بخشی از مقاله
چکیده
نهاد خانواده یکی از نهادهاي مهم اجتماع است که با ازدواج آغاز می شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه تیپهاي شخصیتی با سازگاري زناشویی زوجین دانشجو مستقر در خوابگاههاي دانشجویی انجام شد. جامعه آماري این پژوهش کلیه زوجین مستقر درخوابگاههاي دانشجویی شهر تهران بودند، حجم نمونه تحقیق بر اساس منطق انجام رگرسیون 121 زوج 242 - نفر - در نظر گرفته شده بود. روش نمونهگیري تصادفی ساده بود. ابزارهاي مورد استفاده عبارت بودند از پرسشنامه مایرز- بریگز و پرسشنامه سازگاري زناشویی داس. بر اساس نتایج می توان گفت بین تیپهاي شخصیتی و سازگاري زناشویی تفاوت معناداري وجود دارد.
مقدمه
خانواده یک واحد اجتماعی است که بر اثر ازدواج یک زن و مرد پدید می آید. در ایران طی دو دهه گذشته بیشتر تحقیقاتی که در زمینه علل سست شدن پیوندهاي زناشویی صورت گرفته بر متغیرهاي کلان از جمله وضعیت اقتصادي، کاهش درآمد خانوار، بی کاري، چالشهاي فرهنگی و اجتماعی تأکید نمودهاند و آنها را از عوامل مؤثر بروز ناسازگاريهاي زناشویی و طلاق دانستهاند. هر چند که نقش این عوامل را نمی توان در افزایش طلاق نادیده گرفت اما نمی تواند توجیه منطقی در باب سلامت روان خانوادهها و سازگاري زناشویی در بین زوجها باشد.
شخصیت به عنوان یک کل باعث تمایز فرد از سایرین می شود و هر کس ویژگیهاي منحصر به فرد خود را داراست و برهمین اساس، نظریههاي مختلف هر یک بر جنبههاي متفاوت رفتار انسان اما مرتبط با هم تأکید دارند، از آن جمله یونگ - 1939 - معتقد بود که رفتارهاي بشر نه تنها بر مبناي گذشته شکل می گیرد، بلکه هدفها و آرزوهاي آینده نیز بر آن تأثیرگذار است - شیرخانلو، . - 1389 بطور کلی دو رویکرد در تبیین تغییر و تحولات زوجی وجود دارد:
- 1 رویکرد درون فردي که برویژگیهاي شخصیتی هر یک از طرفین متمرکز است؛
- 2 رویکرد بین فردي که بر پیامدهاي ارتباطی تمرکز می کندکه مستقیماً نتیجه رابطه دو طرف است - بارکر، . - 2007 در طی سالهاي 1930 و 1940، محققان ابتدا به مدلهاي درون فردي علاقهمند شدند - آدامز، 1946؛ بورگس و کترل، 1939 و ترمن، . - 1948 بر اساس این مدلها صفات و ویژگیهاي شخصیتی هر یک از افراد بر رابطه زناشویی و شکل واکنشهاي آنها نسبت به هم اثر قدرتمندي دارد. پس از حرکت از مراحل آغازین، توجه پژوهش گران به مدلهاي بین فردي جذب شد و امروزه اکثر مطالعات بر ویژگی روابط بین فردي متمرکزند.
بر اساس این رویکرد، تجارب بین فردي بر رفتار فرد اثر می گذارند و فرا خواندن هیجانها و نحوه بیان آنها، حاصل یک الگوي شکل گرفته در خلال ارتباط دوطرفه است و هر تغییري در عملکرد زوجین نیز نتیجه این ارتباط متقابل است،اگرچه رویکرد بین فردي، نکات معتبر و با اهمیتی را در مورد پدیده ازدواج و روابط زوجی، ارائه می دهد، اما آن چه نادیده گرفته می شود، این است که هر یک از دو طرف این ارتباط، ویژگیهاي شخصیتی منحصر به فرد خود را دارند که همراه خود به این رابطه جدید می آورند. برخی از قويترین پیشبینیهاي موفقیت در ازدواج، همین ویژگیهاي شخصیتی است.
نقش ویژگیهاي شخصیتی فرد، عامل بسیار مؤثري در تعیین رضایت مندي و انعکاس آن در رضایت زناشویی است. فراوان ترین منابع رضایت که بر رضایت یا نارضایتی زناشویی مؤثرند، عبارتند از گشخصیت و وضعیت مشترك آنان، مانند صمیمیت و نحوة برقراري ارتباط، رضایت از رابطه و تعاملات اجتماعی، با رضایت زناشویی رابطه مثبت داشته است و این حالت تحت تأثیر دیدگاههاي پیش از ازدواج است حبه عبارتی، رضایت کلی از رابطه و زندگی می تواند پیش بینی کننده رضایت زناشویی باشد. - به نقل از کیان زاده، . - 1388
احمد تویسرکانی - به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاري آنا،19 اردیبهشت - 1391 گفت: در سال گذشته، 833 هزار و 333 ازدواج در دفاتر ازدواج به ثبت رسیده است که این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از آن، دو درصد رشد داشته است. وي در ادامه گفت: هم چنین در سال گذشته، 139 هزار و 963 مورد طلاق در دفاتر طلاق به ثبت رسید که این رقم نیز نسبت به سال ماقبل خود معادل هفت درصد رشد داشته است.
کاهش و فقدان سازگاري زناشویی یکی از مهمترین علل مراجعه زوجها به مشاوران و درمانگران خانواده است. سیر صعودي آمار طلاق و وجود تعارضات و آشفتگی روابط زوجها، انگیزه محققان را براي یافتن راه کارهاي مناسب جهت مقابله با این پدیده اجتماعی افزایش داده است. بررسیهاي متعدد گواه این بوده اند که، ازدواجهاي ناپایدار و ناآرام علاوه بر این که مشکلات روانشناختی و جسمانی را در زن و شوهر افزایش می دهند، هم چنین موجب افزایش این مشکلات در فرزندان نیز می شوند. سهم بزرگی از تحقیقات - خزایی، حسینیان و یزدي، 1386؛ چن و همکاران 2007؛ برادول ولایت، 2005؛ سن و هیوي، - 2002 به بررسی متغیرهایی اختصاص یافتهاست که با ناخشنودي و عدم تفاهم سروکار دارند.
روابط زوجین سیستم پیچیده اي است از تعامل عوامل مختلف که تفاهم و تضاد آنها را پیش بینی می کند - گاتمن، . - 2002 پایه اختلافات صرفا در سونیت و بد ذاتی طرفین نیست، محققین عدم آگاهی از مهارتهاي برقراري ارتباط - بهاري، - 1380، سبکهاي دلبستگی - بشارت، - 1380، اطلاع ناکافی از خصوصیات شخصیتی همسر را از جمله عوامل پدید آورنده تعارضات معرفی کردهاند. تحقیقات متعدد - شویتا و لونسون،2007؛ لوي و کلوهنن،2005؛ دوننللانو همکاران، - 1389 بر این نکته تاکید داشتندکه رضایت و تعارضات زناشویی بیشترین تاثیر را از ویژگیهاي شخصیتی دریافت می کند. شناخت هر چه بیشتر ویژگیهاي تیپ شخصیتی خود و همسر از جمله عواملی است که می تواند در کاهش تعارضات زناشویی مفید واقع شود. با توجه به موارد فوق پژوهش حاضر به بررسی رابطه تیپهاي شخصیتی و سازگاري زناشویی زوجین دانشجو شهر تهران پرداخت.
روش
شرکت کنندگان و طرح پژوهش
جامعه مورد مطالعه این پژوهش کلیه زوجین مستقر درخوابگاههاي دانشجویی شهرتهران در سال 90-91 بود و با توجه به نوع تحقیق که همبستگی و هم خوانی چند متغیري است، حجم نمونه تحقیق121 زوج - 242 نفر - در نظر گرفته شده است. روش نمونه گیري تصادفی ساده است. شرکت کنندگان در این پژوهش %50 زن 121 - نفر - و %50 مرد - 121 نفر - بودندح دامنه سنی شرکت کنندگان بین 20 تا 40 سال بود. در بین زنان بیشترین فراوانی 103 - نفر - داراي تحصیلات لیسانس و کمترین 10 - نفر - زیر دیپلم و در بین مردان بیشترین فراوانی 72 - نفر - داراي تحصیلات دکتري و کمترین 4 - نفر - زیر دیپلم بودند. نوع آشنایی 130 - زوج - سنتی و 112 - زوج - آشنایی قبلی بوده است.مدت زمان ازدواج شرکت کنندگان کمتر از یکسال تا 5 سال بود.
% 34/7 شرکت کنندگان 84 - نفر - تیپ شخصیتی سنتی جپحض، %10/7 شرکت کنندگان 26 - نفر - تیپ شخصیتی تجربه کننده جبحض، %7/4 شرکت کنندگان 18 - نفر - تیپ شخصیتی ایده آلیست جًشض و % 47/1 شرکت کنندگان 114 - نفر - تیپ شخصیتی بینشی ج1شض داشتند. از بین دانشگاههاي دولتی شهر تهران به صورت تصادفی دو دانشگاه - علامه طباطبایی و تربیت مدرس - انتخاب شد. دانشگاه علامه داراي یک خوابگاه متاهلین است که در آن جا پرسشنامهها توزیع شد و با فرصت یک هفته اي براي تکمیل پرسشنامه که به شرکت کنندگان داده شد اما فقط 21 زوج پرسشنامه قابل استفاده بود. دانشگاه تربیت مدرس داراي سه ساختمان خوابگاه متاهلین است که در تمام سه ساختمان پرسشنامهها توزیع شد و تعداد 100 زوج پرسشنامه قابل استفاده بود.
ابزار
پرسشنامه رضایت زناشویی داس : - DAS - این مقیاس ابزار 32 سؤالی براي ارزیابی کیفیت رابطه زناشویی از نظر زن و شوهر و یا هر دو نفري است که با هم زندگی میکنند و چهار بعد را میسنجد که عبارتند از: رضایت دونفري، همبستگی دونفري، توافق دو نفري و ابراز محبت.طیف نمره گذاري سوال 1 تا 15، 0 تا 6 نمره و سوال 16 تا 22، 1 تا 6 نمره و سوال 23 و 24، 0 تا 4 نمره و سوال 25 تا 28، 1 تا 5 نمره و سوال 29 و 30، 0 تا 1 نمره و سوال 31، 0 تا 6 نمره و سوال 32، 0 تا 5 نمره است و نمره کل مجموع تمام سوالات بین 0 تا 158 است.ضریب آلفاي کرونباخ براي نمرهي کلی مقیاس، ./96 میباشد که نشان دهنده همسانی درونی قابل توجهی میباشد.
همسانی درونی خرده مقیاسها نیز بین خوب تا عالی میباشد. رضایت دونفري ./94، همبستگی دونفري ./81، توافق دو نفري ./90، و ابراز محبت ../73 مقیاس رضایت زن و شوهر با روشهاي منطقی روایی - روایی صوري - مورد بررسی قرار گرفت. همچنین، این مقیاس با قدرت تمیز دادن زوجهاي متأهل و مطلّقه در هر سؤال، روایی خود را براي گروههاي مورد مطالعه نشان داده است. این مقیاس از روایی همزمان نیز برخوردار است. و با مقیاس رضایت زناشویی لاك – والاس همبستگی دارد - ثنایی و علاقه بند، . - 1379
پرسشنامه مایرز بریگز : - MBTI - یک ابزار سنجش شخصیت است که تمایلات و گرایشهاي فرد را مشخص می سازد و نتایج آن تفاوتهاي ارزشمندي را بین افراد سالم و طبیعی مشخص مینماید - پینار، . - 2004 تیپ نماي مایرز بریگز به افراد در شناخت خود کمک می کند.این تیپ نما به رغم آن که شانزده تیپ شخصیتی را مشخص می کند، در مورد اینکه کدامیک از آنها ارجحیت دارد، قضاوت نمیکند، فقط نشان میدهد هر شخص تواناییها و گرایشهاي مخصوص به خود را دارد - کوپر، ساجینا وکلاین، . - 2001 این آزمون به چندین زبان ترجمه شده است و براي مواردي چون انتخاب شغل، مشاوره ازدواج، انتخاب رشته تحصیلی و بسیاري هدفهاي دیگر به کارگرفته شده است و به افراد در این زمینهها کمک میکند - شارف، . - 1992
