم با تعادل لازم، راحتی و آرامش را برای ساکنان به ارمغان می آوردو مشاهده می شود عناصر مبلمان شهری نه تنها مزاحمتی برای رفت و آمد مردم ندارد، بلکه درست جایی که مورد نیازشان هست نیز به کار گرفته شده است. نیاز شهروندان و سیمای شهر و به وجود آمدن هویت شهری حلقه های به هم چسبیده و جدا نشدنی هستند که هر یک دیگری را پشتیبانی و تکمیل می کند و بی توجهی وبی دقتی به هرکدام آسیب جدی وخللی فاحش در به وجود آمدن سیمای نامناسب شهر خواهد بود.
-2-11 مبلمان شهری، معلولان، جانبازان و سالمندان
مناسب سازی فضاهای شهری بستر کالبدی در راستای رسیدن به فرصتهای برابرهمه افراد جامعه به منظور حرکت در سطح شهر ودسترسی هر فرد به تمامی فضاهای شهری ،از ضروریات رشد وتوسعه جامعه می باشد.(تقوی ومرادی، 9: 1384 )کم نیستند کشورهایی که امکانات ویژه ای برای این قشردرنظر می گیرندودربه وجود آوردن سیمای شهرشان رابطه ی مستقیم بین نیاز این قشر و مبلمان شهری به وجود می آورند.در یکی دو دهه اخیر تحولات اجتماعی وفرهنگی جامعه سبب شده که اشخاص معلول به میزان قابل توجهی جذب جامعه شونداما وجودبرخی موانع به ویژه موانع عرصه برنامه ریزی شهری وشهر سازی باعث شده که بسیاری ازفضاهای شهری فاقدشرایط لازم برای حضوراین قشردر جامعه باشد .به جرات می توان گفت ابتدایی ترین امکانات، وجود پله هایی کم ارتفاع وسطح شیب دارمناسب (رمپ) می باشد که نیاز اولیه این قشررابرای حضور در جامعه و محیط به وجود می آورد. گذشته از پارکینگ های ویژه و یا نیمکت های مناسب، حتی گاهی کمبود یا نبود دستگیره هایی که باید به موقع به کمک این نیازمندان بیاید نیز احساس می شود.
اماباید اذعان داشت که نیازکشور ما،ایران نیز به سان بسیاری ازکشورهای جنگ زده ی جهان سوم، در ایجاد تعادلی بین طراحی مبلمان شهر و نیاز این قشر خاص دو چندان است و حتی در شهر آمل هنوز بسیاری از ساختمان های اصلی دولتی نیز از داشتن اولیه امکانات برای تردداین افرادمحروم هستندو ابتدایی ترین نتیجه حاصله، به عدم حضور ایشان درمحیط وبرآورده نشدن نیازهایشان منجر می شود.
