بخشی از مقاله
چکیده
ژئوتوریسم به عنوان یکی از روشهاي توسعه ژئوپاركها به واسطه برنامهریزي مناسب و شناخت امکانات و محدودیتها، میتواند نقش مهمی در توسعه میراث زمینشناختی همراه با حفاظت داشته باشد. قشم بزرگترین جزیره خلیج فارس، اولین ژئوپارك ایران و مطمئنا از نقاط بیهمتاي جهان است که متاسفانه به دلیل کم توجهی و نبود طرحهاي حفاظتی در حال نابودي است. پژوهش حاضر به توسعه ژئوتوریسم در محدوده ژئوپارك قشم به عنوان یکی از راهکارهاي حفاظتی ژئوپاركها پرداخته است. هدف این پژوهش از نوع کاربردي و روش تحقیق از نوع تحلیلی، توصیفی و پیمایشی است. در فرآیند ارایه این اصول و در جهت دستیابی به نقاط ضعف و قوت، فرصتها و تهدیدهاي منطقه، با استفاده از اسناد و مدارك مستدل چون نقشهها و عکسهاي هوایی مورد بازشناسی و تحلیل قرار گرفته است. ژئوتوریسم در این منطقه یکی از راههاي حفاظت از این منظر زمین شناختی است.
-1 مقدمه
توریسم صنعتی درآمدزا و با صرفه اقتصادي بسیار مناسب است که با ایجاد تبادلات فرهنگی و اجتماعی میان ملل مختلف به خاطر فقدان آلودگیهاي زیست محیطی امروزه بسیار مورد توجه میباشد. ایجاد اشتغال و دستیابی به درآمد ارزي پایدار و مناسب و همچنین شناخت متقابل فرهنگی در راستاي صلح و وفاق بینالمللی از آثار اقتصادي و اجتماعی این صنعت میباشد. جاذبه هاي گردشگري با توجه به میزان جذابیت این جاذبهها در زمینه جذب گردشگر داراي اهمیت بسیاري میباشد - . - Cartner, 2002 در واقع ساختار گردشگري یک مکان دربرگیرنده عواملی است که میتواند انگیزه بیشتري را براي تقاضاي گردشگري در آن مکان فراهم آورد - - Law, 2002 و ساماندهی گردشگري در یک مکان با برنامهریزي براي شناخت رفتار گردشگران در آن مکان آغاز میشود - . - Bansal, 2004
مناظر طبیعی جذابیت ساختارمندي را در خود نهفته دارند. در واقع طبیعت و ساختار مناظر طبیعی انگیزه بیشتري را در انسان براي تقاضاي گردشگري و بازدید از آنها فراهم میآورد. جاذبه هاي ژئومورفولوژیکی، آب و هوایی، آبهاي شفابخش معدنی، پوشش گیاهی و گونه هاي حیوانی همراه با دالانهاي زیرزمینی با جریان آب و یا بدون آب در مطالعات و سیاستگذاريهاي اقتصادي توریسم از جمله مهمترین عوامل به حساب میآیند - . - Fennel,1999
-2 مفهوم ژئوتوریسم وسیر تاریخی آن
یکی از اشکال جدید توریسم که در سالهاي اخیر مطرح شده ژئوتوریسم است که یکی از زیرشاخههاي تخصصی اکوتوریسم محسوب میشود و به معرفی اشکال زمین و لندفرمها به گردشگران با حفظ هویت مکانی آنها میپردازد. ژئوتوریسم زیرمجموعه توسعه پایدار بوده و هدف آن حفظ منابع گردشگري در مقاصد است، یعنی هدایت گردشگران به نحوي که محل مورد بازدید براي نسلهاي آینده هم بدون تخریب و سالم باقی مانده و قابل استفاده باشد. در ژئوتوریسم تلاش بر این است که دخالت و تصرفی در محیط توسط انسان صورت نگیرد، اما به ناچار اگر اقدامی صورت گرفت این اقدام بایستی منجر به کمال در طبیعت شود.
ژئوتوریسم اصطلاحی میان رشته اي مرکب از دو کلمه » ژئو « و » توریسم « است. بخش ژئو جاذبههاي زمین شناسی، ژئومورفولوژي و میراث معدنکاري را شامل میشود و بخش توریسم آن به عنوان موضوعی چند رشتهاي، تمامی زیرساختهاي صنعت گردشگري از جمله تفسیر، مدیریت، اقامت، تورها و… شامل میشود و برخلاف اکوتوریسم که جاذبه هاي طبیعت جاندار را در مرکز توجه قرار داده است، این صنعت بطورکلی با جاذبه هاي طبیعت بی جان سروکار دارد.
مخاطبان ژئوتوریسم نه تنها متخصصان و کارشناسان زمین شناسی و ژئومورفولوژي، بلکه گردشگران عادي و علاقمندان طبیعت هستند. ژئوتوریسم حد و مرز تعریف شده اي دارد که توریسم زمینشناختی در کانون توجه آن است - نیوسام و داولینگ، . - 1388 زمینگردشگري شکلی از گردشگري نواحی طبیعی است که بطور ویژه برروي زمین شناسی و چشم انداز توجه دارد. زمین گردشگري صنعت گردشگري را به سمت توجه به ژئوسایتها و حفاظت از تنوع زمین شناختی و درك علوم زمین - از طریق شناساندن ارزش و فراگیري از آنها - گسترش می بخشد.
این امر از طریق بازدیدهاي مستقل از عوارض زمینشناختی، استفاده از ژئوتریل ها - مسیرهاي زمین شناختی - و نقاط تماشاي چشم انداز، برگزاري تورهاي با راهنما، فعالیتهاي مربوط به موضوعات زمین شناختی و با پشتیبانی مراکزي بنام مرکز بازدید کنندگان - مخصوص ژئوسایتها - انجام می یابد - نیوسام و داولینگ، . - 2010 در جریان فعالیتهاي ژئوتوریسمی، بازدیدکنندگان ضمن بازدید از پدیدههاي زیبا و ویژه زمین شناسی و ژئومورفولوژي، با مبانی پیدایش آنها آشنا شده اهمیت وجودي آنها را درمییابند.
