بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی رابطه بین ویژگیهای شخصیتی و بهزیستی روانشناختی با سازگاری زناشویی زوجین شهر اصفهان بود. به لحاظ ماهیت و اهداف، این پژوهش کاربردی وروش پژوهش توصیفی همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی زوجین شهر اصفهان در سه ماهه اول سال4931 بود که با استفاده از روش نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای از بین 15 منطقه شهر اصفهان به تصادف 5 منطقه از شرق، غرب، شمال، جنوب و مرکز انتخاب و از هر منطقه 35 زوج به صورت تصادفی انتخاب شدند که در مجموع 175 زوج به عنوان حجم نمونه در نظر گرفته شد. برای گردآوری دادهها از پرسشنامههای ویژگیهای شخصیتی نئو - 1992 - ، بهزیستی زوانشناختی زنجانی طبسی - - 1383 و سازگاری زناشویی اسپاینر - 1976 - استفاده شد. تجزیه و تحلیل حاصل از دادهها با نرمافزار آماری SPSS22 انجام گرفت. جهت تجزیه و تحلیل دادهها از آزمون ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. یافتههای پژوهش نشان داد بین ویژگی شخصیتی رواننژندی با سازگاری زناشویی رابطه منفی و معنادار و بین ویژگیهای شخصیتی برونگرایی، انعطافپذیری و توافقپذیری، مسئولیت-پذیری با سازگاری زناشویی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. بین بهزیستی روانشناختی و زیرمقیاسهای رضایت از زندگی، معنویت، شادی و خوشی با سازگاری زناشویی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد.
واژههای کلیدی
ویژگیهای شخصیتی، بهزیستی روانشناختی، سازگاری زناشویی
مقدمه
سنگ بنای خانواده، ازدواج است. ازدواج، نیازمند همکاری، همدلی، وحدت، علاقه، مهربانی، بردباری و مسئولیتپذیری است. با شروع ازدواج و ایجاد رابطهی زناشویی، سازگاری زناشویی به متغیری مهم در رابطه با کیفیت ازدواج بدل میشود. در طول زندگی مشترک، متغیرهای گوناگونی بر نحوه ارتباط زوجین با یکدیگر تأثیر میگذارد که این متغیرها، سازگاری یا عدم سازگاری زن و شوهر را از روابط زناشویی به همراه دارند.
سازگاری زناشویی را بیشتر به صورت نگرشها یا احساسات کلی فرد درباره همسر و رابطهاش تعریف میکنند.>1] یعنی سازگاری زناشویی یک پدیده درونفردی و یک برداشت فردی از همسر و رابطه است. بنابراین سازگاری زناشویی، یک مفهوم کلی است که در وضعیت مطلوب روابط زناشویی احساس میشود و در آن زن و شوهر در بیشتر مواقع احساسی ناشی از خوشبختی و رضایت از همدیگر دارند >2] که این میتواند به سلامت و کیفیت زندگی زناشویی کمک زیادی کند. سلامت فیزیکی و عاطفی و بهداشت روانی افراد در جامعه در گرو سلامت روابط زناشویی و تداوم و بقای ازدواج می باشد. سازگاری یک فرد از زندگی زناشویی به منزله رضایت وی از خانواده محسوب می شود و رضایت از خانواده به مفهوم رضایت از زندگی بوده ودر نتیجه تسهیل در امر رشد و تعالی و پیشرفت مادی و معنوی جامعه خواهد شد. بنابراین توجه به سازگاری بین زوجین یکی از عوامل کلیدی در کمک به مطلوب شدن زندگی زناشویی است.
تئوری و پیشینه تحقیق
خانواده اصلی ترین هسته هر جامعه و کانون حفظ سلامت و بهداشت روانی است و نقش مهمی در شکل گیری شخصیت فرزندان یعنی پدران و مادران آینده جامعه دارد و هیچ نهاد و مرجعی نمیتواند جایگزین خانواده شود. خانواده را موسسه یا نهاد اجتماعی معرفی کرده اند که ناشی از پیوند زناشویی زن و مرد است و در آن اعضای خانواده که شامل زوجین و فرزندان و گاهی هم اجداد و نوه هاست بر اساس همزیستی مسالمت آمیز، صفا، صمیمیت، انس و تفاهم مشترک و تعاون زندگی میکنند. خانودهها معمولا واحدی کوچک متشکل از دو یا سه نفر است ولی از نظر اهمیت آن را از مهمترین نهادهای اجتماعی و نخستین منبع سازندگی و پرورش نسل و عالیترین سرچشمه خوشبختی و غنیترین منبع عاطفه دانستهاند .
از جمله مظاهر زندگی اجتماعی انسان، وجود تعاملهای سالم و سازنده میان انسانها و برقرار بودن عشق به همنوع و ابراز صمیمیت و همدلی به یکدیگر است، انسان موجودی چند بعدی است که بخش مهمی از ماهیت پیچیده او را میل به زندگی جمعی و پیوندجویی با همنوع تشکیل میدهد .>4] آنچه در خانواده و پیوندجویی با همنوع مهم میباشد، سازگاری زناشویی و رضایت از ازدواج میباشد. سازگاری زناشویی وضعیتی است که در آن زن و شوهر در بیشتر مواقع احساس ناشی از خوشبختی و رضایت از همدیگر را دارند و فرآیندی است که در طول زندگی زن و شوهر بوجود میآید که لازمه آن انطباق سلیقهها، شناخت صفات شخصیتی، ایجاد قواعد رفتاری و شکلگیری الگوهای مراودهای است .>5] سازگاری زناشویی بر بسیاری از ابعاد زندگی فردی و اجتماعی انسانها تأثیر میگذارد. در واقع سنگ زیربنای عملکرد خوب خانواده است و نقش والدینی را تسهیل میکند، عمر زن و شوهر را زیاد میکند، باعث افزایش سلامتی، توسعه اقتصادی، رضایت بیشتر از زندگی، کاهش مشکلات روانشناختی، مدیریت بهتر تعارض، مهارتهای بهتر ارتباطی و حل مسأله و مهارتهای بهتر حل تعارض میشود
عوامل متعددی به عنوان عامل مؤثر بر سازگاری زناشویی شناسایی شده است که از بین آنها میتوان به عوامل زمینه ای - فردی همچون ویژگیهای شخصیتی >5] و بهزیستی روانشناختی >7] اشاره کرد. ویژگی های شخصیتی با تمام عملکردهای انسان ارتباط دارد. به باور کوپرٌ >8] تفاوت های بین فردی معناداری در بین افراد وجود دارد و این تفاوت ها، به شیوه ای منطقی به وسیله تفاوت های بین فردی در شخصیت قابل پیش بینی و توجیه است. شخصیت به صورت مستقیم و به عنوان عاملی تأثیر گذار بر فرآیند ارتباطی زوج ها اثر دارد.
شخصیت یک نفر انواع معین و متفاوتی از واکنش ها را از طرف متقابل فرا میخواند و بالطبع رضایت زناشویی و میزان سازگاری آن ها را متأثر میسازد.>9] در همین زمینه نتایج پژوهش مالوف، ترستینسون، اسکات، بولار، راکٍ >10] در پژوهشی با عنوان رابطه ویژگی های شخصیتی با رضایت زناشویی نشان داد که چهار ویژگی شخصیتی - روان نژندی پایین، سازگاری بالا، وظیفه مداری بالا و برون گرایی بالا - ارتباط معناداری با سطح رضایت زناشویی داشت. اردوگان و سپیکَ >11] پژوهشی با عنوان رابطه بین ویژگیهای شخصیتی و سبکهای دلبستگی با سازگاری زناشویی انجام دادند. یافتههای پژوهش نشان داد که بین ویژگی روان نژدی با سازگاری رابطه منفی و بین ویژگیهای برون گرایی، انعطاف پذیری و مسئولیتپذیری با سازگاری زناشویی رابطه مثبت وجود دارد و همچنین یافتههای پژوهش نشان داد که بین سبک دلبستگی ایمن با سازگاری زناشویی رابطه ایمثبت و بین سبکهای دلبستگی نا ایمن با سازگاری زناشویی رابطه ای معکوس وجود دارد. شاکریان >5] به بررسی نقش ابعاد شخصیت و جنسیت در پیش بینی سازگاری زناشویی پرداخته است. یافته ها نشان داد ضرایب رگرسیون هر یک از شش متغیر پیش بینی نشان می دهد که برونگرایی، دلپذیر بودن، وظیفه شناسی، روان نژندی و جنسیت می توانند واریانس متغیر سازگاری زناشویی را به صورت معنا دار تبیین کنند. همچنین ضریب تاثیر متغیر جنسیت با توجه به آماره t نشان می دهد که متغیر جنسیت با اطمینان 0/99 می تواند تغییرات مربوط به سازگاری زناشویی را پیش بینی کند به این معنی که سازگاری زناشویی زنان در این مطالعه بیشتر از مردان بود.
همچنین توجه به روان و بهزیستی آن زندگی زناشویی را متأثر میسازد، زیرا که روان، کیفیت زندگی فرد با دیگر اعضای جامعه را تحت تأثیر قرار میدهد .>12] افراد با احساس بهزیستی بالا هیجانات مثبت را تجربه میکنند و از حوادث و وقایع پیرامون خود ارزیابی مثبتی دارند، در حالی که افراد با احساس بهزیستی پایین، حوادث و وقایع زندگیشان را نامطلوب ارزیابی کرده و بیشتر هیجانات منفی مانند اضطراب، افسردگی و خشم را تجربه میکنند .>13] بر این اساس، از آنجا که بهزیستی درونی و ذهنی، شامل ارزشهای شناختی افراد از زندگیشان میشود و مردم شرایطشان را بسته به انتظارات، ارزشها و تجربیات قبلیشان ارزشگذاری میکنند، پژوهشگران هم در ارزیابیها باید تفکرات افراد و احساساتشان را در مورد زندگی بررسی کنند .>14] امیرحسام، گودرزی و سلیمانی >15] در پژوهشی تحت عنوان ارتباط بهزیستی روانشناختی با کیفیت زناشویی و ابعاد در دانشجویان متاهل به این نتیجه رسیدند که کیفیت زناشویی ممکن است یک درصد از بهزیستی روانشناختی مردان و زنان متاهل پیش بینی کند. حسین زاده >16] پژهشی در مورد رابطه بهزیستی روانشناختی با تعهد و سازگاری زناشویی دانشجویان متاهل کارشناسی ارشد دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت انجام داد. نتایج نشان داد که بین بهزیستی روانشناختی با تعهد زناشویی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد همچنین بین بهزیستی روانشناختی با سازگاری زناشویی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد.
سازگاری زناشوئی یکی از عوامل موثر در ثبات و پایائی خانوادهها و در عین حال بهداشت روانی همسران و فرزندان است. که لازم است عوامل مؤثر بر آن مورد توجه قرار گیرد. در همین راستا در این پژوهش رابطه ویژگیهای شخصیتی، بهزیستی روانشناختی با سازگاری زناشویی مورد توجه قرار گرفته است.
فرضیه های تحقیق
-1 بین ویژگیهای شخصیتی - روان نژندی، برونگرایی، توافقپذیری، انعطافپذیری، مسئولیتپذیری - با سازگاری زناشویی رابطه معناداری وجود دارد.
-2 بین بهزیستی روانشناختی و زیرمقیاسهای آن - رضایت از زندگی، معنویت، شادی و خوش بینی، رشد و بالندگی، ارتباط مثبت با دیگران و خودپیروی - با سازگاری زناشویی رابطه معناداری وجود دارد.
مواد و روشها
پژوهش حاضر کاربردی و روش آن توصیفی / همبستگی میباشد، جامعه آماری پژوهش شامل تمامی زوجین شهر اصفهان در سه ماهه اول سال4931 میباشد. جهت تعیین حجم نمونه آماری از روش نمونهگیری خوشهای استفاده شد، بدین صورت که با استفاده از روش نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای از بین 15 منطقه شهر اصفهان به تصادف 5 منطقه از شرق، غرب، شمال، جنوب و مرکز انتخاب و از هر منطقه 35 زوج به صورت تصادفی انتخاب شدند که در مجموع 175 زوج به عنوان حجم نمونه در نظر گرفته شد.
