بخشی از مقاله
چکیده
در مجموع آثار ارسطو در کنار مباحث مابعد الطبیعه و طبیعات و منطق و فلسفه هنر بخشی هم به نام »دانش شهرنشینی1« وجود دارد که در دو قسمت اخلاق و سیاست به تحقیق در مورد رفتار انسانوی در زمینههاي حقوق اقتصاد و مبانی حکومت و رفتار اجتماعی و عواطف اخلاقی - فضایل و رذایل - انسانی میپردازد. این مبحث در قرون وسطی با الهیات در آمیخته شد و به صورت مجموعهاي از احکام فقهی کلیسا درآمد. با تحولات دو قرن هفدهم و هجدهم هم سرانجام در قرن نوزدهم اگوست کنت فرانسوي واژة »جامعه شناسی2« را براي دلالت بر این مباحث با رویکردي جدید وضع کرد. و بالاخره در نیمه دوم قرن نوزدهم متفکران نوکانتی در آلمان واژة »علوم انسانی3« را براي این مباحث وضع کردند.
این متفکران بهخصوص دیلتاي علاوه بر این عنوان جدید منطق و روش خاصی براي علوم انسانی وضع کردند که این علوم را یکسره از علوم طبیعی جدا کرد. ارزشهاي تعریف شده در علوم انسانی از همان آغاز دورة یونانی تا امروز همواره به دلیل قدرت ارزش گذاري خود سرنوشت علوم طبیعی را از جهت رشد، تحول و یا درجا زدن و توقف تعیین کردهاند. بنا بر تجربههاي حدود 2400 ساله - از زمان ارسطو تا امروز - چگونگی رشد یا توقف علوم طبیعی زیر نفوذ ارزشهاي تدوین شده در علوم انسانی بوده است. در این مقاله، دربارة اقسام، جایگاه تاریخی، تحول و تنوع معنا و چگونگی تأثیر علوم انسانی در علوم طبیعی بحث خواهد شد.
واژگان کلیدي: علوم انسانی، علوم طبیعی، دانش شهرنشینی، سیاست - علوم سیاسی - ، موقعیت تاریخی.
1مقدمه
آنچه امروز در زبان فارسی »علوم انسانی« نامیده میشود ترجمه Human sciences در زبان انگلیسی است که خود این تعبیر انگلیسی ترجمه Geisteswissenschaften آلمانی است که در لغت به معنی علوم روحی است.علوم روحی در زبان آلمانی از مصطلحات دیلتاي فیلسوف نوکانتی آلمانی - متوفاي - 1911 است که در اصطلاح دیلتاي دلالت میکند برآنچه حدود یک نسل قبل از او در فرانسه آگوست کنت - متوفاي - 1857 همان معنی را sociologyنامیده بود که در فارسی آن را به »جامعه شناسی« ترجمه میکنیم. و بالاخره همین »جامعه شناسی« آگوست کنت را در دنیاي قدیم ارسطو politics نامیده بود که به فارسی باید آن را به »دانش شهرنشینی« ترجمه کردام،معمولاًا به تعبیر نادرست »سیاست1« ترجمه شده و میشود.
به این ترتیب درحدفاصل بین ارسطو تا دیلتاي ضابطه منديهایی را که در کنار علوم طبیعی به بررسی رفتار انسان در مباحث حقوقی، اقتصادي، دینی، اجتماعی و.... میپرداخته است، ارسطو»دانش شهرنشینی«، آگوست کنت »جامعه شناسی« و دیلتاي »علوم روحی« یا»علوم انسانی« نامیده است. بنابر تقسیم بنديهاي دیلتاي که آخرین و کاملترین تقسیم بندي علوم است، این مجموعه در مقابل علوم طبیعی به نام علوم فرهنگی شناخته میشود و عبارت است از اقتصاد، حقوق، سیاست یا علم حکومت، جامعه شناسی، روان شناسی، تاریخ، جغرافیا، دین شناسی یا علم کلام، اسطوره
