بخشی از مقاله
چکیده
ژئوتوریسم دیرینه انسان شناسی شاخه ای از اکوتوریسم است که در آن شخص بازدید کننده به دنبال مشاهده جاذبه های ژئوموفولوژیکی، یافته های دیرینه انسان شناسی، غارها، جذابیت های معدنی و غیره است. اکوتوریست ها امروزه جزء گردشگرانی محسوب می شوند که بدون آسیب های جدی به طبیعت از مناظر طبیعی دیدن می کنند. ژئوتوریسم که در ابتدا گردشگری زمین شناسی نامیده می شد در آخرین مطالعات محققان - گردشگری زمین شناسی - معنی شده که مفهوم آن بازدید و بهره برداری از جاذبه های جغرافیایی بدون لطمه زدن به طبیعت است که مفهومی گسترده تر از پیش داشته و دامنه وسیعی را در بر می گیرد. جاذبه های طبیعی هر کشوری در جذب گردشگر نقش بسزایی دارد. ایران از جمله کشورهای دارای جاذبه های طبیعی خاص و بی نظیر است که می تواند در کنار پیشینه تاریخی و فرهنگی خود از آن ها نیز برای جذب گردشگر بهره گیرد. بررسی پتانسیل های طبیعی موجود در استان کرمانشاه می تواند نقش مهمی در بهبود و توسعه ی ژئوتوریسم داشته باشد به همین دلیل جهت شناسایی توان های بالقوه در استان و به منظور دستیابی به اهداف تحقیق کلیه جاذبه های طبیعی و تاریخی در سطح استان معرفی و مورد مطالعه قرار گرفته است.
کلید واژه ها: گردشگری، توریسم، ژئوتورسیم، کرمانشاه
مقدمه
جهانگردی روندی است که همیشه در جوامع انسانی وجود داشته و تدریجاً سیر تکاملی خود را پیموده است. صنعت توریسم امروزه به قدری در توسعه اقتصادی، اجتماعی کشورها اهمیت دارد که اقتصاددانان آن را صادرات نامرئی نام نهاده اند - عفیفی،. - 1388 به دنبال توسعه ی صنعت جهانگردی و اهمیت اقتصادی آن بازار رقابتی وسیعی بین کشورهای مختلف پدید آمده است و هر کشوری سعی دارد در این بازار رقابتی از دیگران پیشی گرفته و با شناساندن جاذبه های توریستی خویش به جهانیان گردشگران بین المللی را جذب نماید و منافع حاصله را از آن خود سازد و در داخل نیز با جابجایی توریسم داخلی امکان انتقال ثروت را از یک منطقه به منطقه دیگر به منظور متعادل سازی نواحی مختلف کشور فراهم آورد. ژئوتوریسم - گردشگری زمین شناسی - شکل جدیدی از توریسم بوده که ویژگی های جغرافیایی منطقه، محیط زیست، زیبایی های بومی، میراث تاریخی و کیفیت بهتر زندگی محلیان را محافظت کرده یا آن را گسترش می دهد.
ژئوتورسیم فعالیت های فراغتی انسان را بیشتر در طبیعت امکان پذیر می سازد و مبتنی بر مسافرت هاب هدفمند، همراه با دیدار و برداشت های فرهنگی و معنوی از جاذبه های طبیعی و لذت جویی از پدیده های گوناگون است. حفاظت از منابع طبیعی و پاکیزه نگه داشتن آن نیز یکی دیگر از امتیازات صنعت ژئوتوریسم است - قربانی،. - 1389 در واقع ژئوتوریسم یکی از روش های نو در ارائه جاذبه های گردشگری است. متأسفانه در کشور ما علی رغم وجود جاذبه های فراوان صنعت ژئوتوریسم رونق چندانی نیافته است تا آن جا که نه تنها توریسم بین المللی از جاذبه های ژئوتوریسمی ایران بی خبر است بلکه گردشگران داخل نیز فقط از بخش کوچکی از این جاذبه ها آگاهی دارند - بهنیافر،. - 1389
بین ژئوتوریسم و اکوتوریسم شباهت ها و تفاوت هایی وجود دارد: اکوتوریسم و ژئوتوریسم هردو نوعی گردشگری مسئولانه محسوب می شوند که عدم تخریب منابع و جاذبه ها به طور کلی محور های تورسیم پایدار را در برنامه ریزی های خود مدنظر قرار می دهند. لیکی با توجه به تعاریف تفاوت هایی نیز بین این دو وجود دارد: اکوتوریسم تنها بر ویژگی های طبیعی تمرکز دارد، در حالی که ژئوتورسیم در باره ی همه ی خصیصه هایی است که یک مکان را به صورت واحد در می آورد - ثروتی،. - 1386 یکی از مهمترین عوامل جذب گردشگر شناخت پتانسیل های گردشگری یک مکان است. استان کرمانشاه در غرب کشور واقع شده است و قسمت عمده ای از محدوده سیاسی آن در بخش رورانده و چین خورده ی زاگرس قرار دارد.
هسته اصلی کوهستان های کرمانشاه را رسوبات دریایی دوران مزوزوئیک و گنبدهای خارائی ترشیاری تشکیل می دهند، پیکربندی بخش قابل توجهی از این ارتفاعات از سازندهای سخت - کربناته - تشکیل شده است که تحت فازهای زمین ساختی مختلف شکل گرفته اند، لذا شرایط مناسبی از نظر زمین ساختی و سنگ شناسی جهت توسعه و تکامل ژئوتورسیم فراهم شده است. در این منطقه وجود اشکال کارست فراوان - 550 چشمه کارستی، غارهای متعدد و زیبا، لاپیه، دولین و... - ، تاریخ کهن و تنوع محیط زمین شناسی پتانسیل فراوانی برای گسترش ژئوتوریسم فراهم کرده است - الماسی قبادیان،. - 1388 هدف از پژوهش حاضر بررسی پتانسیل های ژئوتوریسم استان کرمانشاه به عنوان یکی از پایه های اقتصادی و در آمد زایی در ایت استان است.
بیان مسأله
امروزه صنعت جهانگردی یکی از منابع عمده در آمد ملت ها بوده و در بسیاری از کشورها سهم عمده ای از تولید ناخالص ملی را از آن خود نموده است - کارگر،بی تا - . قرائن و شواهد نشان می دهند که استان کرمانشاه به لحاظ آثار و ابنیه ی تاریخی و فرهنگی و نیز مناظر طبیعی زمینه ی مناسبی را برای جلب نظر ایرانگردان و جهانگردان دارا می باشد که با وجود چنین زمینه ها و استعدادهایی، موانعی چند باعث عدم توسعه ی جهانگردی در این استان گردیده است. در این پژوهش ضمن بررسی زمینه های توسعه ی توریسم، موانع آن نیز مورد مطالعه قرار گرفته است و علاوه بر پرداختن به مباحث نظری - تئوریک - به توصیف جاذبه های توریستی استان و امکانات و استعداد های بالقوه و بالفعل آن در رابطه با صنعت جهانگردی می پردازد.
اهداف پژوهش
1. شناسایی توانمندی های ژئوتوریسم در استان کرمانشاه
2. بیان و ارائه راهکارهایی جهت توسعه ی ژتوریسم در استان کرمانشاه
3. بررسی جنبه های مثبت و منفی پدیده ی ژئوتوریسم
روش پژوهش
مراحل انجام این پژوهش به صورت زیر بوده است:
1. تهیه نقشه های توپوگرافی با مقیاس 1:50000، نقشه زمین شناسی با مقیاس 1:250000 و نقشه ی گردشگری و استخراج اطلاعات از این نقشه ها
2. مطالعات کتابخانه ای
3. مطالعات میدانی و بازدید از منطقه
4. تجزیه و تحلیل اطلاعات
محدوده مطالعاتی
استان کرمانشاه با وسعت حدود 623/24622 کیلومتر مربع و جمعیت 1768249 نفر در غرب ایران و در عرض 32 درجه و 36 دقیقه تا 35 درجه و 15 دقیقه شمالی و طول 45 درجه و 24 دقیقه تا 48 درجه و 30 دقیقه شرقی قرار گرفته است. از شمال با استان کردستان، از جنوب با استان های یلام و لرستان، از شرق با استان همدان و از غرب با کشور عراق همسایه است - شکل شماره. - 1 استان کرمانشاه در مسیر شمالی- جنوبی رشته کوه زاگرس و بر روی یال غربی آن قرار گرفته است. سلسله جبا زاگرس در این منطقه به صورت مجموعه ای از رشته کوههای موازی و دشت های مرتفع کوهستانی در بین دشت های تاریخی بین النهرین و اراضی داخلی فلات ایران قرار گرفته و به همین علت عمده ترین گذرگاه های زاگرس در این استان قرار دارند. استان کرمانشاه از نظر زمین ریخت شناسی از دو قسمت تشکیل شده است. قسمت اول منطقه ای کوهستانی و مرتفع با ارتفاعات طاقدیسی و دشت های ناودیسی که عمده ی سطح استان را شامل می شود و قسمت دوم فضایی است که از کوه های فرسایش یافته و
