بخشی از مقاله
چکیده:
جاذبه های ژئوتوریسمی سازند مزدوران در مسیر جاده مشهد کلات و دره رادکان در استان خراسان رضوی و در حوضه رسوبی ساختاری کپه داغ - شمال شرق ایران - از نظر تنوع پدیده ها بسیار چشمگیر می باشد. جاذبه های ژئوتوریسمی سازند مزدوران به سن ژوراسیک پسین شامل پدیده های ساختاری - بصورت چین خوردگیها - ، جاذبه های های فرسایشی و کارستی بهمراه چشم اندازهای زمین شناختی و دره های عمیق می باشند. این طیف گسترده از جاذبه های مختلف پدید آمده در سازند مزدوران در کنار رخنمونها و دیگر سازندهای منطقه همراه با جاذبه های ژئوتوریسمی، مناطقی مستعد جهت فعالیتهای گردشگری، بویژه ژئوتوریسم را فراهم نموده است.
کلید واژه ها: ژئوتوریسم، سازند مزدوران، کلات، ژوراسیک.
مقدمه:
امروزه توریسم یکی از مهمترین فعالیتهای انسانی در عصر حاضر می باشد. که از بزرگترین و متنوع ترین صنایع دنیا به شمار می آید. لذا این صنعت با ایجاد تغییرات شگرف در سیمای زمین، اوضاع سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و بطور کلی روش زندگی انسانها را دگرگون کرده است - یمانی و همکاران، - 1392 و آثار اقتصادی و اجتماعی کم نظیری را در جامعه بر جای می گذارد. جاذبههای گردشگری با توجه به میزان جذابیت خود می توانند گردشگران را به خود جلب نموده، که در این راستا، ساختار جذاب پدیده ها دارای اهمیت زیادی در زمینه جذب گردشگر می باشد - . - Cartner, 1996 با توجه به این موارد، در بین انواع گردشگری، ژئوتوریسم از شاخه های جدیدی است که نقش مهمی را در جهت جذب گردشگر ایفا می نماید و بررسی جاذبههای آن برای شناخت بیشتر آنها و توسعه ژئوتوریسم - زمین گردشگری - بسیار ضروری می باشد.
ایران فرهنگ و تمدن غنی همراه با محیط طبیعی ممتاز و کم نظیر دارد و جاذبه های باستان شناختی، فرهنگی و طبیعی ایران مبنایی بسیار مناسب برای توسعه ژئوتوریسم ایجاد نموده است - فرهت جاه و امری کاظمی، . - 1391 ژئوتوریسم گردشگری آگاهانه و مسئولانه در طبیعت با هدف تماشا و شناخت پدیده ها و فرآیندهای زمین شناختی و آموختن نحوه شکل گیری و سیر تکامل آنهاست - امری کاظمی، . - 1391 گسترش و گوناگونیهای زمین شناختی و طبیعی سرزمین پهناور ایران بسیار کم نظیر و دیدنی بوده و جاذبه های منحصر بفردی در کنار یکدیگر از نظر فرهنگی، تاریخی و طبیعی مشاهده می شوند.
سازندهای زمین شناسی یکی از مهمترین مواردی می باشند که با پدیده های جذاب مورفولوژیکی تشکیل یافته در آنها بهمراه دانش گسترده مربوط به پیشینه زمین و فرآیندهای زمین شناختی، بخشی از تاریخچه گذشته هر منطقه را به نمایش گذاشته اند و دارای جایگاه بسیار بالایی از نظر ژئوتوریسم می باشند. در این پژوهش سازند مزدوران از دیدگاه جاذبه های ژئوتوریسمی در مسیرمشهد کلات و دره رادکان - جنوب شرق قوچان - مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته است. سازند مزدوران دارای سن ژوراسیک پسین - 161 150 میلیون سال قبل - بوده و از گسترش قابل توجهی در حوضه رسوبی کپه داغ برخوردار است. نام این سازند از روستای مزدوران و برش الگوی آن در ارتفاعات شرقی روستای مزدوران به ضخامت 420متر اندازه گیری و مطالعه شده است و عمدتا از سنگهای آهکهای چرتی، سنگ آهکهای گلی همراه با گرهکهای چرت و لایه های شیلی و مارنی تشکیل شده است - . - Kalantari, 1969
این سازند از دیر باز مورد توجه بسیاری از زمین شناسان بوده و مطالعات گسترده ای در زمینه سنگ شناسی رسوبی و چینه نگاری - موسوی حرمی - - 1386، Mahboubi et al., 2010، Adabi & Rao, 1991 و - Lasemi, 1995 صورت گرفته است. سازند مزدوران از دیدگاه ژئوتوریسمی کمتر مورد توجه قرار گرفته و یکی از مهمترین سازندهای حوضه رسوبی کپه داغ از نظر گردشگری - بویژه ژئوریسم - است که در آن گوناگونی ها و طیف گسترده ایاز پدیده های زمین شناختی متنوع - ژئودایورسیتی - بصورت چین خوردگیها، جاذبه های های فرسایشی و کارستی، چشم اندازهای زمین شناختی و طبیعی بهمراه درهای عمیق را در مسیر مشهد به کلات و دره زیبای رادکان پدید آورده اند.
بحث:
جاذبه های ساختمانی
از جالبترین و زیباترین پدیده های ژئوتوریسمی، جاذبه های ساختمانی می باشند که غالباً بصورت چین خوردگی ها نمایان گشته اند. پدیده های ساختاری سازند مزدوران در مسیر جاده مشهد کلات و دره رادکان بصورت ساختمانهای بسیار بزرگ تاقدیس و ناودیس پدید آمده اند که از زیباترین آنها میتوان به تاقدیس نامتقارن گوجگی - شکل 1 - A و ناودیس بزرگ شکسته خور - شکل 1 - B اشاره نمود. ناودیس بزرگ شکسته خورد منجر به تشکیل دره ژرف شکسته خور شده و هسته آن از قدیم به جدید شامل سازندهای مزدوران، شوریجه و تیرگان است که در این میان سازند مزدوران بلندی ها را تشکیل داده و گسترش بیشتری را در منطقه نشان میدهد. اشکال اتو مانند - Falt iron - و فرسایشهای کارستی از جمله اشکال مورفولوژیکی هستند که دامنه های این چین خوردگی پدید آمده اند. در دره رادکان نیز تاقدیس و ناودیسهای نامتقارن و چین خوردگیهای ملایم از بارز ترین جاذبه های ساختاری سازند مزدوران می باشند - شکل 1 C و . - D
