بخشی از مقاله
چکیده
در سالهای اخیر مطالعات وسیعی بوسیله جامعه شناسان، اقتصاددانان، متخصصان علم سیاست و سیاست گذاری در ارتباط با سرمایه اجتماعی انجام شده است، اما خلاء تحقیقاتی در زمینه توسعه سرمایه اجتماعی با عنایت بر نقش دانشگاهها، که توجه به آن برای توسعه سرمایه اجتماعی ضروری می باشد به چشم میخورد. بر این اساس در این مطالعه به بررسی رابطه میان سرمایه اجتماعی و آموزش عالی در دانشگاه مازندران به عنوان بخشی از وزارت آموزش عالی ایران به روش توصیفی - پیمایشی پرداخته میگردد.
بر اساس نتایج بدست آمده، متغیرهای مشاهدهپذیر ارائه شده پیشبینهای معنیداری برای متغیر پنهان آموزش عالی و سرمایه اجتماعی هستند. از طرفی ضریب رگرسیونی میان دو متغیر آموزش عالی و سرمایه اجتماعی با میزان %85/2 - CR 21 / 194 1 / 96 ; P 0 / 000 0 / 05 - نشان میدهد در صورت افزایش 100 درصدی ارزش مولفههای آموزش عالی به میزان 85/2 درصد سرمایه اجتماعی افزایش مییابد. در پایان با توجه به عوامل تاثیر گذار شناخته شده در این پژوهش، شایسته است که مدیران و کارگزاران موسسات آموزشی به این عوامل توجه کافی و کامل مبذول دارند. در این راستا بهرهگیری از مدل تدوین شده در خصوص ارتقاء سرمایه اجتماعی در مراکز آموزشی و اثرگذاری آن بر فعالیتهای دیگر پیشنهاد میگردد.
مقدمه
در سالهای اخیر مطالعات وسیعی بوسیله جامعه شناسان، اقتصاددانان، متخصصان علم سیاست و سیاست گذاری در ارتباط با سرمایه اجتماعی انجام شد و نظریه پردازان و صاحب نظران مختلف تعاریف متعددی از سرمایه اجتماعی ارائه کرده اند مطرح ترین اندیشمندان این حوزه را می توان Pierre Bourdiu ، wool cock ، Frameisfuruyama برشمرد
به اعتقاد بوردیو و اکوانت سرمایه اجتماعی عبارت است از منابع بالقوه یا بالفعل ناشی از عضویت در شبکه ای از روابط نسبتا نهادینه شده مبتنی بر آشنایی و شناخت متقابل - SonniAnk,2009 - ، - wool cock,1998 - سرمایه اجتماعی را اطلاعات، اعتماد و هنجارهای متقابل می داند که در شبکه های اجتماعی وجود دارد. فرانسیس فوکویاما - 2002 - تعریف دیگری از سرمایه اجتماعی ارائه داد از نظر او سرمایه اجتماعی را به سادگی می توان به عنوان مجموعه ای معین از هنجارها با ارزش های غیر رسمی مشترک بین اعضا یک گروه تعریف کرد که آنان را قادر به همکاریبا یکدیگرمیسازد.
در همین رابطه جانسون بیان می دارد که سرمایه اجتماعی همان جریان سرمایه گذاری اشخاص است - Oxoby,2009 - این سرمایه تا حدی ناملموس است زیرا در برگیرنده روابط شخص نیز بوده و میتواند در سطوح فردی، درون گروهی و بین گروهی کاربرد داشته باشد
- Chen &etal,2008 - سرمایه اجتماعی را شامل نهادها، روابط، گرایشها و ارزشها و هنجارهایی تعریف می کنند که بر رفتار و تعاملات بین افراد حاکم است. - Danchev,2006 - بعد غیررسمی سازمان را که مبتنی بر اعتماد متقابل بوده و مکمل بعد رسمی می باشد را به عنوان سرمایه اجتماعی سازمان تعریف می کند.
شکل گیری و تقویت سرمایه اجتماعی در یک سازمان، خود یک مزیت رقابتی است که در توسعه منابع انسانی تأثیرگذار می باشد. توسعه منابع انسانی فرآیندی برای توسعه و شناسایی تخصص افراد در سازمان از طریق توسعه سازمانی و آموزش پرسنل و همچنین توسعه به قصد بهبود عملکرد می باشد
این پدیده در مورد همه سازمان ها به طور عام و آموزش عالی به طور خاص مصداق دارد. بنابراین ظهور اقتصاد مبتنی بر توانایی و الزامات اجتماعی - اقتصادی و حرکت در جهت جامعه دانش محور طلب می کند تا مفهومسرمایه اجتماعی، برای تحلیل شکل گیری مهارتهای پایه و توسعه این مهارتها در نظام آموزش عالی مورد توجه قرار گیرد
از آنجا که رسالت آموزش عالی تولید انسانهایی با ارزش افزوده بالا است، از این رو، نقش راهبردی در اداره امور کشور را به همراه داشتهو به سرمایه گذاری در آن، منجر به توانایی و افزایش مهارت های نیروی انسانی به عنوان سرمایه اجتماعی می شود
آموزش عالی به عنوان یک نهاد راهبردی،آموزش و پرورش سرمایه اجتماعی را بر عهده دارد - اکبری، - 1383و از اهداف اصلی آن، خدمت رسانی به جامعه از طریق برقراری ارتباط بین اندیشه ها و چرخش آنها در جوامع است .لذا آموزش عالی جز جدایی ناپذیر روندهای توسعه ای بوده وجز بر مدار نظام آموزش و پژوهش پاسخگو و کارآمد، نمی چرخد
به اعتقاد - Portes&Londolt,2000 - ، دانشگاهها و موسسات آموزش عالی به عنوان یکی از کانون های مهم سازنده سرمایه اجتماعی باید به آموزش مهارتهای ارتباطی که احترام، اعتماد، یکدلی و پرورش افراد مسئول و توانمند برای مشاغل مختلف و برای جامعه بپردازند.
ضرورت انجام این پژوهش را با توجه به موارد یاد شده در بالا، همچنین جدید و نو بودن موضوع، خلاء تحقیقاتی در زمینه توسعه سرمایه اجتماعی با عنایت بر نقش دانشگاهها، که توجه به آن برای توسعه سرمایه اجتماعی ضروری می باشد میتوان اشاره نمود.بر این اساس در ادامه به بررسی روش تحقیق و چگونگی تحلیل اطلاعات و استخراج مدل مفهومی در دانشگاه مازندران به عنوان بخشی از وزارت آموزش عالی ایران پرداخته میگردد.
روش تحقیق
این پژوهش از نظر هدف کاربردی، از نظر داده ها کمی و از نظر روش اجرا توصیفی - پیمایشی است. زیرا به دنبال توصیف و استخراج ابعاد و مولفه ها آموزش عالی در توسعه سرمایه اجتماعی و مدل مناسب جهت تعیین جایگاه توسعه سرمایه اجتماعی در آموزش عالی دانشگاه مازندران می باشد تا به کمک آن بتوان به ارتقاء و بهبود توسعه سرمایه اجتماعی اقدام نمود.
جامعه آماری در این پژوهش عبارتست از کلیه اعضای هیات علمی دانشگاه مازندران با رتبه علمی استاد، دانشیار و استادیار که در سال تحصیلی 1393-92 فعالیت آموزشی و پژوهشی داشته اند - N=268 - که طبق فرمول کوکران، حجم نمونه 160 نفر تعیین گردید.
بر اساس مطالعات - Nahapiet&Ghoshal,1998 - پرسشنامه استانداردی ارائه شده است که دارای 17 سوال در قالب سه بعد ساختاری، شناختی و ارتباطی میباشد. این پرسشنامه در پژوهش حاضر مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین برای سنجش متغیر آموزش عالی پرسشنامهای با 84 سوال در قالب 5 بعد آموزشی، پژوهشی، خدماتی، فرهنگی و ساختاری توسط محقق طراحی شد که از روایی و پایایی لازم برخوردار است. مهمترین نرمافزارهای مورد استفاده جهت تحلیل اطلاعات SPSS و AMOSمیباشد.
یافتههای تحقیق
بر اساس مدلسازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار آموس - AMOS - نمودار - - 1 جهت تحلیل مدل سنجش و تخمین پارامترهای متغیر سرمایه اجتماعی معرفی شد.
