بخشی از مقاله
چکیده:
هرمنوتیک سنت تفکر و تاملی فلسفی است که می کوشد تا مفهوم فهمیدن را روش کند و به این پرسش پاسخ دهد که چه چیزی سازنده ی معنی هر چیز معنی دار است. هرمنوتیک علم شناخت و تفسیر کنش های انسانی است و بیش از یک سده قدمت دارد در حقیقت رویکردی مقابل رویکرد پوزیتیویستی می باشد. این دو پارادایم به لحاظ روش و بینش تفاوتهای اساسی دارند.رویکرد پوزیتیویستی جامعه را پاره ای از طبیعت می داند و به دنبال نظم قانون وار است و رویکرد تفسیری جامعه را متنی مکتوب می داند و به دنبال فهم معنی ان است.
سه نحله مهم درسنت هرمنوتیک وجود دارد. هرمنوتیک سنتی - رمانتیک - هرمنوتیک عام و هرمنوتیک منفی. هر یک از این نحله ها به مساله مهم فهم و درک روایت توجه نموده اند. اینکه با چه پیش فرض های به سمت درک روایت حرکت کنیم این سه نحله را از هم متمایز می کند .ایا رسیدن به تفسیری واحد و کامل از روایت وجود دارد یا می توان نسبی گرایی در درک روایت را پذیرفت .ایا می توانیم معیارهایی برای درک حقیقت روایت بیابیم؟ اساسا فهم صحیح از روایت چگونه اتفاق می افتد؟ فرایند فهم روایت در هر کدام از این نحله ها چگونه است؟
مقاله حاضر به بررسی دیدگاه اندیشمندان صاحب نظر این سه نحله،هرمنوتیک سنتی - ماخر، دیلتای و هرش - ،هرمنوتیک عام - هایدگر و گادامر - ، هرمنوتیک منفی - هابرماس - درخصوص پرسشهای مطرح شده می پردازد و در نهایت تلاش می کند تا با پاسخ به پرسشهای فوق از منظر سه رویکرد به جمع بندی نظرات پرداخته و افق فهم و درک روایت را روشن سازد. انچه حاصل این جمع بندی روشن می نماید این است که هر سه نحله به معرفی قواعدی در هرمنوتیک برای جلوگیری از کج فهمی در فهم روایت می پردازند و هر سه نحله دستیابی به هنر تفسیر که ذات وجودی هرمنوتیک است را از طریق باور منطق حاکم بر گفتگو امکان پذیر می دانند.
مقدمه:
هرمنوتیک سنت تفکر و تاملی فلسفی است که می کوشد تا مفهوم فهمیدن را روش کند و به این پرسش پاسخ دهد که چه چیزی سازنده ی معنی هر چیز معنی دار است. این هر چیز می تواند متنی ادبی،حقوقی،عملی انسانی، زبان و فرهنگ جامعه باشد - فتحی،. - 161 :1387 از هرمنوتیک تعاریف متعدد شده است که هر یک بیانگر دیدگاه خاصی در خصوص اهداف و کارکردهای این حوزه معرفتی است.
اما پالمر در کتاب علم هرمنوتیک شش تعریف از این مفهوم را مطرح می کند شامل: هرمنوتیک به منزله نظریه تفسیر کتاب مقدس، روش شناسی لغوی، نظام تاویل یا بازیابی معنا، علم فهم زبانی، مبنای روش شناختی علوم انسانی و پدیدار شناسی فهم وجودی. که هر یک از این شش تعریف گوشه های متفاوت و مهمی از این مبحث معرفتی را روشن می سازد - پالمر،. - 41-54: 1387 با این حال مفهوم جرالد برانز به موضوع این مقاله نزدیکتر است.
از نظر برانز هرمنوتیک سنت تامل فلسفی در باب مقوله فهم است. در نظریه هرمنوتیک انسان موجودی است که خود را بر حسب تاویل میراث فرهنگی و جهان مشترک به ارث رسیده از گذشته یعنی میراثی پیوسته حاضر و فعال در همه اعمال و تصمیماتش می فهمد. مقاله حاضر ضمن بررسی سه نحله مهم در سنت هرمنوتیک شامل هرمنوتیک سنتی، عام و منفی و جمع بندی این سه نحله ،تلاشی است در جهت روشن نمودن فرایند درک صحیح روایت.
مباحث نظری:
هرمنوتیک سنتی - رمانتیک - :
شلایر ماخر: از نظر وی علم هرمنوتیک فن فهم است.او مفهوم صناعت فهم را بیان کرد و به اعتقاد وی از ان جا که همه ی متون زبانی اند لذا از صرف و نحو برای یافتن معنای جمله استفاده می شود. برای شکل دادن معنا، اندیشه ی کلی با ساختمان دستوری عمل متقابل دارد، فرقی نمی کند که نوع سند چه باشد - پالمر،. - 95: 1387 ماخر فهم را تعامل و درک معرفت از زبان، زمینه ی متن و ذهنیت خالق اثر می دانست.
از نظر ماخر هر کلام نسبتی دو سویه هم با کل زبان و هم فهم گوینده دارد. فهم کلام از ان حیث که چیزی برامده از زبان است و از ان حیث که در اندیشه ی گوینده است. به عبارتی فهمیدن هر بخش از متن باید بر اساس زبان مشترک نویسنده و مخاطب باشد و این همان بخش زبانی تاویل است. بعد دیگر جنبه فنی تاویل است؛ از ان جا که هر اثر متنی،اثری انسانی است باید ان را در متن زندگی کسی که ان را ادا کرده فهمید.یعنی باید به فردیت و بلوغ نهفته در کلام توجه گردد. ماخر جنبه فنی تفسیر را ترکیبی از دو بخش می داند.
-1تفسیر تفالی: مفسر در جستجوی درک شخصی مولف از متن است یعنی مفسر خود را جای مولف قرار می دهد تا فضای ذهنی او را بفهمد.
-2تفسیر قیاسی: در این تفسیر، مفسر ، مولف را جزئی از نوع کلی می داند و مولف را اب مولفان دیگر که جزئی از همان نوع کلی اند مقایسه می کند. به هر حال در هر دوی این روش ها توجه به شناخت زمینه ی تاریخی اهمیت دارد.از نظر ماخر می توان یک دوره تاریخی را همان گونه که مشارکت کنندگان در ان، ان را می فهمند فهمید. دیلتای: اقدام دیلتای در وارد کردن هرمنوتیک به علوم انسانی در 2 محور عمده بررسی می شود.
