بخشی از مقاله
چکیده
کارآفرینی به مفهوم کشف و بهره برداری از فرصت های موجود به منظور ارزش آفرینی درحوزه های مختلف اقتصادی اجتماعی وفرهنگی جامعه است. ایجاد اشتغال علاوه برجنبه های مهم ثروت آفرینی نوعی زمینه سازی برای بکارگیری گنجینه استعدادانسانی است. این امردرصورتی میسر خواهد شدکه آموزش عالی به صورت تخصصی وکاربردی وارد این مقوله شده و بتواند از طریق روش هایی اعم از آموزش تخصصی مرتبط به رشته تحصیلی، توجه بیشتربه دروس عملی و تشویق وایجاد انگیزه در دانشجویان علاقمند وآماده سازی آن ها به عنوان افرادی متخصص برای ورود به بازارکار، ازجمله اهداف این تحقیق است. اما از آنجا که انجام فعالیت های کارآفرینانه دردانشگاه ها با موانع و مشکلاتی روبه رو است.در پژوهش حاضرسعی شده گامی موثردرجهت بررسی این موانع وراهکارهای موثرارائه شود.
مقدمه
اشتغال فارق التحصیلان یکی از مسائلی است که همواره مورد توجه برنامه ریزان آموزشی در کشورهایی مختلف بوده ونظام آموزشی کشور نیز از این قاعده مستثنی نیست . - 18 - موضوع اشتغال ودستیابی افراد به شغل موردنظر از اساسی ترین نیازهای یک جامعه محسوب می شود بیکاری به عنوان یک پدیده مخرب اجتماعی-اقتصادی، فرهنگی مطرح بوده وتهدیدی برای کل جامعه به ویژه فارق التحصیلان دانشگاهی می باشد - . - 6 وعواقب غیر قابل جبرانی در ابعاد ااقتصادی وسیاسی واجتماعی در پی خواهد داشت عوامل ودلایل بسیاری نظیر عدم مهارت شغلی، پایین بودن سطح مهارت فنی وعملی دانش آموختگان، عدم مهارت ویا عدم مسئولیت پذیری استادان دانشگاهی در زمینه آموزش عملی دروس وعدم اختصاص زمان کافی دراین وظیفه مهم وکلیدی، تئوری بودن برنامه درسی دانشگاه ، ارائه دروس به صورت نظری، حفظ کردن محتوا توسط دانشجویان وعدم درک عمیق از آن باعث افزایش بیکاری گردیده است.
عدم ارتباط دانشگاه ها با بازارکار، عدم تناسب بین تعداددانش آموختگان ومشاغل موجود،عدم انگیزه بین دانشجویان، عدم توانمندی برنامه های درسی آموزش عالی در زمینه پرورش توانمندی ها ومهارت های اشتغال زا بازارکار ، همگی براین امر دامن زده اند . - 8 - از آن جایی که درسالهای اخیرمشکل اشتغال فارق التحصیلان آموزش عالی درکشور بسیار حائز اهمیت بوده وارتباط تنگاتنگی بین این دوموضوع وجود داردکه گسترش کارآفرینی معضل اشتغال رامی تواند تا حدودی مرتفع سازد. بنابراین باید بدنبال تغییرنگرش وتعریف جدیدی از اشتغال و رفع معضل بیکاری در بین دانش آموختگان دانشگاهی بود. از آن جا که دانشگاه به عنوان متولیان اصلی تربیت و پرورش منابع انسانی در جامعه نقش اساسی دارند. توجه به مقوله کارآفرینی دانشگاهی به توسعه بهتر این امر کمک میکند.
دانشگاه کارآفرین یکی از مهمترین عوامل رسیدن به توسعه محسوب می شودبه گونه ای که توسعه جوامع به میزان زیادی به حضور وکارکرد این دانشگاهها بستگی دارد مسئله تجاری سازی ایده ها در محیط علمی به عبارت دیگر کارآفرینی دانشگاهی در 30سال اخیر مورد توجه بسیاری از کشورها قرارگرفته در دنیای امروز بدلیل وجود عواملی همچون رشد فزاینده در رقابت در سطح ملی وبین المللی وتغییرات سریع محیطی وتکنولوژی، وجود یک دانشگاه کارآفرین ضروری می باشد.تا بتواند کارآیی واثربخشی وبالطبع منافع ومنابع خودرا افزایش دهد - Blanes &, . - 2002,pp:272-275 دانشگاه ذاتا یک سیستم منسجم ومنظم که با بهره گیری از عوامل وخرده سیستم های خود برای دستیابی به اهداف پیش بینی شده تلاش می کند
- . - Gross & grambsch,1972 مؤسسه ای که با هدف ترویج دانش وتربیت نیروی انسانی در زمینه های مختلف علوم وفنون به ارائه عالی وانجام تحقیقات درسطح عالی اشتغال دارد. وبازبان گسترش مرزها سخن می گوید - . - 12 دانشگاهها به عنوان نهادی موثر در توسعه کشوردرجامعه نوین ایران به عنوان محلی برای آموزش وپرورش در سطح عالی هستند. نقش دیگری که برعهده دارند تربیت کارشناسان درتمام زمینه های علمی وخدماتی است.
تحقق این امردرصورتی میسر خواهد شدکه آموزش عالی به صورت تخصصی وکاربردی وارد این مقوله شده و از طریق روش هایی: اعم از آموزش تخصصی مرتبط به رشته تحصیلی، دعوت از افراد موفق در حیطه های مختلف شغلی، کمک به ارتباطات قوی تر دانشجو با محیط بازارکار وبازاریابی، تشویق به تعاون، همکاری با سایرهمسالان خود، تشویق به مشارکت های گروهی اعم از تعاونی های چند نفره و زود بازده، حمایت از طریق راه اندازی کسب کارهای کوچک درمحیط تحصیل ودخالت مستقیم دانشجو در مدیریت کارها، آموزش راهکارهای بازاریابی واستفاده از تجربیات افراد صاحب نام وبا تجربه دراین حیطه ، استفاده از افراد متخصص در ارائه دروس کاربردی بیشتر به صورت عملی، عدم ارائه دروس فقط بصورت تئوری محور، توجه بیشتربه دروس عملی، تشویق و ایجاد انگیزه در دانشجویان علاقه مند، دانشگاه تبدیل به پلی برای تولیدافراد متخصص وبا سواد کافی در زمینه رشته تحصیلی و ورود به بازارکارمی گردد، ورفع این معضل با همکاری مسئولان آموزش عالی محقق خواهدشد .
مروری بر پژوهشها
ضرورت پرداختن به مبحث کارآفرینی در مراکز آموزشی به هدف اصلی تاسیس این مراکز معطوف می گرددوهدف اصلی از این مراکز تربیت افرادی است که ضمن آموختن علوم بتوانند دانسته های خود را در صحنه های کسب وکار به کاربندد . - 16 - دگرگونی پرشتاب محیطی، شرایط وچالش های نوینی را فرا روی آموزش عالی قرارداده که برای رویارویی با این چالش ها توسعه قابلیت های کارآفرینی دانش آموختگان دانشگاهها امری ضروری واجتناب پذیر خواهد بود. توسعه کارآفرینی ضمن فراهم آوردن زمینه رشد و توسعه پایدار مسائل ومشکلات جاری از جمله فقر و نابسامانی فرهنگی، بیکاری دانش آموختگان دانشگاهی را مرتفع خواهدکرد.
نتایج پژوهش ها نشان داد: بکارگیری روش های توسعه آموزش کارآفرینی در مراکز آموزش عالی کشاورزی در افزایش مهارت کارآفرینی دانشجویان رشته های کشاورزی موثر برشمردند ودر این راستا انطباق محتوای آموزشی با نیاز بازارکار و تناسب سرفصل دروس با مقوله کارآفرینی را مورد تاکید قرارداد - . - 2 تحقیقات دیگرنشان داد مهم ترین موانع دانشگاهها و مراکز آموزش عالی برای اجرای طرح کارآفرینی رابه صورت زیر بیان می کند: ارائه دروس به صورت نظری، حفظ کردن محتوا توسط دانشجویان وعدم درک عمیق از آن، ناهماهنگی بین نیازهای بازار کار، عدم مشارکت بخش خصوصی در زمینه های پژوهشی وتوسعه فعالیتهای تولیدی - . - 3 متخصصان وفعالان آموزش کسب وکار، این افسانه که فرد دانش مربوط به کارآفرینی را کسب نمیکند بلکه مادرزاد فرد کارآفرین مولد میشود را رد کردهاندآموزش کارآفرینی می تواند فرصت تجربه ی کارآفرین شدن برای دانشجویان را فراهم کرده وآنهارا برای پذیرش نقش کارآفرینی در جامعه آماده کند.
- 11 - بکارد وتولوز براین باورند که دانش کارآفرینی می تواند در قالب سه دسته کلی گروه بندی کردگرایش وآگاهی، ایجاد کسب وکارهای مخاطره پذیرجدید، مدیریت کسب وکارهای مخاطره آمیز . - 15 - نکته قابل توجه در این راستا آن است که به رغم توجه به آموزش های کارآفرینی چه به صورت رسمی در قالب گنجاندن واحد درسی در آموزش های رسمی وچه به صورت غیر رسمی در قالب برگزاری دوره های آموزشی، این آموزش نتوانسته انگیزه لازم نسبت به راه اندازی کسب وکارهای کارآفرینانه را در دانش آموختگان خود ایجاد کند. به طوری که مطالعه اکدان ورزسا نشان می دهد که برنامه آموزشی برگزار شده از سوی دانشکده نتوانسته قدرت خطر پذیری کارآفرینانه را در کارآفرین که در شرایط واقعی با آن روبه رو است به وجود آورد.
به معنای دیگراین آموزش از ایجاد انگیزه ومهارت کارآفرینانه در دانشجویان نسبت به راه اندازی کسب وکارهای کارآفرینانه غافل ماندهاند - . - 17این درحالی است که به نقل . - 19 - آموزش کارآفرینی می تواند فرصت تجربه ی کارآفرین شدن برای دانشجویان رافراهم کرده وآن ها رابرای پذیرش نقش کارآفرینی در جامعه آماده کندکه این کارمنجر به نوآوری ، استقلال وحس موفقیت شخصی - . - 11 وتغییر وتحول در شیوه ی زندگی اقتصادی واجتماعی دانشجویان می شود - . - 10 دانشگاه کارآفرینی یکی از مهمترین عوامل رسیدن به توسعه محسوب می شودبه گونه ای که توسعه جوامع مختلف به میزان زیادی به حضور وکارکرد این دانشگاهها بستگی دارد . - Gannder, 1978,pp:17-130 -
چالش - موانع - کارآفرینی در دانشگاهها
یافته های پژوهشی نشان می دهد، نظام متداول آموزش کشاورزی کشور ضمن ارائه آموزش های نظری ونپرداختن مطلوب به آموزش های عملی نتواسته است فارغ التحصیلان کارآمد ومورد نیاز بازار کار تربیت کند در نتیجه بازار کار کشاورزی هم نتواسته از ظرفیت های موجود بهره برداری نموده وبه حرکت رو به تخصصی شدن ادامه دهد مهمترین مشکلات نظام متداول آموزش عالی کشاورزی ، عدم تناسب توسعه کمی دانشگاه با ظرفیت اشتغال ، عدم ارتباط بین دانشگاه وعرصه های عملی کشاورزی و آشنایی دانشجویان با مشاغل مرتبط، عدم ارتباط واحدهای تحقیقاتی بخش کشاورزی ودانشگاه، ورود سخت به دانشگاه وخروج آسان آن، برخی معتقدند که نظام آموزشی ایران به جای کارآفرین پرور بودن، کارجو پرور است و با هزینه زیاد افرادی را تربیت می کند که فقط شکاف شغلی تعریف شده نظام سنتی اداری را پرکند.
دلیل آن عدم توجه به یادگیری عملیاتی وخلاقانه موضوعات درسی است . برهمین اساس بررسیها مٌوید آن است که دانش آموختگان دانشگاه های ایران فاقد توانایی فردی ومهارت های لازم برای راه اندازی کسب وکارمناسب وحرفه ای - متناسب با تخصص دانشگاهی - در بازار کارمیباشند . - 1 - بسیاری از صاحب نظران علت بیکاری تحصیکرده های بخش کشاورزی را نبود شایستگی و مهارت های مورد نیاز بازارکار ذکرمیکنند. بنابراین یکی از عوامل موثر بیکاری دانش آموخته ها، برنامه های آموزشی دانشکده کشاورزی ازجمله سرفصل ها، و محتوای دروس می باشد.
