بخشی از مقاله
-1 مقدمه
امروزه صنعت گردشگری در جهان توسعه فراوانی یافته است و بسیاری از کشورها از این رهیافت توانستهاند وضعیت خویش را تا حد درخور توجهی بهبود بخشیده و بسیاری از مشکلات خود از قبیل بیکاری، پایین بودن سطح درآمد، سرانه و کمبود درآمد ارزی را کاهش دهند و به لحاظ درآمدزایی فراوان آن، سرمایه گذاری زیادی را به این بخش اختصاص دهند.[1] یکی از انواع توریسم که به تازگی مطرح شده،»ژئوتوریسم« میباشد. ژئوتوریسم از دو واژه - - Geo به معنی زمین و - Tourism - به معنی گردشگری تشکیل شده است.
ژئوتوریسم یکی از روشهای نو در ارائه جاذبههای گردشگری است که کاملا از اصول توریسم تبعیت میکند. [2 ] ژئوتوریسم طبق تعریف - - Tourtellot,2002 عبارت است از گردشگریای که ویژگیهای جغرافیایی، فرهنگ، زیباییها و میراث مکان بازدید را حفظ کرده و یا ارتقا میدهد و برای شهروندان رفاه به همراه دارد.[3] از نظر - Newsome and Dowling,2006 - ژئوتوریسم، ترکیب زمین شناسی- ژئومورفولوژی و گردشگری، چشمانداز منابع طبیعی، لندفرمها، سنگها و کانیها با تاکید بر ارزیابی فرایندهای به وجودآورندهی این اشکال میباشد.[4] به این ترتیب ژئوتوریسم نیازمند بهرهگیری از علوم زمین مانند جغرافیای طبیعی، زمین شناسی، ژئومورفولوژی و علوم طبیعی میباشد.
رشد و توسعه توریسم و اکوتوریسم در دهههای اخیر به حدی بوده که بسیاری از صاحبنظران آن را صنعت مسلط سالهای آتی معرفی میکنند. جا دارد که با وجود چنین توانهای بالقوهای تلاش بیشتری جهت شناخت و معرفی این صنعت روبه رشد جهت بهرهبرداری بهینه انجام شود.[5] در این زمینه کشورهایی که از قابلیتهای ویژهای برخوردار هستند، برای توسعه صنعت توریسم و تبدیل استعدادهای بالقوه به جاذبههای گردشگری تلاش مضاعفی میکنند. در این میان کشور ایران که از نظر ناهمواریها، شرایط آب و هوایی، اکولوژیکی و غیره از تنوع خاصی برخوردار است، با دارا بودن چشم اندازهای جغرافیایی منحصر به فرد میتواند در جهت توسعه گردشگری پایدار گام بردارد.[6]
در این راستا با توجه به اینکه قسمت اعظم کشور ایران در قلمرو مناطق خشک و بیابانی قرار دارد، شناخت دقیق و اصولی وتوانایی های بیابان ها و راه های بهره برداری از آنها، از ضروریات اساسی توسعه اقتصادی و اجتماعی منطقه و حتی کل کشور است . یکی از ساده ترین راه های استفاده از این گونه اراضی، استفاده ازتوانمندی های اکوتوریستی و ژئوتوریستی آنهاست . تا کنون شناخت جاذبه های اکوتوریستی و ژئوتوریستی این مناطق به طور کامل صورت نگرفته و لازم است مطالعات دقیق تری در خصوص ویژگی های این جاذبه ها و همچنین ایجاد زیرساخت های مناسب برای توسعه این صنعت نوپا صورت گیرد.
اگرچه در برخی از منابع به جاذبه های شناخته شده دشتها و بیابانها از جمله کلوت ها و هرم های عظیم ماسه ای اشاره شده است ، اما منابع مذکور علاوه بر اینکه دید کاملی از پدیده های موجود به دست نمی دهند، از منظر ژئوتوریسم نیز به پدید ه مورد نظر نپرداخته اند . نوشتار حاضر سعی دارد به معرفی جاذبه ها و پتانسیل های کوه نمک جاشک که، در منطقه خشک و بیابانی واقع شده است از منظر اکوتوریستی و ؤئوتوریسمی بپردازد و با استفاده از الگوی تحلیلSWOT ، عوامل تأثیرگذار بر مدیریت پایدار گردشگری در این منطقه را مورد بررسی قرار دهد
-2 مواد و روشها
روش تحقیق و مراحل آن
این پژوهش بر روش، توصیفی و تحلیلی مبتنی شده است. به منظور جمع آوری اطلاعات از روش اسنادی کتابخانهای، مطالعات میدانی و تعیین نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدها به شیوه SWOT به ارایه استراتژی و راهبرد در جهت توسعه گردشگری در مناطق روستایی شهرستان دشتی پرداخته است .ماتریسSWOT یکی از مناسبترین فنون برنامه ریزی و تجزیه و تحلیل است که امروزه به عنوان ابزای نوین برای تحلیل عملکردها و وضعیت شکاف، مورد استفاده طراحان و ارزیابان استراتژی قرار میگیرد.[7] SWOTحروف اول چهار کلمه انگلیسی - Strength - S بامعادل فارسی قوت، Weakness - W - ضعف، Opportunity - O - فرصت و Threats - T - تهدید است.[8 ]
معرفی منطقه مورد مطالعه
گنبد نمک جاشک واقع در شهرستان دشتی - استان بوشهر - ، در نزدیکی روستای جاشک و در فاصله 144 کیلومتری جنوب شرقی بندر بوشهر و در فاصله 60 کیلومتری شهر خورموج است که، یکی ازبزرگترین، فعالترین و زیباترین گنبدهای نمکی ایران است. این منطقه با دارا بودن شرایط خاص اقلیمی و قرار گرفتن در نواحی خشک جنوب کشور به عنوان یک منطقه خشک و بیابانی شناخته شده است و به علت شرایط خاص توپوگرافی فاقدگونههای حیات وحش بوده، بنابراین زیستگاههای حیات وحش و چشمه های آب شیرین در آن دیده نمیشود. تنها در این منطقه غارهای نمکی و چشمه های نمکی به تعداد فراوان وجود دارد .[9]
