بخشی از مقاله
چکیده
جزیره هرمز گنبدی نمکی به فرم بیضی شکل است که در نزدیکی دهانه تنگه هرمز در فاصله 18 کیلومتری شهر بندرعباس در خلیج فارس در استان هرمزگان واقع شده است. سنگ های موجود در جزیره عمدتاً از انواع آتشفشانی می باشد. وجود تنوع کانی شناسی یکی از خصوصیات بارز این جزیره می باشد و گهگاه به لقب موزه زمین شناسی و بهشت زمین شناسان شناخته می شود. خاک سرخ هرمز که دارای شهرت جهانی است، محصول دگرسانی بلورهای الیژیست موجود در سنگ های آتش فشانی است.
عمده ترین جاذبههای ژئوتوریسمی جزیره شامل انواع اشکال مختلف فرسایشی سازندهای قدیمی تر و نیز ساختارهای ژئومورفولوژیکی بسیار زیبا همچون صخره های مرجانی، سواحل صخره ای، غارهای دریایی، غارهای نمکی، گنبدهای نمکی رنگارنگ و... است. .وجود شرایط فوق باعث جذب زیاد گردشگر در جزیره و امکان تبدیل آن به یک ژئوپارک را می تواند سبب شود.
کلید واژه ها: ژئوتوریسم، جزیره هرمز، خلیج فارس، ژئوسایت، ساحل
مقدمه
گردشگری امروزه در ردیف موفق ترین صنایع جهان محسوب می شود، زیرا نتایج و دستاوردهای قابل توجهی مانند کسب در آمد سرشار ارزی، توسعه روابط علمی فرهنگی، ایجاد اشتغال به صورت مستقیم و غیر مستقیم و نمایش ثبات و امنیت کشور به دنبال دارد. در جهان امروز گردشگری رویکرد گسترده ای به موضوع ژئوتوریسم - زمین گردشگری - دارد. کشورهایی با استعداد جاذبههای گردشگری ژئوتوریسم و اکوتوریسم، استعداد و توانمندی بسزایی در جذب گردشگران دارند. چه بسا با سرمایه گذاری مناسب در بخش های مختلف و حفظ جایگاه خود در جهان، می توانند سالانه میلیاردها دلار از این صنعت کسب در آمد کنند.
ژئوتوریسم از علوم ژئومورفولوژی، ژئوتکنیک، ژئوفیزیک زمینی، ژئوشیمیایی و کلیماتولوژی بهره برده و کارشناسان علوم زمین و علاقمندان به طبیعت را برای بازدید از جاذبههای زمین دعوت می کند. کشور ما یکی از معدود کشورهای جهان است که به دلیل موقعت جغرافیایی ممتاز خود دارای انواع پدیده های زیبای طبیعی و زمین شناسی است و جزیره قشم را می توان دروازه ای برای ورود به ژئوتوریسم ایران دانست.
در این میان، جزایر جنوبی ایران مانند هرمز، قشم، لارک، هنگام و لاوان از اهمیت بیشتری برخوردارند. به علت تنوع ساختارهای زمین شناسی در جزیره هرمز این جزیره می توانند هر ساله پذیرای تعداد زیادی از گردشگران و زمین شناسان داخلی و خارجی است. منطقه هرمز دارای دشت ها، دره ها، سواحل و کوه ها و همچنین وضعیتی خاص و بی نظیر از نظر پوشش گیاهی و جانوری حیات وحش و پدیده های نادر ژئوتوریسم می باشد. جزیره هرمز همواره به عنوان بهشت کانی شناسی و سنگ شناسی معروف بوده است. گیاهان و جانوران بومی، بناهای تاریخی و فرهنگ کهن ساکنان این جزیره از ویژگی های این منطقه است.
تنوع زمین شناسی جزو داراییها و هویت زمینشناسی یک کشور است و نیازمند حفاظت است. بخشی از تنوع زمینشناسی، میراث زمینشناسی بهشمار میرود که این میراث را ژئوسایت گویند در این تحقیق از روش برداشت های محیطی و توصیفی - تحلیلی استفاده شده و به منظور بررسی اهمیت و جایگاه ژئوتوریسم جزیره هرمز اقدام به مراجعه به مراکز اسناد، کتابخانه هاو استفاده از سایر ابزارهای شناخته شده در این زمینه گردید. جزیره هرمز یکی از زیباترین جزایر خلیج فارس است که بدلیل موقعیت ویژه جغرافیائی خود دارای انواع پدیده های طبیعی زیبا و زمین شناسی می باشد.
این جزیره را می توان بعد از جزیره قشم به عنوان دومین ژئوپارک ایران تلقی نمود و زیر ساخت های آن را توسعه داد. در کنار جاذبههای زمین شناسی و طبیعی منطقه، خصوصیات باستانی و فرهنگی می بایستی به توانمندی این منطقه درزمینه اکوتوریسم وژئوتوریسم اشاره نمود. در این مقاله سعی شده تا ساختارهای زمین شناسی موجود در جزیره هرمز و ویژگی های خاص آن در جذب ژئوتوریسم منطقه ای و بین المللی مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
روش تحقیق
موقعیت جغرافیایی جزیره هرمز: جزیره هرمز در دهانه تنگه هرمز، در مدخل ورودی خلیج فارس از دریای عمان بین 56 25 تا 56 30 طول شرقی و 27 02 تا 27 02 عرض شمالی واقع شده است.جزیره هرمز تقریباً بیضی شکل نزدیک به دایره و در جهت شرقی غربی در استان هرمزگان و در در دهانه تنگه هرمز و در دهانه خلیج فارس واقع شده است. است. مساحت این جزیره را 41 کیلومتر مربع گزارش نموده اند. این جزیره درفاصله 18 کیلومتری جنوب شرقی شهر بندر عباس مرکز استان هرمزگان قرار دارد و طول خط ساحلی آن حدود 31 کیلومتر است.
وجود کانی ها و سنگهای زیبا، لقب موزه زمین شناسی و بهشت زمین شناسان را برای این جزیره به ارمغان آورده است. وجود ریف های مرجانی، سواحل صخره ای، غارهای دریایی درکنار پوشش گیاهی بومی وحیات وحش ساکن دراین جزیره و برخی یادمانهای تاریخی و فرهنگی پیوند خورده با زندگی بومی از ویژگیهای این جزیره است.
موقعیت جزیره هرمز در دهانه تنگه هرمز.
زمین شناسی جزیره هرمزجزیره: هرمز اصولاً یک گنبد نمکی است که درآن سازندهای آذرین و غالبا آتشفشانی تیپ غالب سنگ شناسی را تشکیل می دهد. سری هرمز در جزیره شامل سنگ نمک و گچ همراه توده ها و قطعات سنگ های رسوبی و آذرین است و مجموعه ای از سنگ ها را تشکیل می دهد که شباهتی با هیچ یک از ردیف های سازند دوران دوم و سوم که اطراف گنبدهای نمکی را فرا گرفته است ندارند. لازم به ذکر است ردیف چینه شناسی سری هرمز در گنبدهای نمکی ایران به فرم درهم ریخته می باشد و هیچ ردیفی را نمی توان در آن تشخیص داد.
این سری شامل واحدهای چهارگانه است .جزیره. هرمز از نظر ساختمانی تقریباً متحدالمرکز می باشد و بر پایه مطالعات الیاسی و همکاران از داخل به خارج شامل سنگ های تبخیری، تشکیلات آهن دار و رسوبات میوسن پلیوسن است. در تاریخ زمین شناسی هرمز دو فاز آتش فشانی وجود داشته است که اولی بازیک - شامل بازالت های تجزیه شده و دیاباز - بوده است و احتمالاً قبل از پرمین اتفاق افتاده و دومی اسیدی بوده - شامل ریولیت، ریوداسیت و تراکیت - و مربوط به تریاس پیشین می باشد.
