بخشی از مقاله
چکیده :
گردشگري روستایی به عنوان یکی از گونههاي گردشگري مطبوع مطرح بوده که در بر گیرنده یک گرایش به ریشه ها، یک احساس سنتی در حال رشد همراه با خواست درك تمامی ابعاد محیطی در تجربه گردشگري است. گردشگري روستایی به سبب عواملی همچون شهرنشینی، علاقمندي به میراث طبیعی، فرهنگی و تاریخی، نگرانیهاي محیط زیست، شیوه سالم زندگی شهري و امتناع از فرهنگ مصرف گرایی درسال هاي اخیر شکل گرفته و توسعه یافته است و با قرار گرفتن در دو سوي یک جریان گردشگري از یک سو نشان دهنده گردشگري با ویژگیهاي چون انعطاف پذیري، ترکیب همراه با سفارش محصولات براي نیازهاي انفرادي مصرف کننده بوده و از دیگر سو با توجه به ارزش ها و اثرات ناشی از این گونه گردشگري رویکردي مطرح در کنار دیگر گزینههاي توسعه همه جانبه فضاهاي روستایی محسوب میگردد که میتواند در حمایت از سیاستهاي کشاورزي و حفاظت از محیط زیست ایفاي نقش کند.
بر این اساس لازم میآید تا گردشگري روستایی در یک نگرش منطقهاي مورد توجه قرار گرفته و در برنامه ریزي منطقهاي به عنوان رهیافتی مؤثر در توسعه منطقهاي مدنظر قرار گیرد. به این منظور مقاله حاضر با استفاده از روش پیمایش، مطالعات میدانی و تعیین نقاط قوت،ضعف، فرصت ها و تهدیدها به شیوه SWOT به ارائه استراتژي و راهبرد در جهت توسعه گردشگري در مناطق روستایی تالاب قوریگل پرداخته است. تجزیه و تحلیلهاي تجربی در منطقه مورد مطالعه نشان میدهد آستانه آسیب پذیري نقاط روستایی به علت گردشگري بودن بسیار بالاست و نیازمند بازنگري و ارائه سیاستهاي مناسب در جهت رفع محدودیتها و استفاده از مزیتهاي نسبی موجود است.
کلیدواژهها: گردشگري، توسعه پایدار روستایی، منطقه ي قوریگل، مدل.SWOT
– 1 درآمد :
جریان گردشگري روستایی را می توان زمینه ي اطلاقی به گردشگرانی دانست که در یک روستا یا در نزدیکی آن اقامت کرده و در مورد زندگی و محیط محلی آن آگاهی کسب می نمایند - . - Brown Dennis,2003 یا می توان به گردشگرانی اشاره کرد که با خانواده هاي کشاورز زندگی کرده و در مورد فعالیت هاي کشاورزي چیزهاي می آموزند ویا می توان گردشگرانی را که در یک روستا یا دهکده ماهیگیري با خانواده صیادان زندگی کرده و با آنها به صید می روند را به عنوان گردشگرانی روستایی بر شمرد. با این وجود نباید از درك این نکته غافل بود که گردشگري روستایی می تواند در بر گیرنده یک گستره ي وسیعی از گونه هاي مختلف گردشگري باشد Ben, & . - Schwier, 2003 - .
بطور کلی جریان گردشگري روستایی را می توان از دو جهت مورد توجه قرار داد از یک جهت براي محیط هاي روستایی و پیرامون آنها این فرصت مهیا می کند تا گردشگران فارغ از هیاهوي شهري و تکنولوژي در بطن سنتی روستا زمانی را به فراغت بگذرانند و از دیگر سو در کنار آن اقتصاد روستایی وابسته به زمین می تواند راههاي تنفس دیگري را تجربه کند - . - Briedenhann, 2004 گردشگري روستایی امروزه با توجه به این که صنعت کشاورزي اهمیت خود را به عنوان محور اصلی توسعه ي روستایی از دست داده است رو به توسعه دارد زیرا رشد فزاینده ي جمعیت، افزایش بهره برداري ها و کاهش منابع طبیعی و در نتیجه ي آن تهدید محیط زیست انسانی جوامع روستایی را براي ادامه ي حیات و تداوم رشد خود به منابع درآمدي دیگري وا داشته است دولت ها و برنامه ریزان نیز سعی دارند تا از عرضه کنندگان بخواهند جریان گردشگري روستایی را به نواحی مختلف سوق دهند تا از این طریق علاوه بر رشد اقتصاد محلی وضعیت خانواده هاي کشاورزان نیز بهبود یابد - . - Sharpley, 1997
در زمینه ي گردشگري روستایی ، منطقه بندي می توانند مقاصد گردشگري را در یک منطقه ي جغرافیایی که شامل تعداد زیادي از عوامل اصلی و حیاتی توسعه می باشند را در بر بگیرد که درآن جاذبه هاي مناسب از نظر جذب بازدیدکنندگان غیر محلی وجود دارد - . - EC-AEIDL,1997 این گونه منطقه بندي گردشگري روستایی را می توان با توجه به شاخص هاي همچون جاذبه هاي گردشگري در محیط هاي روستایی وپیرامون انها، راههاي ار تباطی و سهولت دسترسی، مقدار تراکم جمعیت در واحد سطح و ظرفیت گردشگر پذیري، تاسیسات زیر بنایی واقتصادي، امکانات اقامتی، قابلیت هاي فرهنگی، پیامدهاي گردشگري در اشتغال و سطح درآمد و بالاخره دست یابی به یک گردشگري پایدار انجام داد. براي به نتیجه رسیدن منطقه بندي گردشگري روستایی با توجه به شاخص هاي فوق الذکر لازم می آید تا رهیافت هاي مختلف اقتصادي، اجتماعی فرهنگی و زیست محیطی در چارچوب یک نگرش منطقه اي براي توسعه ي مورد بررسی قرار گیرد - . - Holland, 2003
- 2 ویژگی هاي منطقه ي مورد مطالعه:
شهرستان بستان آباد در بین 37 درجه و 32 دقیقه و 38 درجه و 4 دقیقه عرض شمالی و 46 درجه و 14 دقیقه طول شرقی واقع شده است. تالاب بین المللی قوریگل در 30 کیلومتري تبریز و 18 کیلومتري بستان آباد قرار گرفته است و بین عرض جغرافیایی 37 درجه و 54 دقیقه و 25 ثانیه و 37 درجه 55 دقیقه و 33 ثانیه و طولهاي جغرافیایی 46 درجه و 41 دقیقه و 30 ثانیه و 46 درجه و 43 دقیقه و 6 ثانیه در شهرستان بستان آباد قرار گرفته است. وسعت حوضه ي آبریز آن 3146 هکتار بوده که جزئی از حوضه ي آبریز رودخانه آجی چاي بوده که به دریاچه ارومیه می ریزد. نزدیکترین آبادي به تالاب یوسف آباد می باشد. مساحت تالاب 160 تا 200 هکتار ذکر شده است. روستاهاي اطراف قوریگل و آبادیهاي مهم آن امن آب، یوسف آباد و ارشتناب است و اتوبان بین المللی تبریز – زنجان در سمت غربی و جنوب دریاچه اراضی همجوار دریاچه را تحت پوشش دارد، - سازمان جهانگردي آش،. - 1-25 :1389 منطقه ي قوریگل با داشتن 21 جاذبه ي طبیعی و تاریخی در ردیف مناطق مستعد استان - بعنوان قطب گردشگري - براي جذب گردشگر به شمار میآید.
تالاب قوریگل، آبمعدنی بستانآباد، روستاي خشکناب و کوه حیدربابا، تالاب آلمالیگل، داشلی بولاغ، رودخانه سعیدآباد، غار اسکندر، عمارت نائبالسلطنه و چندین جاذبه ي طبیعی و تاریخی دیگر از جاذبه هاي منطقه ي قوریگل به حساب آمده که هر کدام از اینها داراي زیبایی و ویژگی خاصی میباشند. وجود این جاذبه ها در منطقه و مسافتهاي نزدیک قوریگل این منطقه را به عنوان یک کانون - قطب - گردشگري مطرح مینماید که در آن تالاب قوریگل نقش اصلی داشته و به عنوان محور در جذب توریست ایفاي نقش می نماید.
در حال حاضر وضعیت توریسم آن به صورت توقف سرراهی و یا پیک نیکهاي یکروزه - در ایام تعطیل - مخصوصا از اوایل بهار تا نیمه پاییز می باشد. که از پانزده تیرماه تا اواخر شهریور تعداد مراجعین به حداکثر خود یعنی حدود سیصد نفر می رسد. این رقم در اواخر هفته تا پانصد نفر افزایش می یابد و در سایر روزهاي هفته به حداقل صد نفر می رسد. تعداد اقامت کنندگان شبانه بطور متوسط بین پنجاه الی صد نفر در هفته است که مسلم است این ارقام با ایجاد تسهیلات رفاهی افزایش خواهد یافت.
