بخشی از مقاله
چکیده
این بررسی با هدف تعیین توصیه کودي پتاسیم براي توتون رقم کا 326 در استان گلستان اجرا شد. چون حد بحرانی پتاسیم براي توتون 240 میلیگرم در کیلوگرم خاك بود، تعداد 4 مزرعه در استان گلستان طوري انتخاب شدند که 3 مزرعه داراي پتاسیم کمتر از 240 میلیگرم در کیلوگرم خاك - کمتر از 100، 100 الی 180 و 180 الی 240 میلیگرم در کیلوگرم خاك - و یک مزرعه نیز داراي پتاسیم بیشتر از 240 میلیگرم در کیلوگرم خاك بود. تیمارهاي کود پتاسیم شامل صفر، 50، 100، 150 و200 کیلوگرم در هکتار اکسید پتاسیم از منبع کود سولفات پتاسیم بود. کودهاي ازت و فسفر بر اساس آزمون خاك به خاكهااضافه شدند. نشاي رقم کا 326 در مزارع انتخاب شده نشاکاري و عملیات داشت و برداشت طبق توصیه مرکز تحقیقات و آموزش تیرتاش انجام شد. در طول فصل رشد در زمان رسیدگی از کمربرگ نمونهگیري و درصد قند، نیکوتین، پتاسیم، زمان سوزش و درصد خاکستر اندازهگیري شد. همچنین صفات مورفولوژیک - طول و عرض کمربرگ و قطر ساقه - ، وزن سبز و خشک برگ، درآمد ناخالص و متوسط قیمت توتون محاسبه شد. در نهایت میزان کود سولفات پتاسیم مصرفی براي توتون رقم کا 326 در استان گلستان بصورت یک نمودار معرفی شد.
کلمات کلیدي: کود سولفات پتاسیم، رقم کا 326، توصیه کودي، توتون
مقدمه:
با توجه به رشد سریع توتون از زمان نشاکاري تا رسیدگی کامل، کمبود عناصر غذایی، رشد و نمو گیاه را به تاخیر میاندازد هر چند که وجود بیش از حد عناصر غذایی در انتهاي فصل رشد از رسیدگی معمولی گیاه جلوگیري خواهد کرد . - 4 - شامل رستمی - 1378 - براي اراضی توتونکاري ویرجینیاي استان مازندران توصیه نمودند در مزارعی که پتاسیم موجود در خاك بیشتر از 400 پیپیام باشد نیازي به مصرف کود پتاسیم ندارد مزارع با پتاسیم بین 201 الی 300 پیپیام به مقدار 100 کیلوگرم و مزارع با پتاسیم کمتر از 200 پیپیام بمقدار 200 کیلوگرم اکسید پتاسیم در هکتار نیاز دارند . - 5 - بررسی مزرعهاي 15 ساله در مورد تاثیر پتاسیم روي جذب عناصر غذایی در توتونهاي گرمخانهاي در مرکز تحقیقات Aبهح در شمال شرق فرانسه نشان داد که بین مقادیر صفر، 200 و 400 کیلوگرم اکسید پتاسیم در هکتار از منبع سولفات پتاسیم، مقدار 200 کیلوگرم اکسیدپتاسیم در هکتار بهترین نتیجه را از نظر خصوصیات کمی و کیفی بررسی شده داشته است. - 1 -
لگت و همکاران طی بررسی به این نتیجه رسیدند که پاسخ توتون به کود پتاسه عمدتاً به سطح پتاسیم باقیمانده در خاك بستگی دارد. بیشترین افزایش در محصول و متوسط قیمت توتون با افزودن 112 کیلوگرم در هکتار پتاسیم بدست آمد. افزودن بیشتر پتاسیم، مقدار محصول را به صورت معنیداري افزایش نداد ولی متوسط قیمت آن در بیشترین مقدار پتاسیم افزایش پیدا کرده بود . - 3 - حد بحرانی پتاسیم براي گیاه توتون ویرجینیا رقم کا 326 در استان گلستان بر اساس آزمایشات اجرا شده درسال قبل 240 میلیگرم در کیلوگرم خاك بدست آمد . - 2 - حال پس از اطلاع از حد بحرانی پتاسیم، این طرح با هدف توصیه بهترین میزان کود سولفات پتاسیم جهت افزایش عملکرد کمی و کیفی توتون رقم کا 326 در استان گلستان اجرا شد.
مواد و روشها:
جهت انتخاب مزارع با حد بحرانی کوچکتر از 240 میلیگرم در کیلوگرم خاك، از 10 مزرعه در استان گلستان به صورت مرکب و از عمق 0-30 سانتیمتري نمونه خاك اولیه تهیه و خصوصیات فیزیکوشیمیایی نمونهها بر اساس روشهاي استاندارد تعیین شد، و از بین 10 مزرعه 3 مزرعه داراي مقدار پتاسیم کمتر از 240 میلیگرم در کیلوگرم خاك - کمتر از 100، 100 الی180 و 180 الی 240 میلیگرم در کیلوگرم خاك - و یک مزرعه نیز با پتاسیم بیشتر از 240 میلیگرم در کیلوگرم خاك 240 - الی 300 میلیگرم در کیلوگرم خاك - انتخاب شدند. هر مزرعه به عنوان یک تکرار در نظر گرفته شد و در هر مزرعه تیمارهاي مختلف کود پتاسیم اعمال شدند.
تیمارهاي کود پتاسیم شامل صفر، 50، 100، 150 و 200 کیلوگرم اکسید پتاسیم از منبع کودسولفات پتاسیم بود. کودهاي ازت و فسفر بر اساس آزمون خاك به خاكها اضافه شدند. نشاء رقم کا 326 در مزارع انتخاب شده کشت شده و سایر عملیات داشت و برداشت طبق توصیه مرکز تحقیقات و آموزش تیرتاش انجام شد. در طول فصل رشد و در زمان رسیدگی از کمربرگ نمونهگیري و درصد قند، نیکوتین، پتاسیم برگ، زمان سوزش و درصد خاکستر اندازهگیري شد. همچنین صفات مورفولوژیک - طول و عرض کمربرگ و قطر ساقه - ، وزن سبز و خشک برگ، درآمد ناخالص و متوسط قیمت توتون محاسبه شد. در نهایت میزان کود سولفات پتاسیم مصرفی براي توتون رقم کا 326 در استان گلستان بصورت نمودار نشان داده شد.
نتایج و بحث:
خاكهاي مزارع انتخاب شده از نظر میزان پتاسیم از تنوع خوبی برخوردار بودند بطوریکه مقدار پتاسیم جعفرآباد 95،پیچکمحله 164/8، برفتان 207/9 و تقرتپه 294/1 میلیگرم بر کیلوگرم خاك بودند. از نظر میزان فسفر قابل دسترس سه مزرعه جعفرآباد، پیچکمحله و برفتان مقدار بسیار پایینی را داشتند و در حد صفر و نزدیک به صفر بودند ولی مزرعه تقرتپه وضعیت مناسبی را از نظر فسفر قابل دسترس نسبت به سه مزرعه دیگر داشت. از نظر درصد ازت کل، 4 مزرعه از شرایط نسبتاً مشابهی برخوردار بودند. مقدار دژ مزارع را نیز در 2 گروه میتوان طبقهبندي کرد 3 مزرعه جعفرآباد، پیچکمحله و برفتان دژ نسبتاً بالایی داشتند ولی میزان دژ روستاي تقرتپه کمتر از 7 بود. وضعیت هدایت الکتریکی 4 مزرعه نسبتاً مشابه و غیر شور بود. از نظر توزیع اندازه ذرات و بافت خاك نیز مزارع فوق را میتوان در دو گروه طبقهبندي کرد.
3 مزرعه جعفرآباد، پیچکمحله و برفتان داراي بافت لومیرسی و داراي درصد رس کمتر از 30 درصد بودند ولی مزرعه روستاي تقرتپه داراي بافت رسیسیلتی و درصد رس بیشتر از 30 درصد بود. پس با نتایج حاصل از خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاكهاي مورد مطالعه می توان نتیجهگیري کرد که مزرعه روستاي تقرتپه نسبت به 3 مزرعه دیگر داراي دژ کمتر از 7،حاصلخیزي بالا و بافت سنگینتري بود. جدول 1 میانگین صفات اندازهگیري شده در 4 مزرعه تحت تأثیر تیمارهاي مختلف کود سولفات پتاسیم را نشان میدهد. طبق نتایج بدست آمده، در روستاي جعفرآباد که میزان پتاسیم موجود در خاك آن کمتراز 100 پیپیام میباشد فاکتورهاي اندازهگیري شده نسبت به افزایش کود سولفات پتاسیم عکسالعمل مثبت نشان داده و از تیمار بدون مصرف کود تا تیمار 200 کیلوگرم کود اکسید پتاسیم داراي یک روند افزایشی میباشد.
در روستاي پیچکمحله نیز عکسالعمل فاکتورهاي مورد بررسی نسبت به افزایش کود سولفات پتاسیم شبیه روستاي جعفرآباد بوده بطوریکه از تیمار بدون مصرف کود سولفات پتاسیم تا تیمار 200 کیلوگرم کود اکسید پتاسیم از یک روند افزایشی برخوردار میباشند. نتایج حاصل از بررسی در این دو روستا نشان میدهد چون میزان پتاسیم موجود در خاك مزارع این دوروستا کمتر از حد بحرانی میباشد نسبت به افزایش کود پتاسیم عکسالعمل مثبت نشان میدهند. روند منظم افزایشی صفات نسبت به افزایش کود حاوي پتاسیم که در دو روستاي جعفرآباد و پیچکمحله مشاهده میشدند در روستاي برفتان مشاهده نمیشود، ولی همچنان این افزایش هر چند بصورت نامنظم وجود دارد.
اما در روستاي تقرتپه عکسالعمل فاکتورهاي موردبررسی نسبت به افزایش کودهاي حاوي پتاسیم منفی بوده و داراي یک حالت کاهشی میباشد به عبارت دیگر با افزایشکودهاي حاوي پتاسیم مقدار فاکتورهاي مورد بررسی کاهش مییابند. بطوري که وزن سبز در تیمار بدون مصرف کودسولفات پتاسیم برابر 13065/69 کیلوگرم در هکتار بدست آمد که این مقدار در تیمارهاي 50، 100، 150 و 200 کیلوگرم درهکتار اکسید پتاسیم به ترتیب 12453/70، 12307/69، 12123/02 و 11322/96 کیلوگرم در هکتار میباشد که داراي یک روند کاملاً کاهشی از تیمار بدون مصرف کود سولفات پتاسیم تا تیمار 200 کیلوگرم اکسید پتاسیم میباشد.
همچنین صفت متوسط قیمت یک کیلوگرم توتون در تیمار بدون مصرف کود سولفات پتاسیم برابر 35562 ریال بدست آمد که این مقدار در تیمارهاي 50، 100، 150 و 200 کیلوگرم در هکتار اکسید پتاسیم به ترتیب 33895، 35310، 32727 و 33141 ریال میباشد که داراي یک روند تقریبًا کاهشی از تیمار بدون مصرف کود سولفات پتاسیم تا تیمار 200 کیلوگرم اکسید پتاسیم میباشد.نمودار 1 تغییرات درآمد ناخالص در مقادیر مختلف پتاسیم خاك و میزان کود پتاسیم توصیه شده را نشان میدهد طبق نتایج این نمودار، جهت بدست آوردن درآمد ناخالص بیشتر، با افزایش میزان پتاسیم در خاك نیاز به مصرف کود پتاسیمی کاهش مییابد و زمانیکه میزان پتاسیم موجود در خاك بیشتر از حد بحرانی 240 - میلیگرم بر کیلوگرم خاك - باشد نیاز به مصرف کود سولفات پتاسیم وجود ندارد.
نتیجه گیري:
با استفاده از نمودار 1 میتوان میزان کود سولفات پتاسیم را براي هر مزرعه توتونکاري ویرجینیا رقم کا 326 توصیه کرد بدین صورت که از مزرعه مورد نظر نمونه خاك مرکب از عمق 0-30 سانتی متري تهیه و پس از خشک کردن در سایه و الک نمودن با الک 2 میلیمتر، میزان پتاسیم قابل دسترس در هر مزرعه با آنالیز خاك تعیین گردد سپس عدد بدست آمده را در محور افقی قرار داده و آن نقطه را به موازات محور عمودي ادامه میدهیم تا نمودار را قطع کند سپس محل تلاقی را به سمت محور عمودي ادامه میدهیم، محل تلاقی، میزان کود سولفات پتاسیم توصیه شده براي آن مزرعه خواهد بود.
