بخشی از مقاله
چکیده
اهمیت و نقش فضای سبز در حیات و توسعه ی شهرها تا حدی است که، از آن به عنوان یکی از شاخص های توسعه پایدار یاد می شود. تاثیرات فیزیکی و طبیعی این فضاها در سیستم شهری و بازدهیهای مختلف اکولوژیکی، اجتماعی و اقتصادی آن ها در ساختار جوامع انکارناپذیر است. امروزه برنامه ریزی و مدیریت توسعه ی فضای سبز شهری به یک موضوع مهم و ضروری در شهرسازی و مدیریت شهری تبدیل شده است. دستیابی به توسعه ی پایدار فضای سبز شهری، نیازمند اتخاذ سیاستهای مدیریتی قوی در زمینه های فنی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی می باشد. هدف از این مقاله بررسی نقش مدیریت یکپارچه شهری در دستیابی به توسعه پایدار فضای سبز شهری است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و اطلاعات به صورت کتابخانه ای- اسنادی جمع آوری شده است. نتایج نشان می دهد که بین مدیریت یکپارچه شهری و کاهش اثرات منفی توسعه ی فضای سبز و در نتیجه رسیدن به فضای سبز پایدار شهری رابطه مستقیم وجود دارد.
واژه های کلیدی: مدیریت شهری، فضای سبز شهری، توسعه ی پایدار شهری، مدیریت یکپارچه شهری.
-1 مقدمه
گسترش سریع شهرها، پیشرفت های تکنولوژیکی و گرایش به سوی زندگی ماشینی، موجب آلودگی شهرها، تخریب محیط زیست و پوشش گیاهی شهرها و حومه آنها - زمین های کشاورزی، باغ ها - و از بین رفتن تعادل اکولوژیکی محیط شده است. از طرفی، با افزایش جمعیت و گسترش شهرنشینی، انسان ها به تدریج از طبیعت دور شده و تراکم بیش از حد جمعیت و دخالت در محیط طبیعی و ایجاد محیط های انسان ساخت، نیازهای زیست محیطی جسمی و روحی انسان را بیشتر آشکار کرده است - پوراحمد و همکاران، . - 29 :1388 برای رفع این نیازها، انسان شهرنشین اقدام به ایجاد باغ ها و فضاهای سبز مصنوعی در داخل شهرها کرده است. پارک ها و فضاهای سبز به دلیل حمایت از سیستم های اجتماعی شهر و فراهم کردن خدمات اکوسیستمی، یکی از راه حل های مناسب جهت حل مسائل زیست محیطی و تبدیل هر چه بیشتر محیط شهری به محلی قابل زیست شهروندان هستند - نقی زاده، . - 29 :1388
توسعه فضای سبز شهری که موجب تولید اکسیژن، تعدیل دمای محیط، جذب آلودگی ها، تثبیت خاک مخصوصاً در سطوح شیب دار، افزایش رطوبت، زیباسازی محیطی، کنترل آلودگی صوتی و بصری و ... می شود، باعث بالا رفتن کیفیت محیط زیست شهری شده و فضای مناسبی را برای تعاملات اجتماعی و گذراندن اوقات فراغت برای شهروندان فراهم می سازد. فضاهای سبز شهری به دلیل نقشی که در حفظ و تعادل محیط زیست شهری، تعدیل آلودگی هوا و پرورش روحی و جسمی ساکنان شهر ایفا می کنند، ارزشمند هستند - . - Dunnet, 2002, 4 فضای سبز شهری دارای ارزش اکولوژیکی طبیعی می باشد - Chace & - Walsh, 2006, 46
و سرگرمی و منافع جسمی و روحی فراوانی را ]برای شهروندان [مهیا می کند - Attwell, . - 2000, 148 از طرفی رشد سریع جمعیت و به موازات آن گسترش غیر قابل کنترل شهرها، افزایش بدون منطق قیمت زمین، آلودگی هوا و خاک و توسعه ناپایدار فضای سبز و استفاده ی نامناسب از منابع به ویژه منابع آبی، موجودیت و آینده فضای سبز شهری را تهدید می کند. در راستای تحقق توسعه پایدار، مدیریت شهری مهم ترین ابزار است. مدیریت شهری از سازماندهی عوامل، نیروها و منابع برای اداره امور و پاسخ گویی نیازهای ساکنان شهر شکل گرفته و شامل کارکردهای برنامه ریزی، اجرا، نظارت و کنترل است - رضویان، . - 50 :1381
امروزه ]توسعه و[ طراحی فضای سبز شهری، به عنوان بخشی از شهرسازی و ]مدیریت شهری[ مطرح است - سعیدنیا، . - 36 :1383 مدیریت شهری علاوه بر آنکه مسئول برقراری توزیع عادلانه امکانات شهر است، با هدایت تحولات کالبدی شهر، رسالت حفظ محیط زیست و سلامتی زندگی شهری، زیبایی سیمای شهر، ایجاد فضاهای عمومی جهت امکان برقراری ارتباطات و تعاملات شهروندان و گستره ای از همه وجوه زندگی شهری را نیز عهده دار است - سلطانی، . - 1 :1386 توسعه فضای سبز پایدار یکی از مباحث اساسی در برنامه ریزی و مدیریت شهری و ارتقاء کیفیت زندگی ساکنان می باشد. برای دست یابی به توسعه پایدار فضای سبز شهری به عواملی مانند ساختار مناسب سازمانی، برنامه ریزی و آموزش نیروی انسانی، قوانین و مقررات نیاز است. برای دستیابی به توسعه پایدار در ]فضای سبز شهری[ وجود مدیریتی توانا و منسجم و هماهنگی بین بخش های دولتی و خصوصی مهم است - مدهوشی و ناصرپور،. - 7 :1382
امروزه مدیریت شهری در جهان تحول اساسی یافته است. شهرها مدیریت می شوند تا بتوانند رفاه و آسایش ساکنان خود را تامین کنند. مدیریت شهری دارای تشکیلات وسیعی است و نقش مهمی در موفقیت برنامه ها و طرح های توسعه شهری و همچنین رفع نیاز جمعیت، جریان عبور و مرور در شهر، رفاه عمومی، مسکن، کاربری زمین، تفریح، فرهنگ، اقتصاد، تاسیسات زیربنایی و امثال آنها بر عهده دارد - شیعه، . - 47 :1382 رشد سریع جمعیت شهرنشین و گسترش شهرها، برنامه ریزی و مدیریت توسعه فضای سبز را به ضرورتی مهم در شهرسازی و مدیریت شهری تبدیل کرده است. با توجه به اثرات؛ اقتصادی، اجتماعی - فرهنگی و زیست محیطی توسعه فضای سبز شهری، مدیریت کارآمد شهری برای برنامه ریزی و ساماندهی توسعه فضای سبز ضرورری است. این مقاله با استفاده از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای، جایگاه مدیریت یکپارچه شهری را در دستیابی به توسعه پایدار فضای سبز شهری مورد بررسی قرار داده است و راه کار هایی را برای مدیریت یکپارچه شهری در رسیدن به توسعه پایدار فضای سبز شهری ارائه می کند. هدف معرفی عواملی است که به کارگیری آنها توسط مدیران شهری، در توسعه پایدار فضای سبز شهری موثر است. در این راستا مقاله به دنبال پاسخ به فرضیه زیر هست: بین مدیریت یکپارچه شهری و دستیابی به توسعه پایدار فضای سبز شهری رابطه ی مستقیم وجود دارد.
-2 روش تحقیق
روش تحقیق در این مقاله توصیفی-تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه ای است. در این مقاله سعی شده به این پرسش که، بین مدیریت یکپارچه شهری و توسعه پایدار فضای سبز شهری چه رابطه ای وجود دارد؟ پاسخ داده شود. یافته های پژوهش حاضر می تواند به مدیران شهری در بالا بردن سطح توسعه پایدار فضای سبز شهری و افزایش رضایت جامعه محلی و دیگر استفاده کنندگان با کمترین آسیب محیطی یاری رساند.
