بخشی از مقاله
چکیده
سلامت روانی و اجتماعی هیچگاه با فهرستی از خصوصیات ثابت یا با ویژگیهای معین تعریف نشده است. طبق تعریف »فرهنگ روانشناسی آرتور « - 1985 - - 1 - واژه سلامت روانی برای افرادی به کار میرود که عملکردشان در سطح بالایی از سازگاری هیجانی و رفتاری ا ست و نه در مورد افرادی کهصرفاً بیماری روانی ندارند. از نظر »کاپلان و سادوک « - 1989 - سلامت روانی آن حالت بهزیستی است که افراد قادر میباشند به راحتی درون جامعهشان عمل کنند و پیشرفتها و خصوصیات شخصی برایشان رضایتبخش باشد. سلامت روان قدرت آرام زیستن و با خود و دیگران در آرامش بودن ا ست، آگاهی از درون اح سا سات خوی شتن ا ست، قدرت ت صمیمگیری در بحرانها و مقابله با ف شارهای زندگی است.
تاکنون مطالعات زیادی در زمینه ارتباط بین بیکاری و سلامت روانی صورت گرفته است و پژوهشها تأثیر بیکاری و عدم تعهد به کار بر سلامت روانی افراد را نشان دادهاند. نتایج اکثر این پژوهشها حاکی از تأثیر بیکاری بر بهداشت روانی افراد است - عریضی ، . - 1382 در واقع بیکاری و ترک تحصیل منجر به تخریب بیشتر سلامت روانی میشود. افراد فقیر با از د ست دادن کار نه فقط از نظر اقت صادی بلکه به لحاظ روانی نیز دچار آ سیب میگردند - Rogers & 1981 . - Standing,
از دیدگاه مقام معظم رهبری: »اقتصاد مقاومتی«، یک شعار نیست؛ یک واقعیت است. »کشور دارد پیشرفت میکند.« بایستی »افقهای بسیار بلند و نویدبخشی« را در مقابل خود دید. چنانچه افقهای بسیار بلند و نوید بخش با استفاده از ده پیشنهاد مقام معظم رهبری در سال »اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل« به اشتغالزایی بیانجامد، نوید سلامتی روانی و اجتماعی جامعه نیز فراهم خواهد شد. در این مقاله، دو رهنمود معظم له شامل اقتصاد دانشبنیان و تقویت بنگاههای اقتصادی کوچک و متوسط از طریق تشکیل فنبازار علوم انسانی مورد بررسی قرار میگیرد. تا به کمک آن بتوان به گسترش اقتصاد مقاومتی و رشد اقتصادی جامعه کمک کرد. گفتنی است که رابطه سلامت و اقتصاد، یک رابطه دوسویه است که در این مقاله، بدان نیز پرداخته خواهد شد.
کلید واژهها: بیکاری، ترک تحصیل، سلامت روانی، سلامت اجتماعی، اقتصاد، اقتصاد دانشبنیان، بنگاههای اقتصادی، فنبازار علوم انسانی.
مقدمه
ازدیدگاه مقام معظم رهبری، »اقتصاد مقاومتی«، یک شعار نیست؛ یک واقعیت است. »کشور دارد پیشرفت میکند.« بایستی »افقهای بسیار بلند و نویدبخشی« را در مقابل خود دید. انتظار میرود در لابهلای این مشکلات، در وسط این خارها، گامهای استوار و همتها و تصمیمهایی هم گرفته شود، بناست از وسط این خارها عبور کند و خودش را به آن نقطه مورد نظر برساند؛ وضع کشور الان اینجوری است.« علم اقتصاد، »دانش چگونگی انتخاب مردم و جامعه است برای به کارگیری و استخدام منابع کمیاب جهت تولید کالاها و خدمات گوناگون و توزیع آنها میان افراد و گروه های مختلف جامعه برای مصرف« است. مسایل اقتصاد جهانی و چالشهای متعدد اقتصادی کشور باعث شد رهبرمعظم انقلاب شخصاً وارد این موضوع شده تا به عنوان عالیترین مقام کشور، راهنماییها وتدابیر لازم را با طرح »اقتصاد مقاومتی« ارائه کند.
اقتصاد مقاومتی، دارای ویژگیهای خاصی است که در شرایط کنونی جهت رویارویی با دشمنان نظام و شرایط راهبردی کشور قابل طرح است. »اقتصاد مقاومتی یعنی تشخیص حوزههای فشار و متعاقباً تلاش برای کنترل و بیاثر کردن آنها و در شرایط آرمانی تلاش برای تبدیل این فشارها به فرصت است. اقتصاد مقاومتی در راستای کاهش وابستگیها و تأکید روی مزیتهای تولید داخل و تلاش بر خوداتکایی است.« از دیدگاه مقام معظم رهبری،»اقتصاد مقاومتی«، الزاماتی دارد که ایشان به »مردمی کردن اقتصاد«، »اجرایی کردن سیاستهای اصل «44، »توانمندسازی بخش خصوصی«، »تشویق فعالیت اقتصادی، و سیستم بانکی کشور« اشاره دارد. ایشان دراین نوع اقتصاد به چند محور اشاره میکند که شامل »کاهش وابستگی به صنعت نفت«، »توجه به صنایع دانشبنیان« و ظرفیتهای گوناگون دیگر در کشور به مسایل دیگر از قبیل »مدیریت مصرف – هم در دستگاههای دولتی، هم دستگاههای غیردولتی« میباشد.
پرداختن به این موضوع مستلزم تعیین ماموریت، هدفگذاری صحیح، مشخص کردن راهبردها، سیاستگذاری متناسب با اهداف، برنامهریزی جامع محتوایی، برنامهسازی مطلوب و مدیریت هوشمندانه و کارآمد است. براین اساس، بخش اساسی محورها با بهرهگیری از فرمایشات مقام معظم رهبری و نگرش نخبگان و دانشگاهیان در این زمینه استخراج میشود که در شرایط کنونی کشور که بحرانهای جهانی به مرحله حاد رسیده است و توجه به آن در چشمانداز توسعه کشور و سایر سیاستهای برنامهسازی رسانه ملی ضروری است. »سیاستها، ضوابط تولید و پخش، متناسب با سیاستهای قبلی و شیوه پرداختن به مسایل مهم کشور« تهیه گردید.
اقتصاد مقاومتی چیست؟
در ادبیات علمی، مفهوم اقتصاد مقاومتی، تاکنون به کار گرفته نشده است، اما میتوان آن را از فرمایشات مقام معظم رهبری و دیدگاههای کارشناسان اقتصادی که به تازگی مطرح کردهاند، استخراج کرد. اقتصاد مقاومتی، راهکار اقتصادی یک کشور در شرایط خاص است که به تولید و توزیع کالاهای خاص و سرمایهگذاری برای کاهش وابستگی به کشورهای دیگر- بخصوص کشورهای متخاصم- در شرایط بحرانی میپردازد؛ به گونهای که اگر نتوانست محصولات اساسی زندگی مردم و کالاهای اساسی آنها را در بازار مبادله از کشورهای دیگر تهیه کند، بتواند با اتکا به داخل، به تولید انبوه محصول مورد نظر بپردازد. تامین کالاها و مایجتاج اساسی مردم در جهت مقاومت در مقابل دشمنانی که سعی دارند بسیاری از کالاهای مورد نیاز آن کشور را تحریم کنند.
در این زمینه، مقام معظم رهبری، به واقعیتهایی اشاره دارند که راهگشاست که مسئولین کشور، در افق بلندمدت باید در برنامهریزی اقتصادی آنها را لحاظ کنند که میتوان به »مردمیکردن اقتصاد«، »توجه به سیاستهای اصل «44 که در گذشته مطرح کردند و »توانمندسازی بخش خصوصی«، »تشویق فعالیت بنگاههای اقتصادی«، »تقویت سیستم بانکی کشور« و دستگاههای دولتی اشاره دارند که باید با کمک قوهی مقننه و قوه قضائیه همراه باشد. همچنین از نظر ایشان، کاهش »وابستگی به صنعت نفت«، »توجه به صنایع دانشبنیان« و »ظرفیتهای گوناگون دیگر« در کشور بخش اساسی اقتصاد مقاومتی است که طرح فرمودند و مسایل دیگر از قبیل »مدیریت مصرف – هم در دستگاههای دولتی، هم دستگاههای غیر دولتی-« بررشد اقتصاد مقاومتی موثر است.
اقتصاد مقاومتی میتواند گفتمان غالبی باشد که در جامعه امروز ما مطرح است و در عصری که بحرانهای اقتصادی بسیاری از کشورهای بزرگ دنیا را در سراشیبی سقوط قرار داده است و اقتصاد مبتنی بر سرمایهداری لیبرال نیز نتوانسته است پاسخگوی نیازهای اساسی مردم باشد و تولید کالاها به شکل بیمارگونهای به سمت مصرف گرایی محض رفته است که زمینه اتلاف سرمایههای بشری را فراهم آورده است، این نوع اقتصاد و توجه به آن از ضروریات جامعه اسلامی است که بتوان از منابع محدود کنونی کشور به نحو مطلوبی استفاده کرد.
