بخشی از مقاله
بررسی و شناخت میزان سنت پذیری دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی به منظور شناخت چگونگی پذیرش و درونی کردن سنت ها در نزد آنها
● چکیده پژوهش :
در این پژوهش عمده ترین عوامل موثر بر سنت پذیری از جمله خانواده که مهمترین آن است و بعد دوستان وجامعه و ... مورد بررسی قرارگرفته است . هدف ازاین پژوهش این است که بدانیم چرا سنت پذیری در بعضی خانواده ها وافراد با شدت زیاد و در برخی از شدت کمی برخوردار است ؟ برای بررسی این مسئله دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی را به عنوان جامعه آماری برگزیده وازبین آنان به صورت تصادفی 100 نفر راانتخاب کرده و به وسیله پرسشنامه اطلاعاتی را از آنها کسب
کردیم . و اطلاعات به دست آمده در 21 جدول یک بعدی و 20 جدول دو بعدی با استفاده از آزمون X2( خی دو) ، و 20 نمودار تجزیه و تحلیل شد . و در نهایت به این نتیجه کلی رسیدیم که خانواده مهمترین فاکتور در سنت پذیری است.وهر چه در خانواده ای پدر یا مادر سالاری بیشتر باشد،ورفت و آمد با اقوام گسترش پیدا کند،متعاقبا گرایش به سنت بودن و سنتی فکر کردن در فرد افزایش
پیدا می کند.فاکتور دیگر موضوع جامعه و دوستان می باشد و هرچه فرد به سمت اینها گرایش داشته باشد، از سنت دورتر می شود سنت پذیری هر چقدر در خانواده قوی و محکم باشد ، باز هم فرد تحت تاثیر جامعه و قرار می گیرد .
بنابراین نباید در پذیرش و درونی کردن سنت درجوانان افراط و تفریط کرد، بلکه باید حد اعتدال را رعایت نمود .
1- مقدمه
2- بیان مسئله یا طرح موضوع
3- اهداف پژوهش
4- اهمیت موضوع پژوهش
5- فرضیات پژوهش
6- تعریف نظری و عملیاتی متغییرها
7- محدوده مطالعاتی پژوهش
1- مقدمه
سنت پذیری چیست؟ جدای از معانی گوناگونی که از مفهوم سنت برداشت می شود سنت گرایی به تفکری اطلاق می شود که مدعی است تاملات عقلانی انسانها درهر زمان واوضا
ع واحوالی که باشند به مجموعه ی واحدی از حقایق رهنمون می شوند.
سنت پذیری وگرایش به یک سنت خاص از قدیم الایام بوده وهنوز هم هست، یعنی ازدوران های قبل هم یکسری از انگیزه های فرهنگی وقوانین وآداب ورسومی بوده که مورد پرستش وتبعیت قرار می گرفته.
سنت پذیری می تواند انواعی چون سنت پذیری شهری ، روستایی، قومی، قیبله ای خانوادگی و... داشته باشد که هر فرد به نوع فرهنگی که در آن رشد کرده به هر کدام از این انواع گرایش داشته باشد واز قوانین آن تبعیت کند.
تاکید بر مقوله ی تکلیف وگذشته نگری، تاکید بر اصالت، تکیه به مابعداالطبیه و....از به وجود آوردن واژه ای چون سنت می باشد.
امروز در اکثر کشورهای غربی واژه ی سنت پذیری بسیار کمرنگ شده و جای آن را مدرنیته گرفته وکمتر قوانین وآداب سنتی که یکی از آنها رفت وآمدهای خویشاوندی است از بین رفته است.
اما درایران هنوز سنت و سنت گرایی به چشم می خورد به خصوص در مورد روستاهای هریک استانها ولی نسبت به گذشته کمرنگ شده است . مخصوصا در کلان شهری مثل تهران. واین شاید به دلیل وجود رسانه هایی چون اینترنت وماهواره در بین قشر دانشجو وجوان می باشد.
مثلا گیدنز معتقد است که واژه ی سنت مفهوم خاصی از استواری وقوام امور را به وجود می آورد که به طور معمول عناصر شناختی واخلاقی را در هم می ریزد دنیا چنین است که هست. چون عملا همانطور است که باید باشد. بدین ترتیب در سخن او سنت همنشین باور به این اعتقاد است که دنیای ما بهترین دنیای ممکن است.
خانواده و بعد اجتماع از مهمترین عواملی هستند که می توانند سنت را برای فرد درونی کنند و یا فرد را از آن زده کنند . البته عوامل دیگری چون دوستان ، محیط زندگی ، و... هم از عوامل دیگری هستند که روی این مقوله می توانند تاثیر گذار باشند . ولی خانواده نقش پررنگ تری دارد . اگر سنت زیاد از حد در خانواده ای برقرار باشد طبیعتا انتخاب و یا زندگی برای اعضای خانواده در جامعه امروزی مشکل می شود و اگر هم اصلا در خانواده ای به آن اهمیت ندهند ، فرد با سنت هایی که در جامعه وجود دارد دچار مشکل می شود . بنابر نظریه دورکیم که همه چیز را اجتماعی می داند ، در این بحث هم به نظر سنت پذیری یک مقوله اجتماعی است ، یعنی بر حسب اجتماعی که فرد در آن زندگی می کند ، وتا اندازه ای که سنت ها رعایت می شود ، می تواند پذیرفته یا رد شود .
2- بیان مسئله یا طرح موضوع
سنت پذیری چیست ؟ فرد سنت پذیر چه کسی است ؟
منظور از سنت پذیری ، یعنی پذیرش سنت ، یعنی فردی که سنت را پذیرفته ودر همه امورزندگی اش و در تصمیم گیری هایش سنت را هم در نظر می گیرد وملاک قرار می دهد .
منظور از فرد سنت پذیر فردی است که یا به خاطر علاقه ویا به دلی اعتقاداتش سنت را دوست وقبول دارد . که البته پذیرش سنت هم درجه دارد . مثلا فردی بسیار سنت پذیر است و سنتی هم فکر می کند و فردی هم تا حدودی ، و با در نظر گرفتن شرایط جامعه سنت را قبول دارد .
سنت پذیری و اینکه فرد چطور و چگونه باید سنتی را بپذیرد ، بیشتر از همه از خانواده آن فرد ناشی می شود . یعنی بیشترین تاثیر را خانواده روی فرد می گذارد و بعد از خانواده اجتماع است که روی فرد تاثیر زیادی می گذارد . البته متغییرهای دیگری هم در کنار خانواده و اجتماع وجود دارند ، چون : دوستان ، محل زندگی ، تحصیلات ، قومیت و... . ارزش ها ، فرهنگ ، طبقه اجتماعی ، رفتار والدین و... از عواملی هستند که بسیار روی مقوله سنت پذیری تاثیر می گذارند . ودر این تحقیق به صورت کامل به توضیح این عوامل پرداخته شده است .
سنت پذیری باعث می شود که فرد هویت و اصل خود را بشناسد و به آن پایبند باشد و با عث می شود که سنت هایی را که در خانواده و یا قوم و قبیله و فامیل رایج بوده است را به نسل های بعدی منتقل کند ، مثلا همین مراسم های جشن عروسی ودیگر مراسم ها وجشن ها که در هر روستا واستانی ، با هم تفاوت دارد . و این تمایز باعث شده است که کرد ولر و ترک و... از هم مشخص باشند ، که البته این حسن سنت پذیری را در کلان شهرها نمی توان به عنوان حسن شناخت . مثلا در شهری مثل تهران این گونه مراسم های سنتی رایج نیست و فردی که خیلی سنتی است در برخی شرایط که در جامعه پیش می آید دچار مشکل می شود .
در این تحقیق شناخت و بررسی آنچه که قبل از این بیان شد ، علی الخصوص در می
ان قشر دانشجو و جوان دارای اهمیت است . به عبارت دیگر مسئله پژوهش حاضر این است که به چه میزان دانشجویان و قشر جوان سنت پذیر می باشند ؟
3- اهداف پژوهش
هدف کلی :
بررسی و شناخت میزان سنت پذیری دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی به منظور شناخت چگونگی پذیرش و درونی کردن سنت ها در نزد آنها .
هدف های جزئی :
الف) بررسی و شناخت عوامل خانوادگی مرتبط با سنت پذیری .
ب) بررسی و شناخت عوامل اجتماعی نظیر: تحصیلات ، طبقه اجتماعی ، منطقه محل سکونت و ... ، مرتبط با سنت پذیری .
ج) بررسی وشناخت عوامل فرهنگی نظیر رفت و آمدهای فامیلی و دوستانه و ... مرتبط با سنت پذیری .
4- اهمیت موضوع پژوهش
شناخت اینکه به چه میزانی وتا چه حدی سنت در بین جوانان و به خصوص قشر دانشجوی ما رایج است ، اهمیت این پژوهش را روشن می سازد . در حال حاضر تعداد پژوهش های جدی و با پشتوانه علمی در این زمینه بسیار کم است و جوانان ما روز به روز از سنت و فرهنگ خود فاصله می گیرند و به سوی غرب و تجدد پیش می روند . به همین دلیل ما نیازمند پژوهش های علمی و اساسی در این زمینه می باشیم که بدانیم تا چه حد سنت در میان جوانان ما و قشر دانشجو
درونی شده است . و چرا وچه عواملی باعث شده که این پذیرش کمرنگ و یا پررنگ تر شود .
دلیل انتخاب این موضوع به عنوان موضوع تحقیق این بود که ما در سطح شهر و به ویژه دانشگاهها می بینیم که جوانان ما بسیار از این موضوع اغفال شده اند و مد ومد گرایی بسیار در بین آنان افزایش یافته است .
عوامل خانوادگی ، و به علاوه سن و میزان تحصیلات والدین ، رابطه با دوستان و همینطور جامعه و... باعث شده که جوانان یا از سنتی بودن گریزان و یا برعکس به آن گرایش داشته باشند .
این تحقیق قصد آن را دارد که میزان این پذیرش یا رد شدن را بسنجد و راههای موثر برای این افزایش یا کاهش را بررسی نماید .
5- فرضیات پژوهش
1) به نظر می رسد بین سن جوانان دانشجویان دانشگاه آزاد ومیزان سنت پذیری آنان رابطه وجود دارد .
2) به نظرمی رسد که بین جنس جوانان دانشجویان دانشگاه آزاد ومیزان سنت پذیری آنان رابطه وجود دارد .
3) به نظر می رسد بین رشته تحصیلی جوانان دانشجویان دانشگاه آزاد و میزان سنت پذیری آنان رابطه وجود دارد .
4) به نظر می رسد که بین وضعیت مسکن جوانان دانشجویان دانشگاه آزاد و میزان سنت پذیری آنان رابطه وجود دارد .
5) به نظر می رسد که بین میزان درآمد ماهیانه خانواده دانشجویان دانشگاه آزاد و میزان سنت پذیری آنان رابطه وجود دارد .
6) به نظر می رسد که بین تحصیلات پدر دانشجویان دانشگاه آزاد و میزان سنت پذیری آنان رابطه وجود دارد .
7) به نظر می رسد که بین تحصیلات مادر دانشجویان دانشگاه آزاد و میزان سنت پذیری آنان رابطه وجود دارد .
8) به نظر می رسد که بین تعداد خواهر و برادرهای دانشجویان دانشگاه آزاد و میزان سنت پذیری آنان رابطه وجود دارد .
9) به نظر می رسد که بین اختلاف سنی والدین دانشجویان دانشگاه آزاد و میزان سنت پذیری آنان رابطه وجود دارد .
10) به نظر می رسد که بین ارتباط والدین دانشجویان دانشگاه آزاد و میزان سنت پذیری آنان رابطه وجود دارد .
11) به نظر می رسد که بین نو
ع حاکمیت در خانواده دانشجویان دانشگاه آزاد و میزان سنت پذیری آنان رابطه وجود دارد .
12) به نظر می رسد که بین نظردهی دانشجویان دانشگاه آزاد در تصمیم گیریهای خانوادگی و میزان سنت پذیری آنان رابطه وجود دارد .
13) به نظر می رسد که بین علاقه دانشجویان دانشگاه آزاد به خانواده هایشان و میزان سنت پذیری آنان رابطه وجود دارد .
14) به نظر می رسد که بین رفت و آمدهای فامیلی دانشجویان دانشگاه آزاد و میزان سنت پذیری آنان رابطه وجود دارد .
15) به نظر می رسد که بین منطقه محل زندگی دانشجویان دانشگاه آزاد و میزان سنت پذیری آنان رابطه وجود دارد .
16) به نظر می رسد که بین تعداد دوستان صمیمی دانشجویان دانشگاه آزاد و میزان سنت پذیری آنان رابطه وجود دارد .
17) به نظر می رسد که بین رفت و آمدهای دانشجویان دانشگاه آزاد با دوستان خود و میزان سنت پذیری آنان رابطه وجود دارد .
18) به نظر می رسد که بین تاثیر پذیری دانشجویان دانشگاه آزاد از دوستانشان و میزان سنت پذیری آنان رابطه وجود دارد .
19) به نظر می رسد که بین مد جامعه و تاثیر پذیری دانشجویان دانشگاه آزاد از آن و میزان سنت پذیری آنان رابطه وجود دارد .
20) به نظر می رسد که بین ساعات مطالعه هفتگی دانشجویان دانشگاه آزاد و میزان سنت پذیری آنان رابطه وجود دارد .
6- تعریف نظری و عملیاتی متغییرها ی پوهش
سن
تعریف نظری: منظوراز سن تعداد سالهایی است که افراداززمان تولد تا حال گذرانیده اند.
تعریف عملیاتی : منظور از سن تعداد سالهای عمرانسان است با معرف هایی چون : تعداد سال ، ماه و روز ، که منظور محقق در اینجا تعداد سال ها می باشد که از طبقات زیر خارج نمی باشد :
- کمتر از 20 سال - از 20 تا 25 سال - بالاتر از 25 سال
تحصیلات
تعریف نظری: منظور از تحصیلات داشتن مدرک تحصیلی رسم
ی از آموزشکده ها یا آموزشگاه های عالی می باشد .
تعریف عملیاتی : منظور از تحصیلات داشتن مدرک از یک آوزشگاه یا آموزشکده عالی می باشد با معرف هایی نظیر نوع مدرک تحصیلی ، نوع رشته تحصیلی و ... که منظور محقق در اینجا نوع رشته تحصیلی می باشد که از طبقات زیر خارج نمی باشد :
- علوم اجتماعی و روانشناسی - جغرافیا - ادبیات و فلسفه
والدین
تعریف نظری : منظور از والدین کسانی هستند که مسئولیت سرپرستی یک فرد را به عهده دارند .
تعریف عملیاتی : منظور از والدین سرپرستان یک فرد می باشد با معرف هایی نظیر اختلاف سن آنها، میزان صمیت آنها و روابط آنها درمنزل که منظورمحقق دراینجا میزان اختلاف سنی والدین می باشد که از طبقات زیر خارج نمی با شد :
- کمتر از 5 سال - از 5 تا 10 سال - بیشتر از 10 سال
دوستان صمیمی
تعریف نظری : منظور از دوستان صمیمی کسانی هستند که با هم ارتباطات صمیمانه دارند و رابطه آنها غیر رسمی است .
تعریف عملیاتی : منظور از دوستان صمیمی افرادی هستند که با هم روابط غیر رسمی دارند. با معرف هایی چون تعداد دوستان صمیمی ، شدت صمیمیت و نوع صمیمیت که منظور محقق در اینجا تعداد دوستان صمیمی است که از طبقات زیر خارج نمی باشد :
- یک نفر - دونفر - سه نفر و بیشتر
مطالعه
تعریف نظری : منظور از مطالعه خواندن یک متن ، کتاب ، روزنامه و ... می باشد
تعریف عملیاتی : منظور از مطالعه خواندن می باشد با معرف هایی نظیر ساعات مطالعه نوع مطالعه و زمان مطالعه که منظورمحقق دراینجا ساعات مطالعه دریک هفته می باش
د
که از طبقات زیر خارج نمی باشد:
- کمتر از 5 ساعت - از 5 تا 10 ساعت - بیشتر از 10 ساعت
7- محدوده مطالعاتی پژوهش
به لحظ نظری موضوع سازه سنت پذیری می باشد و جامعه آماری دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی انتخاب شده است . که شامل زن و مرد و متاهل و مجرد بوده است . وما در رابطه با سنت پذیری ، نظریات مرتبط با آن ، انواع سنت پذیری و وضعیت موجود آن در ایران و جهان و... به جمع آوری مطالب به صورت فیش اقدام کردیم و این فیش ها را تحلیل کرده و در برگه به صورت کامل آورده شد .
به لحاظ میدانی هم ما از طریق پرسشنامه اقدام به جمع آوری مطالب نمودیم . به این صورت که پرسشنامه ها در محدوده دانشگاه آزاد اسلامی ( دانشکده ولیعصر(عج) ) به صورت تصادفی در میان 100 نفر تقسیم و پر شد و مطالب آنها به صورت جداول یک بعدی و دو بعدی ونمودارها با تفاسیر آنها آورده شد . که به طور کامل در فصل 4 این پژوهش آمده است .
1- مقدمه
2- تعریف سنت پذیری و اصطلاحات و واژه های مرتبط با سنت پذیری
3- انواع سنت پذیری
4- عوامل موثر بر سنت پذیری
5- آثار و تبعات سنت پذیری
6- وضعیت موجود سنت پذیری در ایران و جهان
7- نظریه های مرتبط با سنت پذیری
8- چارچوب نظری
9- جمع بندی و نتیجه گیری
10- مدل مطالعاتی
11- منابع
1 - مقدمه
سنت پذیری چیست؟ جدای از معانی گوناگونی که از مفهوم سنت برداشت می شود سنت گرایی به تفکری اطلاق می شود که مدعی است تاملات عقلانی انسانها درهر زمان
واوضاع واحوالی که باشند به مجموعه ی واحدی از حقایق رهنمون می شوند.
سنت پذیری وگرایش به یک سنت خاص از قدیم الایام بوده وهنوز هم هست .یعنی از دوران های قبل هم یکسری از انگیزه های فرهنگی وقوانین وآداب ورسومی بوده که مورد پرستش وتبعیت قرار می گرفته.
سنت پذیری می تواند انواعی چون سنت پذیری شهری ، روستایی، قومی، قیبله ای خانوادگی و... داشته باشد که هر فرد به نوع فرهنگی که در آن رشد کرده به هر کدام از این انواع گرایش داشته باشد واز قوانین آن تبعیت کند.
تاکید بر مقوله ی تکلیف وگذشته نگری، تاکید بر اصالت، تکیه به مابعداالطبیه و....از به وجود آوردن واژه ای چون سنت می باشد.
امروز در اکثر کشورهای غربی واژه ی سنت پذیری بسیار کمرنگ شده و جای آن را مدرنیته گرفته وکمتر قوانین وآداب سنتی که یکی از آنها رفت وآمدهای خویشاوندی است از بین رفته است.
اما درایران هنوز سنت و سنت گرایی به چشم می خورد به خصوص در مورد روستاهای هریک استانها ولی نسبت به گذشته کمرنگ شده است . مخصوصا در کلان شهری مثل تهران. واین شاید به دلیل وجود رسانه هایی چون اینترنت وماهواره در بین قشر دانشجو وجوان می باشد.
مثلا گیدنز معتقد است که واژه ی سنت مفهوم خاصی از استواری وقوام امور را به وجود می آورد که به طور معمول عناصر شناختی واخلاقی را در هم می ریزد . دنیا چنین است که هست. چون عملا همانطور است که باید باشد. بدین ترتیب در سخن او سنت همنشین باور به این اعتقاد است که دنیای ما بهترین دنیای ممکن است.
2- تعریف سنت پذیری واصطلاحات وواژه های مترادف با سنت پذیری
1/2. سنت واژه ای مبهم وچند پهلو وکثیرالاستفاده که به معانی مختلف مورد استفاده قرار گرفته است . معانی سنت معمولا ناظر به وضعیت های نهادینه شده ای از تفکر، احساس وعمل است که فضای زندگی آدمی را به عمومی ترین وجه شکل می دهند. انسان ها در درون سنت های خود به تفسیر رویدادها و حوادث (اعم از طبیعی واجتماعی)می پردازند ومعنا بخشی آنها به وقایع مختلف منبعث از سنتی است که در آن زیست می کنند. در این صورت می توان گفت سنت پیش فرضی برای امکان حرف معقول است . بدین ترتیب سنت عموما به امری که تاریخ دارد وواجد ارزش شمرده می شود اشاره دارد. (1)
*بنا بر آنچه که گفته شد می توان این نتیجه را گرغت که افراد برای معنا بخشی وقایع مختلفی که در زندگی شان رخ می دهد به سنت برمی گردند یعنی رفتار فرد منبعث از سنتی است که فرد به آن متکی است وبه آن اعتقاد دارد.
2/2. سنت مجموعه ای از افکار، احساسات وافعال موروثی و جا افتاده است که از سوی کسانی قانع کننده وحتی فوق سوال وچون وچرا ناپذیر تلقی می شود واز راه تاسی به اسوه گذشتگان (در منظر سنت بر خلاف مدرنیته سیر عالم رو به پیشرفت نیست)از نسلی به نسل دیگر انتقال می یابد. در حالی که مدرنیته مجموعه ی اوصاف وخصایصی است که در تمدن جدیدی که در چند قرن اخیر در اروپا وآمریکای شمالی به ظهور پیوست وکمابیش حضور دارند. (2)
*همانطور که گفته شد سنت مجموعه ای از عادات ورسوم گذشتگان است که موروثی به نسل های دیگر منتقل شده بدون چون وچرا .
3/2. سنت گرای آموزه ها واصول کسانی است که از قبول وتبعیت سنت دفاع می کنند وسنت را قابل اعتمادتر از افکار احساسات وافعالی می دانند که بر اثر تجربه وتفکر شخصی حاصل آمده اند . در صورتی که مدرنیزاسیون فعالیتی خود آگاهانه وخود خواسته دراین جهت که جوامعی که دارای اوصاف و خصایص مدرنیته نیستند کما بیش واجد آنها شوند. (3)
*همانطور که گفته شد سنت گرایی رویه ی افرادی است که از تبعیت سنت دفاع می کنند و معتقدند سنت وتبعیت ازآ ن براساس تجربه ی گذشتگان بوده واشتباه نیست . درصورتی که مدرنیته را باید تجربه کرد .
4/2. طبقه ی سنتی : از ترکیب مفاهیم طبقه وسنت و با در نظر گرفتن معنای بیان شده برای هر یک، طبقه سنتی طبقه ای است که وجه نظری محافظه کارانه نسبت به قشربندی های سه گانه( تفکیک جنسی تفکیک نژادی قومی تفکیک اجتما عی) دارد واین وجه نظر نه تنها انتخابی بلکه تنها گزینه ای است که آنها از نظر ذهنی بدان آگاهی دارند. (4)
*همانطور که گفته شد طبقه ی سنتی طبقه ای است که محافظه کارانه برخورد می کند و واین وجه نظر هم انتخابی وهم گزینه ای است . زیرا تجربه آن را ثابت کرده .
5/2. مدرنیته : مدرنیته معرف یک عصر تاریخی است . یعنی تنها نسخه ای ادبی نیست.
بلکه نمود یک تمدن است. پس مفهومی است نه فقط فلسفی که تاریخی. بنا به گفته ی دانیل بل ، مدرنیته یک تمامیت است . عناصر تشکیل دهنده آن در علم ، درفلسفه ، در تکنیک ،
اقتصاد ، سیاست و مذهب یک مجموعه هماهنگ را شکل می دهند.این مجموعه در چار چوبه ی یک فضای کم و بیش همبسته و هماهنگ عمل می کند به شکلی که تضادی بنیادین و پایه ای ، میان آن عناصر وجود ندارد.دو خصوصیت اصلی مدرنیته، تاریخی و تام بودن آن است. (5)
*از مطلب فوق چنین می توان استنباط کرد که درست است که مدرنیته نمود یک تمدن است ولی تمدن هم بسیار مرتبط با سنت است و هر چه ما بخواهیم مدرنیته تر رفتار کنیم، باز سنت در آن نقش اساسی دارد.
6/2. مدرنیته یک کلیت است اما کلیتی تمام ناپذیر است . صفت کلی آن مرتبط است با هماهنگ و نه تمام ناپذیر. مدرنیته نه کامل است و نه از نظر تاریخی خاتمه یافتنی . بلکه دارای کلیتی است نسبی . مدرنیته چند گانه گراست . (6)
*درست است که مدرنیته کلیتی تمام نا پذیر است و خاتمه یافتنی هم نیست چون با زمان پیش می رود . ولی اگر چه سنتها آنقدربه اندازه ی مدرنیته توسعه نمی یابد ولی گستردگی و گوناگونی های فراوانی دارد .
7/2. مذهب: این اصطلاح به دو مفهوم عام وخاص به کار رفته . درمفهوم خاص عبارت است از شاخه ای مخصوص ازدین مانند مذاهب شیعه و تسنن نسبت به دین اسلام و در مفهوم عام و کلی با مفهوم دین مترادف و همسان است .
ایدئولوژی : یک تئوری کلی در باره ی جهان هستی همراه با یک طرح جامع ، هماهنگ و منسجم که راه انسان را در زندگی مشخص می کند و هدف آن سعادت و تکامل اوست.
ایدئولوژی یک سری آراء کلی وهماهنگ در باره ی رفتارهای انسان است و مجموعه ای از باید ها و نباید ها در زندگی و رفتار انسان است که بینش ها و روش ها در آن شکل می گیرد. (7)
*مذهب و ایدئولوژی بسیار با سنت در ارتباطند . چون مذهب وایدئولوژی مانند سنت راه را نشان می دهند . وافرادی که مذهب وایدئولوژی خاصی تبعیت می کنند از سنت وآاداب و رسوم گذشتگان هم به همین صورت تبعیت می کنند.
8/2. واژه ی دین ازمفاهیمی است که همواره درمیدان آرا ونظرات گوناگون صاحبنظران قرار داشته و توافق مشترک درآن وجود ندارد . به گونه ای که حتی عده ای از محققان آن را قابل تعریف نمی دانند . به هر حال می توان دین را این گونه تعریف نمود:
دین مجموعه (سیستم) حقایقی هماهنگ و متناسب ازنظام فکری (عقاید و معارف) ، نظام ارزشی ( قوانین و احکام ) و نظام پرورشی (دستورات اخلاقی و اجتماعی( است که در قلمرو ابعاد فردی، اجتماعی و تاریخی از جانب پروردگارمتعال برای سرپرستی وهدایت انسانها در مسیر رشد و کمال الهی ارسال می گردد . (8)
*در باره ی سنت هم مانند دین نظرات وعقاید گوناگونی وجود دارد . وتوافق مشترکی بر آن نیست. ولی سنت هم مانند دین دارای نظام مرکزی ،ارزشی وپرورشی است ومی توان نتیجه
گرفت که سنت بسیار موثرتر از دین می باشد.
- معنای لغوی دین : دین واژه ای است عربی که در معاجم و کتاب لغت، معانی بسیاری برای آن ذکر شده است . درآیات قرآن نیز به معنای لغوی دین اشاره شده است وکلمه دین
در آیات به کار رفته است و در هر آیه ای معنای مخصوص خودش را دارد. مثلا در آیه ای به معنای کیش و شریعت آمده و در آیه ای دیگر به معنای توحید و یگانگی می باشد. دین عبارت است از: اطاعت ، گرایش، فرمانبرداری و تسلیم دربرابرحقیقت که در این صورت با معانی لغوی سازگاری خواهد داشت . (9)
*همانطور که در بالا خصوصیات دین مثل اطاعت ، گرایش و ... آمده ، سنت پذیری نیز مانند فرمانبرداری و تسلیم در برابر آیین های گذشتگان باشد.
9/2. فرهنگ : فرهنگ مجموعه پیچیده ای است که دربرگیرنده ی دانستنیها، اعتقادها ، هنرها ، اخلاقیات ، قوانین ، عادات و هر گونه توانایی دیگری است که به وسیله ی انسان به عنوان عضو جامعه کسب شده است. در جامعه شناسی و انسان شناسی از فرهنگ تعاریف متعددی عنوان شده است . فرهنگ یک میراث اجتماعی انسان است که او را از سایر حیوانات متمایز می سازد که 4 ویژگی دارد : 1) تفکر و قدرت یادگیری 2) تکلم 3) تکنولوژی 4) اجتماعی بودن
( زندگی گروهی ) (10)
*شاید بتوان گفت فرهنگ همان سنت است وسنت همان فرهنگ. یعنی آن چیزی که فرد در زندگی جمعی و خانوادگی خود فرا گرفته و طبق رویه آن پیش می رود .
3- انواع سنت پذیری
1/3. سنت پذیری روستایی: سنت پذیری در روستاها همیشه وجود داشته وغیرقابل انکار است هر روستایی برای خود یکسری رسوم وسنت های مخصوص دارد مثلادر مورد مراسم های مذهبی و یا مراسم های عروسی و جشن ها سنت وقوانین یک روستا مثلا در مازندران با یک روستا در اردبیل متفاوت است . (11)
*از مطلب فوق چنین استنباط می شود که سنت بسیار متنوع است واز جایی ومکانی به مکان دیگرمتفاوت است واین دگرگونی وتنوع سنت است که بسیارجالب به نظر می رسد.
2/3. سنت پذیری شهری : در مورد سنت پذیری شهری من فکر می کنم واژه ی دیگری جایگزین آن شده و آن واژه مدرنیزه شهری می باشد یعنی اینکه به جای اینکه افراد در پذیرش سنت ها شک وتردید داشته باشند به جای آن در انتخاب پارچه ولباس وکفش ویا بهتر همان مد تردید دارند وچیزی را می خواهند که به آن نزدیکتر باشد . در شهرها حتی همسایگی ،که سنت هم نبوده، ولی قبلا بسیار وجود داشته هم از بین رفته مخصوصا در مناطق بالای شهر، فردهمسایه دیوار به دیوارش را نمی شناسد ولی اغلب درمناطق پایین شهر هنوز این روابط پا بر جاست . (12)
*باتوجه به مطلب فوق می توان چنین نتیجه گرفت که دیگر کمتر می توان افراد را در شهر وادار کرد به سنتی بودن و رفته رفته دنیا به سمت تکامل ومدرنیته درحرکت است .
3/3. سنت پذیری قبیله ای (قومیتی): سنت پذیری قبیله ای یعنی آداب ورسومی که از اول در قبیله ها و ایل ها و یا حتی قومیت های مختلف مثل ترک و لر و... وجود داشته و چون قبیله ای بوده افراد در پذیرش سنت راحتر به آن گرایش داشته اند و جذب آن سنت و قبیله شده اند. (13)
*می توان گفت در پذیرش و گرایش افراد به سنت، سنت پذیری قبیله ای افراد را اگر هم که نخواهند به سنت پایبند باشند مجبور به آن می کنند . زیرا سنت شکنی در قبیله ها حتی با دعواها و کشمکش ها وجدایی ها و درمواردی حتی با خون وخونریزی هم همراه بوده.
4/3. سنت پذیری خانوادگی : از قدیم الایام خانواده یک نقش هسته ای و بسیار مهم بوده ویک نهاد اجتماعی به شمار می آمده . ممکن است در درون خانواده ای یک رسمی یک قانونی مرسوم باشد که از گذشتگان به ارث رسیده وتا کنون کسی نبوده که در این خانواده سنت شکنی کند . پس افراد درون خانواده یا این سنت را واقعا پذیرفته اند ودرونی کرده اند ویا مجبورند یعنی بالاجبار باید آنرا بپذیرند وتبعیت کنند. چون معمولا سنت شکنی در خانواده هایی که خیلی به آداب ورسوم وسنت پایبند هستند ایجاد مشکل می کند وحتی فرد سنت شکن را طرد می کنند. (14)
*همانطور که ملاحظه شد سنت پذیری خانوادگی یعنی گرایش آگاهانه و یا نا آگاهانه فرد نسبت به سنت ورسومی که جاری است وپذیرفتن بی چون وچرای آن .
4- عوامل موثر بر سنت پذیری
1/4.عوامل موجود در سنت گرایی:
- خداباوری وتاکید بر مرکزیت خداوند در جهان
- مقبولیت دین به عنوان منبع اصلی معرفت
-آخرت گرایی و پرداختن به تفسیر عالم و رازآلود دیدن آن
- تاکید بر مقوله تکلیف و گذشته نگری و تاکید بر اصالت
- روش شناسی مبتنی بر نقل و ذهنیت پردازی
- تاکید به مابعد الطبیعه و امور متافیزیکی در تبیین حوادث و رویدادها. (15)
*همانطورکه گفته شد تمامی عوامل فوق باعث به وجودآوردن واژه ای چون سنت گرایی شده و به آن معنا بخشیده .
عوامل موجود در تجدد طلبی کاملا متضاد با سنت گرایی است که فرق سنت گرایی با تجدد طلبی را آشکار ساخته و عبارتند از :
- انسان باوری و تاکید بر محوریت انسان در جهان
- مقبولیت عقل به عنوان منبع اصلی معرفت
- دنیا گرایی وپرداختن به تفسیر عالم و راز زدایی ازعالم
-تاکید بر مقوله حق و آینده نگری و تاکید بر تغییر
- روش شناسی مبتنی بر عقل و تجربه گرایی
- تاکید بر امور عینی و طبیعی در تبیین حوادث و رویدادها . (
16)
*از مطالب بالا چنین می توان نتیجه گرفت که همانطور که عواملی بود که واژه ی سنت
گرایی را به وجود آورد ، این تعاریف هم واژه ی مدرنیته را در ذهن تداعی می کنند که البته دو واژه ی سنت و مدرنیته بسیار با هم مرتبطند.
چرا مدرنیته جهانی است؟ زیرا شالوده اش بی نهایت است. چرا بی ت. پیش ازاین انسان درذهن وابسته بود به طبیعت، به قضا و قدر،اززمانی که انسان ازطبیعت جدا شد توانست ازقضا و قدر،ازتسلیم به قدرتهای برتروازهمه مهمترازحدغایت دوری گیرد.(17)
*درست است که مدرنیته جهانی است و انسان برای مدرن شدن باید از طبیعت جدا شود ولی بازهم هر چه باشد انسان از اصل خودش نمی تواند دور شود.یعنی اگر فردی بخواهد مدرن شود باید همه سنتها را زیر پا بگذارد که این کار شدنی نیست. هر اندازه که هم فرد از سنتش دوری کند و بگوید سنتی نیستم باز هم افکار و احساساتی دارد که نمی تواند از آن جدا باشد و این همان سنت آن فرد است .
سنت گرایی یا مکتب اصالت سنت : می توان گفت نسبت سنت گرایی به سنت همانند نسبت تجدد طلبی است به تجدد . بدین ترتیب ، سنت گرایی زمینه ای است از آگاهی که برای کنش انسانی فراهم می آورد و آن را از حالت تعبدی و عبادتی خارج می سازد. بدین ترتیب سنت گرایی که گرایش آگاهانه نسبت به سنت هاست ، معمولا بعداز زیرسوال رفتن سنتها و یا محل شک واقع شدن آنها بروز می یابد و فعالیتی معرفتی نسبت به سنت را در درون خود دارد. (18)
*همانطور که گفته شد سنت گرایی ، معمولا بعد از زیر سوال رفتن سنتها یا محل شک واقع شدن آنها بروز می یابد که یک نوع فعالیت معرفتی است نسبت به سنت.
4/2. ارزش : سنت حامل ارزشهاست و ارزشها را سنت منتقل می کند. بدون ارزشها سنتها چیزی برای انتقال ندارند و بدون سنتهای ارزشی ، ارزشها به نسلهای جدید منتقل نخواهد شد . ارزش ممکن است معیاری برای ارزشیابی باشد، یا ممکن است حالت یا موقعیتی آرمانی باشد که معیار ارزیابی حالت یا موقعیت موجود یا ممکن قرار گیرد. ارزش ممکن است عامل یک کنش
، نگرشی ارزشیابانه یا معیاری برای درک یک کنش باشد.این معانی متعدد واژه ی ارزش همانند نیستند اما بسیار به هم مربوطند. (19)
*همانطور که گفته شد ارزشها هستند که باعث به وجود آمدن سنت وانتقال آن می باشند. زیرا اگر ارزشها نبودند سنتی هم نبود که بتواند ارزشی را انتقال دهد.ارزشها آنقدر مهم هستند که معیاری برای ارزیابی یک عملکرد محسوب می شوند.
- قالب نمادینی که واژه ارزش بدان اشاره می کند هستی عینی(objective existence) دارد یعنی فاقد هستی فیزیکی یا عصبی فیریکی است . عینیت این واژه همانند قضایای منطقی یا ریاضیات است . البته اگر ارزش در شی ء یا موقعیتی مادی متجسد شود،باز هم قالبی نمادین دارد. (20)
*همانطور که گفته شد ارزش قالبی نمادین دارد که هستی عینی آن است که سنت آن را انتقال می دهد.پس در این صورت سنت هم یک نماد است که ارزش را منتقل می کند.
3/4. خانواده : مطالعه خانواده وازدواج یکی ازمهمترین حوزه های جامعه شناختی است. عملا در تمام جوامع هر کس در زمینه ای خانوادگی پرورش می یابد و تفاوتهای زیادی در الگوهای خانواده و ازدواج در میان فرهنگهای گوناگون وجود دارد . اینکه چه چیزی خانواده محسوب می شود ، ارتباطش با خویشاوندان دیگر ، با چه کسانی می توان ازدواج کرد ، ارتباطات میان ازدواج و تمایلات جنسی همه اینها در فرهنگهای گوناگون متفاوت هستند. (21)
*همانطور که گفته شد هر فرد در یک زمینه خانوادگی پرورش می یابد و با فرهنگهای گوناگون ک
ه این فرهنگ وآداب ورسوم زندگی وازدواج و ... همه ازسنت ناشی می شوند.
- خویشاوندی: دراکثرجوامع غربی ارتباطات خویشاوندی معمولا محدود به تعدادمحدودی خویشاوند نزدیک است . برای مثال بیشتر مردم آگاهی اندکی از خویشاوندان دورتر از درجه اول ودوم دارند . اما درایران روابط خویشاوندی اهمیت بسیارزیادی دراکثر حوزه های زندگی دارند ، و در برخی نقاط ایران همه افراد با دیگران خویشاوند بوده یا خود را با دیگران خویشاوند می پندارند . در شهرهای صنعتی و کلان شهر در ایران و جهان محدوده ی خویشاوندی بسیار محدود می باشد. (22)
*همانطور که گفته شد روابط خویشاوندی در ایران بیشتر از جوامع غربی می باشد و این ناشی از سنتی در نزد ایرانیان می باشد که به آن صله ارحام می گویند.
4/4. تحرک اجتماعی : اصطلاح تحرک اجتماعی به حرکت افراد و گروه ها بین موقعیت های اجتماعی- اقتصادی مختلف اطلاق می شود . تحرک عمودی به معنای حرکت به بالا یا پایین نردبان اجتماعی- اقتصادی است.افرادی که دارایی درآمد یا پایگاه اجتماعی کسب می کنند ، دارای تحرک صعودی می باشند . در حالی که کسانی که در جهت عکس آن حرکت می کنند دارای تحرک نزولی اند . در جوامع امروزی میزان زیادی تحرک جانبی وجود دارد که به حرکت جغرافیایی بین نواحی، شهرها یا مناطق اطلاق می گردد. تحرک عمودی وجانبی اغلب همراه یکدیگرند. دو راه برای بررسی تحرک اجتماعی وجود دارد:
1) مشاغل آنها را در نظر بگیریم (تحرک درون نسلی)
2) تا چه اندازه فرزندان وارد همان شغل پدران یا پدربزرگها یشان می شوند (تحرک میان نسلی) . (23)
*مطلب فوق بیانگر این است که تحرک ، حرکت افراد است بین موقعیت های مختلف ، تحرک درن نسلی یعنی همان سنتی بودن ، یعنی سنت بزرگان را برگزیدن.
5/4. فرهنگ : فرهنگ بین افراد مشترک است .هر فردی خصوصیات منحصر به فرد دارد،که ویژه است و دیگران را از آن بهره ای نیست. اینگونه خصوصیات جزء فرهنگ به شمارنمی رود مگرآنکه به وسیله افراد دیگریاد گرفته شود وبه صورت رسوم وعادات گروهی درآید و دیگران در انجام آن شرکت کنند. ازطرف دیگر فرهنگ گرد آورنده جمع است. ذخیره ی دانش انسانی ازطریق نسلهای متمادی فراهم شده است که از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود. (24)
*همانطور که ملاحظه گردید خصوصیات فردی هر شخص فرهنگ نمی باشد و فقط زمانی فرهنگ به شمارمی رود که به وسیله افراد دیگر فرا گرفته شود و به صورت رسم و عادت گروهی درآید. که این رسم وعادت همان سنت است که از بزرگان به ارث رسیده و جمعی است نه فردی.
6/4. طبقه اجتماعی : ارائه تعریفی دقیق و خالی از اشکال برای طبقه اجتماعی به آسانی میسر نیست . زیرا اختلاف نظر در این مورد بسیار زیاد است. ولی اگر بخواهیم تعریف ساده ای ارائه داده که خالی ازبارایدئولوژی باشد می توان گفت که طبقه اجتماعی عبارت است از مجموعه ای از پایگاههای مشابه و یا طبقه اجتماعی که می توان عبارت از گروه بسیار وسیعی دانست که در بر گیرنده ی پایگاههای متعدد و مشابهی است. (25)
*می توان گفت طبقه اجتماعی با سنت بسیارمرتبط است یعنی سنت هم طبقه اجتماعی دارد . چون هر سنتنی طبقه ای از مردم را در بر گرفته و پایگاهی مشابه دارند .
5- آثار وتبعات سنت پذیری
1/5. جنسیت و قشر بندی : مطالعات قشر بندی طی سالهای زیادی جنسیت را نادیده می- گرفتند. آنها چنان نوشته می شدند که گویی زنان وجود ندارند. یا چنان که گویی به منظور تحلیل تقسیمات قدرت ، ثروت و اعتبار اجتماعی ، زنان اهمیتی نداشته و در خور توجه نیستند.هیچ جامعه ای وجود ندارد که در آن مردان در برخی جنبه های زندگی اجتماعی ، ثروت و منزلت و نفوذ بیشتری از زنان نداشته باشند. در قشر بندی اجتماعی نه تنها باید اختلافات بین موقعیت های اقتصادی یا مشاغل را در نظر بگیریم ، بلکه باید رخدادهای مربوط به افرادی که آنها را اشغال کرده اند نیز مورد دقت قرار گیرد. (26)
*این مطلب که زنان در گذشته هیچ نقشی نداشتند درسنت هم به چشم می خورد و بسیاری از سنتها و رسومات هستند که به زنان هیچ بهایی نمی دهند درحالی که در زندگی مدرنیته نقش زنان بسیار پر رنگ می باشد.
چرا برخی گروهها در جامعه ثروتمندتر یا قدرتمندتراز دیگران هستند؟
جوامع امروزی تا چه اندازه نا برابرند؟ تا چه اندازه فردی از یک زمینه ی اجتماعی فروتر، بخت رسیدن به بالای نردبان اقتصادی دارد؟ چرا فقر در کشورهای ثروتمند همچنان وجود دارد؟ مطالعه نابرابریها ی اجتماعی یکی از مهمترین حوزه های جامعه شناسی است ، زیرا منابع مادی دردسترس مردم تا حد زیادی زندگی آنها را تعیین می کند نظامهای قشر بندی اجتماعی به این سوالات پاسخ می دهد:
نا برابری ها در همه ی انواع جامعه انسانی وجود دارد .حتی در ساده ترین فرهنگها که اختلاف درثروت و دارایی موجود نیست ، نا برابری میان افراد، مرد و زن ، پیر و جوان وجود دارد . قشر بندی را می توان به عنوان نا برابریهای ساختارمند میان گروه بندی های مختلف مردم بیان کرد. جوامع را می توان متشکل از قشرهایی به صورت سلسله مراتبی در نظر گرفت که قشرهای ممتازتر در بالا و قشرهای کمتر ممتاز نزدیک به پایین قرار گرفته اند. (27)
*از متن بالا می توان نتیجه گرفت که سنت ها شامل قشرهای گوناگونی هستند یعنی هر قشری برای خود سنتی دارد و این به بدین معنی است که در سنت نا برابری وجود ندارد و سنت هر نوع قشری را در بر می گیرد و این نظام های قشربندی است که در آنها نا برابری وجود دارد نه سنت.
2/5. فرهنگی شدن : فرهنگی شدن در واقع هماهنگی و انطباق فرد با کلیه شرایط و خصوصیات فرهنگی است و معمولا به دو صورت ممکن است واقع شوند : اول به صورت طبیعی و تدریجی که همان رشد افراد در داخل شرایط فرهنگی خاص است. دوم به صورت تلاقی دوفرهنگ که به طر
ق مختلف ممکن است که صورت گیرد. فرهنگ در بر گیرنده ی تمام چیزهایی است که ما از مردم دیگر می آموزیم و تقریبا اعمال انسان مستقیم یا غیر مستقیم از فرهنگ ناشی می شود و تحت نفوذ آن است. (28)
*همانطور که گفته شد واقع شدن فرهنگ به یکی از طرق تدریجی است که همان رشد فرد داخل شرایط فرهنگی خاص است که این شرایط فرهنگی خاص همان سنت است. همان سنتی که فرد از ابتدای تولد در آن رشد یافته و این سنت به صورت تدریجی به فرهنگ وی تبدیل شده است.
- تطابق با همنوایی عمیق فرد باهنجارها و موازین فرهنگی یک جامعه را فرهنگ پذیری
می گویند. فرهنگ پذیری یا جریانی که طی آن فرد ، فرهنگی می شود می توان به دو دسته تقسیم نمود: یک سویه و دو سویه . فرهنگ پذیری یک سویه مربوط به کودکان می- شود و به این دلیل یک سویه است که کودک در مقابل پذیرا شدن ارزشهای جدید منفعل است در حالی که جریان فرهنگی شدن در بزرگسالان ، جریانی است دو سویه. بدین معنا که در مورد افرادی مصداق دارد که شحصیت آنها تکوین یافته و دارای فرهنگ پیش بینی باشند. در چنین حالتی فرهنگ پذیری تبدیل به جریانی پیچیده می شود و فرهنگ جدید به سهولت فرد را تحت سلطه و تاثیر خود قرار نخواهد داد. (29)
*فرهنگ پذیری دقیقا مرتبط با سنت پذیری است زیرا سنت پذیری هم مانند فرهنگ پذیری تطابق عمیق فرد با هنجارها و موازین فرهنگی و قوانین و آداب و رسوم جامعه ای و یا خانواده ای است که در آن زندگی می کند و مانند فرهنگ یک سویه و دو سویه است.
3/5. روابط خانوادگی : روابط خانوادگی در گروههای خویشاوندی برزگتر همیشه شناخته شده است.عملا در همه جوامع می توان آنچه را که جامعه شناسان ومردم شناسان، خانواده ی هسته ای نامیده اند ، تشخیص داد که شامل دو بزرگسال است که با هم در خانواده ای با فرزندان خود یا کودکانی که به فرزندی پذیرفته اند زندگی می کنند. در اکثر جوامع سنتی ، خانواده ی گسترده وجود دارد. خانواده گسترده را می توان گروهی مرکب از سه نسل یا بیشتر دانست که یا در یک مکان و یا در نزدیکی یکدیگر زندگی می کنند. این خانواده ممکن است شامل پدربزرگها و مادر بزرگها ، برادران و همسرانشان ، خواهران وشوهرانشان ، عمه وخاله ها ، عموها ودایی ها ، خواهرزاده ها وبرادرزاده ها باشند. (30)
*همانطور که گفته شد در گذشته و در اکثر جوامع سنتی خانواده ی گسترده وجود داشته که سه نسل را در درون خود جای می داده و این در کنار هم بودن خانواده ها در گذشته یکی از سنتها و رسومی بوده که در حال حاضردر برخی روستاهای ایران این پدیده به چشم می خور
د.
- تغییرات در الگوهای خانواده در سراسر جهان : انواع مختلفی از شکلهای خانواده در جوامع مختلف در سراسر جهان به جای مانده است. در برخی نواحی ، مانند نواحی دور دست آسیا ، آفریقا یا اقیانوس آرام شکلهای سنتی خانواده شامل خانواده های گسترده ، کلان ها و چند همس
ری ، چندان تغییر نکرده است. اما در بیشتر کشورهای جهان سوم تغییرات گسترده ای در حال وقوع است. منشا این تغییرات ، پیچیده است اما چند عامل را می توان به عنوان عوامل مهم در ایجاد این دگرگونی ها برگزید. این عوامل در درجه اول همانند دوره های پیشین در غرب شامل تاثیر صنعت وزندگی شهری امروزی می- گردد. به طور کلی این تغییرات حرکت جهانی درجهت تفوق خانواده هسته ای ایجاد می- کنند و نظامهای خانواده و گروههای خویشاوندی را از هم می پاشند. (31)
*همانطور که گفته شد تغییرات گسترده ای در حال وقوع است و این تغییرات حرکت جهانی در جهت تفوق خانواده هسته ای ایجاد می کنند.
- رویه تاریک خانواده : از آنجا که روابط خانوادگی و خویشاوندی جزعی از وجود هرکسی را تشکیل می دهند ، زندگی خانوادگی عملا کلیه انواع تجربه ی عاطفی را در بر می گیرد. روابط خانوادگی میان زن و شوهر ، پدر و مادر و فرزندان ، برادران و خواهران یا میان خویشاوندان دور می تواند گرم و ارضا کننده باشد. اما این روابط ممکن است به همان اندازه مملوء از تنش هایی باشد که افراد را دستخوش ناامیدی می سازند و یا آنها را سرشار از احساس عمیق اضطراب و گناه می کنند. رویه تاریک زندگی خانوادگی بسیار گسترده است و با تصویرهای خوش بینانه حاکی از هماهنگی که بی وقفه در فیلمهای تجاری تلویزیون و در جاهای دیگر در رسانه های جمعی مشاهده می کنیم در تناقض است. (32)
*همانطور که گفته شد روابط خانوادگی هم می تواند گرم باشد و هم ناراحت کننده و نا امید کننده و در برخی اوقات این گرمی و نا امیدی می تواند ناشی از سنتی باشد که خانواده آن را اجرا می کند و یا عدم اجرای قوانین و سنن موجود.
4/5.از آثار و تبعات جامعه سنتی می توان این را گفت که جامعه ی سنتی جامعه ای بسته است ودرآن دمکراسی ومردم سالاری معنا ندارد. چنین جامعه ای حقوق شهر وندی دارد ولی تعریف نشده است.
- ارتباطات بین فردی چهره به چهره و غیر رسمی است.
- جوامع سنتی منافع آنی را به منافع آتی ترجیح می دهند.
- در چنین جوامعی فاصله طبقاتی بسیار کم است و طبقه متوسط بیشتر در چنین جامعه ای به چشم می خورد. (33)
*همانطور که ملاحظه گردید برخی ازخصوصیات جامعه سنتی آثار مثبت و برخی دیگر
آثار منفی داشتند. مثبت : ارتباطات بین افراد غیر رسمی است و منفی : اینکه جامعه بسته است و مردم سالاری در آن معنا ندارد.
5/5. فرقه:فرقه یک حرکت اجتماعی خود انگیخته است که تحت شرایط قابل توصیف به وجود می آید.از گروه اصلی جامعه جدا می شود، از درون یک دوران توأم با کش مکش و خودآگاهی حاد که از نظر سازمانی ارزش دارد،می گذرد. از یک دوره زمانی دیگر کناره گیری و از جامعه و وحدت درونی عبور می کند که در آن احتمالا صورتی از زندگی اجتماعی برای خو پدید آورده، تدریجا با اجتماع بزرگ تماس هایی برقرار می کند و سر انجام در جهت جذب به گروه اصلی از خود گرایش نشان می دهد. (34)
*فرقه های گوناگونی در هر جامعه ای وجود دارد. گرایش به سمت یک آیین یا سنت فرهنگی و یا حتی مذهبی باعث می شود گروهی خود را از بقیه جامعه تمییز داده و مبادرت به ایجاد گروهی کنند که قانون ها و آیین ویژه ای دارند و از انها تبعیت می کنند.
6- وضعیت موجود سنت پذیری در ایران و جهان
1/6. تمدن های بزرگ در تاریخ غالبا دو خصوصیت داشته اند : یکی هماهنگی درونی آنهاست و آن هماهنگی چیزی نیست مگر رابطه ای کم و بیش متعادل ، کم و بیش قابل تعریف. میان عناعر و نهادهای اصلی پایه گذار هر یک از آن تمدنها. دوم وضعیت ستیز انگیز بیرونی آنهاست. درطول تاریخ غالبا تمدنها فضای جغرافیایی معینی را اشغال می- کردند. (35)
*از متن بالا می توان نتیجه گرفت که خصوصیت عمده ی تمدنها در طول تاریخ هماهنگی درونی آنهاست که این هماهنگی درونی مسلما مربوط به سنتهاست یعنی مقررات و رسومی که در بین آنها رواج داشته بود.
- گفتیم که درطول تاریخ غالبا تمدنها فضای جغرافیایی معینی را اشغال می کردند ولی شکل گیری آن فضا اساسا پدیده دفاعی ، یعنی ماحصل ستیزه ها و جنگهای بیرونی با قدرتهای خارجی بود. مدرنیته نیز یک تمدن است.و آن تمدن عصر جدید غرب است. تاریخ آن از خاتمه قرون وسطی آغاز شده و تا کنون ادامه دارد و جغرافیای آن حداقل در ابتدای حیاتش اروپای غربی است. نوعی هماهنگی ، توضیح دهنده ی کلیت درونی آن است و یک وضعیت ستیزانگیز حضور بیرونی مدرنیته در سطح جهان را توضیح می- دهد. (36)
*درست است که مدرنیته یک تمدن است ولی سنت هم می تواند تمدن باشد. تمدن کسانی که هنوز از آن تبعت می کنند. به هر صورت این سنت بوده که باعث شده تمدن دیگری به نام مدرنیته پا به عرصه ظهور گذارد.
- بیش از این تا قرن نوزدهم در ارتباط با قشر بندی اجتماعی اصطلاح سلسله مراتب به کار برده می شد. در نظام فئودالی غرب سلسله مراتب مبتنی بر تابعیت زمین داران از یکدیگر بود. در راس هرم ، شاه به عنوان فئودال بزرگی که قدرت سیاسی را قبضه کرده بود ، قرار می گرفت و پس از وی به ترتیب زمین دارانی که تابعیت شاه را گردن گذاشته بودند ، تحت عناوین دوک ، کنت و شوالیه ها قرار داشتند و سپس هرم به دهقانان وابسته به زمین یا سرف ها منتهی می گشت. پایگاه هر یک از این قشرهای زمیندار مشخص بود و در هر مرتبه حقوق و وظایف هر طبقه معین شده و موقعیت اجتماعی موروثی آنها طی قرون اعصار شکل گرفته و تثبیت شده بود. (37)
*همانطور که گفته شد در ارتباط با قشر بندی اجتماعی اصلاح سلسله مراتب به کار می- رود و در سنت هم ، ما همین اصطلاح را داریم . همانطور که در نظام فئودالی شاه در راس ه
رم قرار دارد ، در نظام سنتی هم ریش سفید و بزرگ خاندان در راس است.
7- نظریه های مرتبط با سنت پذیری
1/7. زیستن بر اساس سنت : یک فرد ، یک گروه یا یک جامعه می تواند به نحو سنتی زیست نماید و درعین حال ، آن را یگانه شکل زیستن بداند. این شیوه های زندگی اصولا نا اندیشه و نا آگاهانه است و حاصل جامعه پذیزی بر اساس هنجارهای سنتی است.
- گیدنز معتقد است که واژه ی سنت مفهوم خاصی از استواری و اقدام امور را به وجود می آورد که به طور معمول عناصر شناختی و اخلاقی را در هم می ریزد. دنیا چنین است که هست. چون عملا همانطور است که باید باشد. بدین ترتیب در سخن او سنت همنشین باور به این اعتقاد می شود که دنیای ما بهترین دنیای ممکن است. (38)
*همانطور که مشاهده می شود گیدنز معتقد است که سنت چیزی است مثلا مثل این عقیده که دنیا همانطور است که باید باشد ولی مدرنیته معتقد است دنیا باید پیشرفت کند و از حالت سنتی بدور شود.
2/7. نظریه های قشر بندی در جوامع امروزی : پر نفوذ ترین رویکردهای نظری ، نظریه هایی هستند که توسط کارن مارکس وماکس وبر عنوان شده اند. بیشتر نظریه های قشر بندی ، سخت مرهون اندیشه های آنها بوده اند. اندیشه های مارکس و وبر تاثیری ژرف بر توسعه جامعه شناسی داشته و بسیاری از حوزه های دیگر این رشته را نیز تحت تاثیر قرار داده اند. بیشتر آثار مارکس با قشر بندی و بیش از همه با طبقه اجتماعی در ارتباط بوده اند و نظریه های او بحث برانگیز بوده و نفوذ جهانی داشته اند. (39)
*همانطورکه ملاحظه شد مارکس و وبر در زمینه ی قشربندی وطبقات اجتماعی صاحب نظربوده اند که قشر بندی و طبقات اجتماعی جزء تفکیک نا پذیر سنت بوده و بسیار مهم و تاثیر پذیر در سنت و سنت گرایی بوده است.
- برخی جامعه شناسان استدلال کرده اند که طبقه در جوامع امروزی نسبتا بی اهمیت شده است و مدعی اند که از آن زمان تا کنون نا برابری های مادی در کشورهای صنعتی تا حد زیادی کاهش یافته است.
تاثیر طبقه ممکن است کمتر از آن باشد که مارکس تصور می کرد. اما کمتر حوزه ای از زندگی اجتماعی است که اختلافات طبقاتی در آن تاثیر نداشته باشد. حتی اختلافات فیزیکی با عضویت طبقاتی همبسته اند.
انواع مهم اختلافات روانی و بیماری جسمانی ازجمله بیماریهای قلبی ، سرطان ، دیابت ، ذات الریه و برونشیت ، همگی در سطوح پایین تر ساخت طبقاتی معمول ترند تا در سطوح بالا. (40)
*بله. همانطور که گفته شد کمتر حوزه ای از زندگی اجتماعی است که اختلاف طبقاتی در آن تاثیر نداشته باشد. حتی حوزه های سنتی هم به همین منوال است. ولی با این تفاوت که در حوزه های سنتی یک بزرگ یا ریش سفید به مسائل رسیدگی می کند و حل می کند و حرف او برای تمامی افراد حجت است.
3/7. نظریه ماکس وبر : رویکرد وبر در مورد قشر بندی اجتماعی بر پایه ی تحلیل مارکس بنا گردیده. اما وی آن را تا اندازه ای تغییر داده و تکمیل کرده است. دو تفاوت اصلی میان نظر مارکس و وبر وجود دارد :
1) با آن که وبر این نظریه ی مارکس را می پذیرد که طبقه برپایه ی شرایط اقتصادی که به طورواقعی تعیین شده است بنا می گردد. لکن عوامل اقتصادی بیشتری (شامل مهارت، مدارک و شرایط خاص) را نسبت به آنچه مارکس شناخته است در شکل گیری طبقه مهم می داند.
2) وبر دو جنبه ی اساسی دیگر قشر بندی را علاوه بر طبقه تشخیص می دهد. او یکی از آنها را پایگاه و دیگری را حذب می نامد. (41)
*وبر عوامل اقتصادی مختلف را شامل مهارت ها، مدارک و شرایط خاص در شکل گیری طبقه مهم می داند ولی مارکس عوامل اقتصادی را. ولی برای اینکه فردی در یک طبقه ای قرار گیرد بنا به شرایط آن طبقه که ممکن است اقتصادی و یا مهارتی باشد توجه کند.
4/7. کارکرد دین : دورکیم انگیزه ای برای بررسی کارکردهای دین داشت که همان علاقه ی او به مکانیسم هایی بود که می تواند در مواقع به خطر افتادن سازمان اجتماعی به کار آیند. از این جهت او در جست و جوی همان چیزی بود که اووزه به عنوان معادلهای کارکردی دین در یک زمانه ی اساسا غیر دینی توصیف می شود. دورکیم می- گفت که پدیده های مذهبی زمانی در جامعه پدید
می آیند که میان پهنه ی دنیوی ، یعنی قلمرو فعالیتهای مفید فایده روزانه و قلمرو مقدس که راجع است به امور خدایی ، فراگذرنده و خارق العاده جدایی ای پیش آید. یک پدیده ذاتا دنیوی یا مقدس
نیست. بلکه زمانی یکی از دو خصلت را پیدا می کند که مردم یا برای آن پدیده ارزش فایده آمیز قائل شوند و یا بر عکس صفات ذاتی ای به آن نسبت دهند که به ارزش وسیله ایش هیچ ارتباطی نداشته باشند. (42)
*همانطور که دورکیم گفته یک پدیده ، ذاتا دنیوی یا مقدس نیست و زمانی یکی از این دو خصلت
را پیدا می کند که یا مردم برای آن پدیده ارزش قائل شوند و یا صفات ذاتی ای به آن نسبت دهند. سنت هم همینطور است. یعنی پدیده ای است که در اثر ارزش دادن به آن و بر شمردن یک سری صفات برای آن ارزش پیدا کرده و به صورت فرهنگ درآمده.
- برخی دانشمندان غربی گفته اند : دین عبارت است از اعتقاد به موجودات روحانی و یا عده ای دیگر گفته اند : دین نظام یکپارچه ای از باورها و عملکردهای مرتبط با چیزهای مقدس است، که از طریق آنها گروهی از انسانها با مسائل غایی زندگی بشری مرتبط می- باشد.(43)
*همانطور که دین نظامی از باورها وعملکردهای مرتبط با چیزهای مقدس است ، سنت هم همین طوراست یعنی نظامی است که باورها و اعتقادات به رسوم و عادات که برای عده ای مقدس است . البته سنت منبعث از دینی است که فرد پذیرفته و به آن اعتقاد دارد.
- برخی از جامعه شناسان مانند دورکهایم ، مذهب را برای انسجام جامعه لازم می دانند. از آنجا نیز نقش و اهمیت روحانیت مشروعیت می یابد. در این نگرش از مذهب و روحانیت انتظار می رود که به کار کرد بهتر جامعه کمک کند. (44)
*درست است که درکهایم ، مذهب را برای انسجام جامعه لازم می داند و روحانیت هم نقش موثری دارد دراین صورت سنت هم چیزیی ضروری برای هر جامعه محسوب می- شود زیرا جزعی از اغتقادات هر فردی است و ریش سفید و بزرگ هم نقش روحانیت را در جامعه سنتی دارد و به همان مقدار وجودش لازم و ضروری است.
5/7. ژرژ گورویچ جامعه شناس فرانسوی که در زمینه ی طبقات اجتماعی صاحب سر بوده و نظریاتش را در کتابهای تحت عنوان مطالعه درباره ی طبقات اجتماعی به تحریر کشیده است. او ازجمله صاحب نظرانی است که به تفضیل ، عقاید صاحب نظرانی معروف را درباره ی طبقات اجتماعی شرح داده وبه نقد کشیده است.
گورویچ در این کتاب می نویسد : پیش از بالا گرفتن کار سرمایه داری و صنعت ، طبقات وجود نداشت. بلکه بیشتر مراتب ، درجات ،سلک ها و صنف ها یافت می شد. پیش از این ها نیز کاست های با موقعیت موروثی وجود داشت. به عبارت دیگر در بسیاری از جوامع ، گروهها ی تحمیلی وجود داشته که نوعی رابطه سلسله مراتب در بین آنها برقرار بوده است. (45)
* گورویچ می گوید پیش از بالا گرفتن کار سرمایه داری و صنعت، طبقات وجود نداشته درصورتی که سنت ازهمان ابتدای زندگی انسان روی زمین بوده است ولی طبقات مشخص نداشته
است.
- گوویچ پس از مطرح کردن تعاریف متعددی از جامعه شناسان مختلف ، خود تعریف زیر را ارائه می دهد : طبقات اجتماعی ، گروههای خاص واقعی فاصله داری هستند که خصائص آنها عبارتند ازماوراء کارها بودن ، گرایش شدید به شالوده پذیری ، مقاومت در برابر نفوذ جامعه ی کل وتباین اساسی نسبت به یکدیگر . طبقات اجتماعی از گروههای خاص ، که به عنوان جهان بزرگی مرکب از گروههای فرعی اند ، از وحدتی خاص بر خوردار هستند.
طبقات اجتماعی علاوه بر ویژگیهای ذکر شده دارای ویژگی زیر نیز می باشند :
طبقات اجتماعی در گروههای واقعی ، گشاده و فاصله داری از نوع تقسیم پایدارند که فاقد سازمان بوده و فقط دارای اجبار مشروط می باشند. (46)
*از آنچه که گفته شد چنین می توان نتیجه گرفت که طبقات اجتماعی گروههایی هستند که فاقد سازمان بوده و دارای اجبار مشروط می باشند واین موضوع تقریبا هم معنی سنت است . سنت هم از طبقات اجتماعی مختلفی تشکیل شده و هم اینکه مانند طبقه تقسیمی می باشد و سازمان یافته نیست .
6/7. مرتون معتقد است:تمامی جوامع به علت وجود پایگاه های متنوع اجتماعی که از نظر ساختی به هم پیوسته اند از هم متفاوتند. به طور کلی جوامع بر مبنای میزان تمایزات ساختی،با یکدیگر فرق دارند.به علاوه مردم بر اساس موقعیت های مختلف که در ساخت اجتماعی اشغال می کنند،تمایل به داشتن ارزش ها و منافعی متمایز دارند. (47)
*باید گفت که وفاق اساسی یا کامل در یک جامعه پیچیده و متمایز تنها برای معدودی از ارزش ها و منافع و معیارهای رفتاری حاصل می شود. میزان توافق درباره هنجارهای موجود در درون گروه ها و جامعه یکسان نیست.
- جوامعی وجود دارند،که برای جبر گرایی، یعنی نظام اعتقادی ای که می گوید هر چیز ناگزیر نتیجه ای مقدر دارد و با عالم غیب یا سعی و کوشش نمی توان آن را تغییر داد یا مانع از آن شد، ارزش قایلند. البته افرادی که اعتقادات جبر گرایانه دارند، مشکلات اجتماعی را کمتر حس می کنند.
در طرف دیگر جوامعی وجود دارند که معتقد به فلسفه ای فعل گرا در زندگی اند و اصولا همه چیز را در جامعه تحت کنترل انسان ها می دانند. چنین جامعه ای که عملا می تواند از عهده ی بسیاری از مشکلات خود برآید،ممکن است دارای بسیاری از مشکلات اجتماعی آشکار باشد. در جامعه ی فعال و ناراضی مشکلات اجتماعی آشکار بیشتری به چشم می خورد. (48)
*می توان گفت در جوامعه که سنتی فکر می کنند و زندگی می کنند، چون تقدیرگرا هستند،با مشکلات کنار می آیند و کمتر آنه را حس می کنند. اما در جوامع مدرن که همه چیز تحت کنترل انسان است،افراد عملا نمی توانند از عهده ی مشکلات خود برآیند.شاید چون به سنت ها و تقدیری که در جامعه سنتی است، اعتقادی ندارند.
7/7. اگوست کنت، اندیشمندی عقل گرا معتقد است: اگر که دین سنتی می بایست بر اثر رشد علم از میان برود،صورت مذ هبی تازه ای می بایست جای آن را بگیرد که بر اصول درست علمی استوار باشد. چون علمی که با فهم اصول وحدت وانسجام اجتماعی سروکار داردجامعه شناسی است. پس دین نوین باید نوعی جامعه شناسی کاربردی باشد و جامعه شناس هم باید بلند پایه ترین کاهن این آیین نوپدید دنیوی باشد. (49)
*کنت چون عقل گراست معتقد است که اگر قرار باشد دین و آیین سنتی از بین برود باید صورت تازه ای که جای آن را می گیرد، بر اصول علمی کاملی استوار باشد تا مورد پذیرش قرار گیرد و می گوید این صورت جدید را علم جامعه شناسی و جامعه شناس بنا می کند.
8- چارچوب نظری
1/8. نظریه ماکس وبر : وبر در مورد قشر بندی اجتماعی بر پایه ی تحلیل مارکس نظر داده و تا اندازه ای آن را تغییر داده . تفاوت اصلی که میان مارکس و وبر می باشد : وبر نظریه مارکس را که معتقد است طبقه بر پایه ی شرایط اقتصادی است ، می پذیرد و به آن عوامل اقتصادی مختلفی چون مهارتها ، مدارک و شرایط خاص را به آن می افزاید. علاوه بر آن وبر دو جنبه ی اساسی دیگر قشر بندی را علاوه بر طبقه تشخیص می دهد. او یکی از آنها را پایگاه و دیگری را حذب می نامد.
2/8. نظریه دورکیم : دورکیم انگیزه ای برای بررسی کارکردهای دین داشت که همان علاقه او به مکانیزم هایی بود که می تواند در مواقع به خطر افتادن سازمان اجتماعی به کار آیند. به همین جهت اودرجست وجوی همان چیزی بود که امروزه به عنوان معادل های کارکردی دین در یک زمانه ی اساسا غیر دینی توصیف می شود. دورکیم می گفت که پدیده های مذهبی زمانی در جامعه پدید می آیند که میان پهنه دنیوی ، یعنی قلمرو فعالیت های مفید فایده روزانه و قلمرو مقدس که راجع است به امور خدایی ، فراگذرنده و خارق العاده ، جدایی ای پیش آید. یک پدیده ذاتا دنیوی یا مقدس نیست، بلکه زمانی یکی از دو خصلت را پیدا می کند که مردم یا برای آن پدیده ارزش فایده آمیز قائل شوند و یا بر عکس صفات ذاتی ای به آن نسبت دهند که به
- به نظر من نگاه دورکیم نزدیکتر به واژه ی سنت پذیری است زیرا نظریه هایی که وی درباره ی دین دارد خیلی نزدیک به سنت است. دورکیم می گوید پدیده های مذهبی زمانی در جامعه پدید می آیند که میان پهنه ی دنیوی و قلمرو مقدس جدایی پیش می آید که عینا این جمله در مورد سنت هم مصداق دارد و زمانی پدیده های سنتی در جامعه به وجود می آیند که بین امور روزانه و امور خدایی و مقدس جدایی و تفرقه پیش می آید.
دورکیم معتقد است : تمام پدیده ها ویا حداقل اکثر آنها پدیده هایی اجت
ماعی هستند. پدیده های اجتماعی یک سری وقایع دیر پای اجتماعی هستندکه از دیرباز با انسان ها بوده و در همه جوامع انسانی عمومیت داشته و کم وبیش انسان ها برای علل
رخداد آنها نظریاتی را رائه می دهند. بنابراین از نظر او پدیده های اجتماعی از واقعه ه روزمره و آنی زندگی اجتماعی متمایز هستند. از نظر دورکیم پدیده های اجتماعی عمومیت دارند و در همه ی جوامع انسانی کم و بیش وجود داشته اند و تمام جوامع انسانی به نوعی با آنها درگیر هستند. او معتقد است افراد انسانی ماهیت خویش را از جامعه ای که در آن زیست می کنند بدست می آورند. او می گوید افراد زیر فرهنگ و ارزش و هنجارهای جامعه هستند و سعی می کنند طبق آن رفتار کنند. و جامعه با خصوصیات خودش مارا طبق خواسته های خودش درمی آورد. از نظر وی مهمترین عوامل بیمار گونه جوامع جدید نارسایی جذب و ادغام فرد در اجتماع است. (50)
رابرت مرتون با نظریات دورکیم موافق و نظریات وی را گسترش داد و کامل کرد.
9- جمع بندی و نتیجه گیری
بنابرآنچه دراین پژوهش گفته شد ، سنت پذیری می تواند پذیرش آداب و رسوم و فرهنگ خاصی از مکان خاصی باشد که هر فردی از آن تبعیت می کند.
در این تحقیق سعی شد تعاریف مترادف با سنت پذیری و انواع آن و همینطور عواملی که روی سنت پذیری تاثیر گذار و موثر بوده است و همینطور آثار خوب و بدی که روی سنت پذیزی داشته بررسی گردد.
نظریه هایی که در این باره مطرح شده بود راهگشای بسیاری از مشکلات موجود در این تحقیق بود وهمین طور انتخاب یکی از نظریه ها به عنوان راهنمای تحقیق.
در این تحقیق از منابع گوناگونی چون کتاب ، اینترنت ، نشریه و ... استفاده شد ه که امید است راهگشای مشکلات موجود باشد.
10- مدل مطالعاتی
11- منابع :
1)افشار کهن ، جواد ، (1383) ، باز خوانی جامعه شناختی سنت گرایی و تجدد طلبی ، انتشارات آوای نور . ص : 26.
2)www.manaviat and aghlaniat.ir
3)www.mehnews.ir
4) افشار کهن ، جواد ، (1383) ، ص : 28
5) هودشتیان، عطا، (1381)، مدرنیته ،جهانی شدن و ایران ، انتشارات چاپخش، ص:15
6) همان منبع . ص : 167
7)www.daneshnameh.roshd.ir
8)www.google.socialogy.com
9) همان منبع
10) فربد ، محمد صادق ، ( 1380 ) ، مبانی انسان شناسی ، اتنشار
ات پشوتن ،
ص : 9
11) محقق
12) محقق
13) محقق
14) محقق
15) افشار کهن ، جواد ، (1383) ، ص : 40
16) همان منبع . ص : 40
17) هودشتیان ، عطا ، (1381)، ص : 17
18) افشار کهن ، جواد ، (1383) ، ص : 27
19) شیلز، ادوارد ، (1378) ، نشریه فرهنگ عمومی ، ترجمه حسین ایمانی جاجرمی ، ص : 1
20) همان منبع . ص : 2
21) گیدنز، آنتونی ، (1376) ،جامعه شناسی گیدنز، ترجمه منوچهر صبوری، نشر نی ، ص :428
22) هان منبع . ص : 424
23) دکتر محسنی، منوچهر، (1382) ، مقدمات جامعه شناسی ، انتشارات آگاه ، ص:222
24) فربد ، محمد صادق ، (1380) ، ص : 217
25) دکتر محسنی ، منوچهر ، (1382) ، ص : 196
26)www.daneshnameh.roshd.ir
27)www.bashgah.net
28)www.fa.wikipedia.org
29) همان منبع
30)www.emruz.blogsky.com
31) همان منبع
32) همان منبع
33) افشار کهن، جواد، (1383)، ص:45
34) واخ، یواخیم،(1380)جامعه شناسی دین، ترجمه جمشید آزادگان، انتشارات سمت، ص: 199
35) هودشتیان، عطا، (1381)، ص: 166
36) همان منبع
37)www.ensaf.bligfa.com
38) افشار کهن ، جواد ، (1383) ، ص : 260
39)www.daneshnameh.roshd.ir
40)www.sociology.com
41) همان منبع
)www.google.socialogy.com42
)www.mehrnews.com[fa]news detail43
44) رفیع پور ، فرامرز ، (1381) ، موانع رشد علمی ایران ، شرکت سهامی انتشار ص : 36
45)www.daneshnameh.roshd.ir
46) همان منبع
47) مرتون، رابرت.ک. (1376)، مشکلات اجتماعی و نظریه های جامعه شناختی، ترجمه نوین تولایی، انتشارات امیرکبیر، ص: 16
48) همان منبع، ص: 43
49) ملکم ، همیلتون، (1377)، جامعه شناسی دین، ترجمه محسن ثلاثی، انتشارات: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی تبیان، ص: 40
50) کوزر، لوئیس آلفرد، (1370)، زندگی و اندیشه بزرگان جامعه شناسی، انتشارات علمی، ص:370
1-
1- روش پژوهش
2- جامعه آماری
3- حجم نمونه و روش نمونه گیری
4- ابزار اندازه گیری ( ابزار سازی )
5- روش جمع آوری اطلاعات
6- روش های تجزیه و تحلیل ( آماری ) اطلاعات
1- روش پژوهش
روش مطالعاتی اصلی : میدانی و کتابخانه ای
روش پژوهش : پیمایشی ( ازطریق پرسشنامه )
2- جامعه آماری
جامعه آماری این پژوهش دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز می باشد ( شامل 100 نفر ) واز صفات مشترک این جامعه آماری این است که عموما قشر دانشجو و لیسانس می باشند و محدوده سنی آنها از 18 تا 30 سال می باشد .
3- حجم نمونه و روش نمونه گیری
روش نمونه گیری به این صورت بود که 100 نفر از دانشجویان به صورت تصادفی در محدوده دانشگاه انتخاب شدند و پرسشنامه ها توسط آنها پر شدند .
4- ابزار اندازه گیری ( ابزار سازی )
ابزار اندازه گیری این پژوهش در درجه اول پرسشنامه ها بودند و بعد جداول گرایش . که این پرسشنامه ها توسط دانشجویان پر شدند و اطلاعات آنها به وسیله کامپیوتر پردازش شد و گرایش افرادی که پرسشنامه ها را پر کرده بودند توسط دو آزمون خی دو X2)) و اسپیرمن (S)R میزان اثبات و رد فرضیه ها سنجیده شد .
5-روش جمع آوری اطلاعات
اولین گام در جمع آوری اطلاعات درباره متغییرها به صورت فیش برداری و کتابخانه ای آغاز شد که البته این کار سختی هایی چون عدم همکاری مسئولین کتابخانه ها را دربر
داشت . ودرباره مراحل جمع آوری اطلاعات هم از پرسشنامه به وسیله طرح پرسش های بسته استفاده شد . و گام آخر هم پردازش اطلاعات این پرسشنامه ها بود که به وسیله کامپیوتر صورت گرفت . و میزان اثبات ورد فرضیه ها به وسیله دوآزمون خی دو( X2) و اسپیرمن S)) R سنجیده شد .
6-روش های تجزیه و تحلیل ( آماری ) اطلاعات
اندازه گیری آماری میزان اثبات یا رد فرضیه ها به این صورت بود که در پردازش اطلاعات پرسشنامه ها توسط کامپیوتر ، سوالات طیفی را جمع کرده وتقسیم بر تعداد کرده و Range را بدست آوردیم که به وسیله تقسیم Range به سه ، طبقات طیفی را بدست آوردیم .( گرایش کم ، زیاد ، متوسط ) ومیزان سنت پذیری و سنت گریزی ، با توجه به آزمون های خی دو (X2) و اسپیرمن (S) Rسنجیده شد . و به این نتیجه دست یافتیم که کدامیک از فرضیات رد و کدامیک از آنها اثبات شده است .
1- مقدمه
2- جداول توصیفی ( یک بعدی )
3- جداول دو بعدی
4- نمودارها
1- مقدمه
در این فصل چگونگی پردازش اطلاعات پرسشنامه ها با تحلیل و تفاسیر کلی آنها آمده است .
یعنی دادههای پرسشنامه ها را به وسیله برنامه SPSSبه کامپیوتر منتقل کردیم و با انجام یکسری از برنامه ها از جمله بدست آوردن Range از کامپیوتر ، جداول یک بعدی و دو بعدی و نمودارها را خواستیم و بعد از بدست آوردن جداول و نمودارها ، در جداول یک بعدی با در نظر گرفتن کمترین و بیشترین میزان فراوانی تاثیر متغییر مورد نظر را روی سازه تحقیق (سنت پذیری) سنجیده شد .
در جداول دو بعدی هم میزان گرایش ، یعنی میزان سنت پذیری و سنت گریزی و اینکه کامیک از متغییرها در رابطه با سنت پذیری رد یا اثبات را سنجیده و به دست آوردیم . و به وسیله نمودارها هم درصد فراوانی به صورت رنگ های مشکی ، خاکستری و طوسی برای واضح تر بودن میزان تاثیر متغییرها روی سازه تحقیق ( سنت پذیری ) آمده است .
1- جداول یک بعدی
جدول شماره ( 1 / 1 ) : جدول سازه
توزیع جمعیت نمونه برحسب میزان سنت پذیری دانش
جویان
سنت پذیری
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تجمعی
کم 11 11 11
متوسط 42 42 53
زیاد 47 47 100
جمع 100 100
*با توجه به داده های جدول فوق ملاحظه می شود که بیشترین میزان فراوانی به تعداد 47 نفر(47%) بوده اند که مربوط است به کسانی که میزان سنت پذیری آنها زیاد بوده است.
و کمترین میزان فراوانی به تعداد 11 نفر (11%) بوده اند و مربوط به کسانی است که میزان سنت پذیری آنها کم بوده است .
جدول شماره ( 2 / 1 )
توزیع جمعیت نمونه برحسب میزان سن دانشجویان
سن فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی تجمعی
کمتر از 20 سال 34 34 34
از 20 تا 25 سال 42 42 76
بالاتر از 25 سال 24 24 100
جمع 100 100
*با توجه به داده های جدول فوق ملاحظه می شود که بیشترین میزان فراوانی به تعداد 42 نفر( 42% ) بوده اند که مربوط است به کسانی که از 20 تا 25 سال سن داشته اند .
و کمترین میزان فراوانی به تعداد 24 نفر (24%) بوده اند و مربوط به کسانی است که بالاتر از 25 سال سن داشته اند.
جدول شماره ( 3 / 1 )
توزیع جمعیت نمونه برحسب جنس دانشجویان
جنس فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی تجمعی
مذکر ( مرد ) 42 42 42
مونث ( زن ) 58 58 100
جمع 100 100
*با توجه به داده های جدول فوق ملاحظه می شود که بیشترین
میزان فراوانی به تعداد 58 نفر( 58% ) بوده اند که مربوط است به کسانی که زن بوده اند.
و کمترین میزان فراوانی به تعداد 42 نفر ( 42% ) بوده اند ومربوط است به کسانی که مرد بوده اند.
جدول شماره ( 4 / 1 )
توزیع جمعیت نمونه برحسب رشته تحصیلی دانشجویان
تحصیلات فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی تجمعی
علوم اجتماعی -
روانشناسی 50 50 50
جغرافیا 21 21 71
ادبیات - فلسفه 29 29 100
جمع 100 100
*با توجه به داده های جدول فوق ملاحظه می شود که بیشترین میزان فراوانی به تعداد 50 نفر(50%) بوده اند که مربوط است به کسانی که رشته تحصیلی آنها علوم اجتماعی یا روانشناسی بوده است.
و کمترین میزان فراوانی به تعداد 21 نفر( 21%) بوده اند ومربوط است به کسانی که رشته تحصیلی آنها جغرافیا بوده است .
جدول شماره ( 5 / 1 )
توزیع جمعیت نمونه برحسب وضعیت مسکن دانشجویان
وضعیت مسکن فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی تجمعی
شخصی 57 57 57
استیجاری 28 28 85
سایر 15 15 100
جمع 100 100
*با توجه به داده های جدول فوق ملاحظه می شود که بیشترین میزان فراوانی به تعداد 57 نفر( 57% ) بوده اند که مربوط است به کسانی که مسکن آنها شخصی بوده است.
و کمترین میزان فراوانی به تعداد 15 نفر(15% ) بوده اند ومربوط است به کسانی که گزینه سایر را برای مسکن انتخاب نموده اند.
جدول شماره ( 6 / 1 )
توزیع جمعیت نمونه برحسب میزان درآمد ماهیانه خانواده دانشجویان
درآمد ماهیانه خانواده فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی تجمعی
کمتر از 200000 23 23 23
از 200 تا 400000 45 45 68
بالاتر از 400000 32 32 100
جمع 100 100
*با توجه به داده های جدول فوق ملاحظه می شود که بیشترین میزان فراوانی به تعداد 45 نفر(45% ) بوده اند که مربوط است به کسانی که میزان درآمد ماهیانه خانواده شان 200 تا 400000 تومان بوده است.
و کمترین میزان فراوانی به تعداد 23 نفر( 23% ) بوده اند ومربوط است به کسانی که میزان درآمد ماهیانه خانواده اشان کمتر از 200000 تومان بوده است.
و به علاوه مشاهده می شود که (68%) از جمعیت نمونه مربوط به افرادی
است که میزان درآمد ماهیانه خانواده اشان 400000 تومان و کمتر از آن بوده است.
جدول شماره ( 7 / 1 )
توزیع جمعیت نمونه برحسب میزان تحصیلات پدر دانشجویان
تحصیلات پدر فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی تجمعی
راهنمایی و کمتر 27 27 27
متوسطه و دیپلم 54 54 81
لیسانس و بالاتر 19 19 100
جمع 100 100
*با توجه به داده های جدول فوق ملاحظه می شود که بیشترین میزان فراوانی به تعداد 54نفر (54% ) بوده اند که مربوط است به کسانی که میزان تحصیللات پدرشان متوسطه یا دیپلم بوده است
وکمترین میزان فراوانی به تعداد19 نفر(19%) بوده اند که مربوط است به کسانی که میزان تحصیلات پدرشان لیسانس و بالاتر بوده است.
وبه علاوه مشاهده می شود که (81%) جمعیت نمونه مربوط به افرادی است که تحصیلات پدرشان دیپلم و کمتر از آن بوده است.
جدول شماره ( 8 / 1 )
توزیع جمعیت نمونه برحسب میزان تحصیلات مادر دانشجویان
تحصیلات مادر فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی تجمعی
راهنمایی و کمتر 37 37 37
متوسطه و دیپلم 44 44 81
لیسانس و بالاتر 19 19 100
جمع 100 100
*با توجه به داده های جدول فوق ملاحظه می شود که بیشترین میزان فراوانی به تعداد 44نفر(44%) بوده اند که مربوط است به کسانی که میزان تحصیلات مادرشان متوسطه یا دیپلم بوده است.
وکمترین میزان فراوانی به تعداد19 نفر(19%) بوده اند که مربوط است به کسانی که میزان تحصیلات مادرشان لیسانس و بالاتر بوده است.
و به علاوه مشاهده می شود که (81%) جمعیت نمونه مربوط به افرادی است که تحصیلات مادرشان دیپلم و کمتر از دیپلم بوده است.
جدول شماره ( 9 / 1 )
توزیع جمعیت نمونه برحسب تعداد خواهر وبرادر دانشجویان
تعداد خواهر وبرادر فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی تجمعی
2 نفر وکمتر 32 32 32
از 2 تا 5 نفر 47 47 79
بالاتر از 5نفر 21 21 100
جمع 100 100
*با توجه به داده های جدول فوق ملاحظه می شود که بیشترین میزان فراوانی به تعداد 47 نفر (47%) بوده اند که مربوط است به کسانی که تعداد خواهر و برادرهایشان از2 تا 5 نفربوده است.
وکمترین میزان فراوانی به تعداد21 نفر(21%) بوده اند ومربوط است به کسانی که بالاتراز 5 نفر خواهر و برادر بوده اند.
به علاوه مشاهده می شود که (79%) جمعیت نمونه مربوط به افرادی است که 5 نفر و کمتراز5 نفر خواهر وبرادر بوده اند.
جدول شماره ( 10 / 1 )
توزیع جمعیت نمونه برحسب میزان اختلاف سنی پدر و مادر دانشجویان
اختلاف سنی پدر و مادر فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی تجمعی
کمتر از 5 سال 43 43 43
از 5 تا 10 سال 33 33 76
بالاتر از 10 سال 24 24 100
جمع 100 100
*با توجه به داده های جدول فوق ملاحظه می شود که بیشترین میزان فراوانی به تعداد 43 نفر( 43% ) بوده اند که مربوط است به کسانی که اختلاف سنی پدرومادرشان کمتر از5 سال بوده است .
وکمترین میزان فراوانی به تعداد 24 نفر(24%) بوده اند ومربوط است به کسانی که اختلاف سنی پدر و مادرشان بالاتر از 10 سال بوده است .
به علاوه مشاهده می شود که( 76% ) جمعیت نمونه مربوط به افرادی است که میزان اختلاف سنی پدر و مادرشان 10 سال کمتر از آن سال بوده است .
جدول شماره ( 11 / 1 )
توزیع جمعیت نمونه برحسب ارتباط والدین دانشجویان در منزل
ارتبط والدین فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی تجمعی
خوب 46 46 46
متوسط 39 39 85
بد 15 15 100
جمع 100 100
*با توجه به داده های جدول فوق ملاحظه می شود که بیشترین میزان فراوانی به تعداد 46 نفر( 46% ) بوده اند که مربوط است به کسانی که ارتباط والدینشان درمنزل خوب بوده است.
وکمترین میزان فراوانی به تعداد15 نفر( 15% ) بوده اند ومربوط است به کسانی که ارتباط والدینشان در منزل بد بوده است.
جدول شماره ( 12 / 1 )
توزیع جمعیت نمونه برحسب نوع حاکمیت در خانواده دانشجویان
حاکمیت در خانواده فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی تجمعی
پدر یا مادر سالاری 29 29 29
فرزند سالاری 25 25 54
هیچ کدام 46 46 100
جمع 100 100
*با توجه به داده های جدول فوق ملاحظه می شود که بیشترین میزان فراوانی به تعداد 46 نفر(46%) بوده اند که مربوط است به کسانی که گزینه هیچ کدام را انتخاب کرده اند. یعنی هیچ کدام از گزینه ها در خانواده حاکم نیست .
و کمترین میزان فراوانی به تعداد25 نفر(25% ) بوده اند ومربوط است به کسانی که درخانواده اشان فرزند سالاری حاکم است.
جدول شماره ( 13 / 1 )
توزیع جمعیت نمونه برحسب میزان نظردهی در تصمیم گیری های خانواده دانشجویان
نظر دهی درتصمیم گیری ها فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی تجمعی
زیاد 37 37 37
تا حدودی 44 44 81
کم 19 19 100
جمع 100 100
*با توجه به داده های جدول فوق ملاحظه می شود که بیشترین میزان فراوانی به تعداد 44 نفر(44%) بوده اند که مربوط است به کسانی که تا حدودی درتصمیم گیری های خانوادگی نظر می دهند.
و کمترین میزان فراوانی به تعداد 19 نفر( 19% ) بوده اند ومربوط است به کسانی که در تصمیم گیریهای خانوادگی کم نظر می دهند .
جدول شماره ( 14 / 1 )
توزیع جمعیت نمونه برحسب میزان علاقه دانشجویان به خانواده
علاقه به خانواده فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی تجمعی
زیاد 55 55 55
تا حدودی 29 29 84
کم 16 16 100
جمع 100 100
*با توجه به داده های جدول فوق ملاحظه می شود که بیشترین میزان فراوانی به تعداد 55 نفر(55%) بوده اند که مربوط است به کسانی که به خانواده خود علاقه زیادی دارند.
و کمترین میزان فراوانی به تعداد16 نفر
(16%) بوده اند ومربوط است به کسانی که به خانواده خود علاقه کمی داشته اند.
جدول شماره ( 15 / 1 )
توزیع جمعیت نمونه برحسب میزان رفت و آمد فامیلی دانشجویان در طول یکسال
رفت و آمد فامیلی در یکسال فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی تجمعی
هیچ بار 29 29 29
یکبار 35 35 64
دو بار وبیشتر 36 36 100
جمع 100 100
*با توجه به داده های جدول فوق ملاحظه می شود که بیشترین میزان فراوانی به تعداد 36 نفر( 36%) بوده اند که مربوط است به کسانی که درطول سال دوبار وبیشترباافراد فامیل رفت و آمد می کنند.
و کمترین میزان فراوانی به تعداد 29 نفر(29%) بوده اند ومربوط است به کسانی که در طول سال اصلا با افراد فامیل رفت و آمد نمی کنند.
به علاوه مشاهده می شود که (64%) جمعیت نمونه مربوط به افرادی است که در طول سال یک بار و کمتر ازآن با افراد فامیل رفت و آمد می کنند.
جدول شماره ( 16 / 1 )
توزیع جمعیت نمونه برحسب منطقه محل سکونت دانشجویان
منطقه محل سکونت فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی تجمعی
از 1 - 5 39 39 39
از 5 - 13 44 44 83
از 20 - 13 17 17 100
جمع 100 100
*با توجه به داده های جدول فوق ملاحظه می شود که بیشترین میزان فراوانی به تعداد 44 نفر(44%) بوده اند که مربوط است به کسانی که منطقه محل سکونتشان از13 – 5 بوده است.
و کمترین میزان فراوانی به تعداد 17 نفر (17%) بوده اند ومربوط است به کسانی که منطقه محل سکونتشان از 20- 13 بوده است .
جدول شماره ( 17 / 1 )
توزیع جمعیت نمونه برحسب تعداد دوستان صمیمی دانشجویان
تعداد دوستان صمیمی فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی تجمعی
هیچی 30 30 30
یک نفر 31 31 61
دو نفر و بیشتر 39 39 100
جمع 100 100
*با توجه به داده های جدول فوق ملاحظه می شود که بیشترین میزان فراوانی به تعداد 39 نفر(39%) بوده اند که مربوط است به کسانی که دو نفر و بیشتر دوست صمیمی داشته اند.
و کمترین میزان فراوانی به تعداد 30 نفر (30%) بوده است و مربوط است به کسانی که هیچی دوست صمیمی نداشته اند.
به علاوه مشاهده می شود که ( 61%) جمعیت نمونه مربوط اس
ت به فرادی که کمتر ازیک نفر دوست صمیمی دارند.
جدول شماره ( 18 / 1 )
توزیع جمعیت نمونه برحسب میزان رفت وآمد دانشجویان با دوستان در طول یک هفته
رفت و آمد با دوستان درهفته فراوانی درصد فراوانی درصد فراوان
ی تجمعی
هیچ بار 30 30 30
یک بار 35 35 65
دوبار و بیشتر 35 35 100
جمع 100 100
*با توجه به داده های جدول فوق ملاحظه می شود که بیشترین میزان فراوانی به تعداد 35 نفر(35%) بوده اند که مربوط است به کسانی که به صورت مساوی در دو طبقه 2 و3 یعنی کسانی که یک بارو دو بار و بیشتر در طول هفته با دوستان خود رفت و آمد دارند.
و کمترین میزان فراوانی به تعداد30 نفر(30%) بوده اند ومربوط است به کسانی که در طول هفته هیچ بار با دوستان خود رفت و آمد نمی کنند.
و به علاوه مشاهده می شود که (65%) جمعیت نمونه مربوط به افرادی است که یکبارو یا کمتر از آن با دوستان خود رفت و آمد داشته اند.
جدول شماره ( 19 / 1 )
توزیع جمعیت نمونه برحسب میزان تاثیر پذیری دانشجویان از دوستان خود
تاثیر پذیری از دوستان فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی تجمعی
زیاد 24 24 24
تا حدودی 48 48 72
کم 28 28 100
جمع 100 100
*با توجه به داده های جدول فوق ملاحظه می شود که بیشترین میزان فراوانی به تعداد 48 نفر( 48% ) بوده اند که مربوط است به کسانی که تاحدودی ازدوستان خود تاثیر می گیرند.
و کمترین میزان فراوانی به تعداد24 نفر(24%) بوده اند ومربوط است به کسانی که زیاد از دوستان خود تاثیر می گیرند.
جدول شماره ( 20 / 1 )
توزیع جمعیت نمونه برحسب میزان تاثیر پذیری دانشجویان از مد جامعه
تاثیر پذیری از مد جامعه فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی تجمعی
زیاد 26 26 26
تا حدودی 46 46 72
کم 28 28 100
جمع 100 100
*با توجه به داده های جدول فوق ملاحظه می شود که بیشترین میزان فراوانی به تعداد 46 نفر(46%) بوده اند که مربوط است به کسانی که تاحدودی ازمد جامعه تاثیر می گیرند.
و کمترین میزان فراوانی به تعداد26 نفر(26%) بوده اند ومربوط است به کسانی که زیاد از مد جامعه تاثیر می گیرند.
جدول شماره ( 21 / 1 )
توزیع جمعیت نمونه برحسب میزان ساعات مطالعه دانشجویان درطول یک هفته
ساعات مطالعه فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی تجمعی
کمتر از 2 ساعت 44 44 44
از 2 تا 5 ساعت 39 39 83
بیشتر از 5 ساعت 17 17 100
جمع 100 100
*با توجه به داده های جدول فوق ملاحظه می شود که بیشترین میزان فراوانی به تعداد 44 نفر(44%) بوده اند که مربوط است به کسانی که کمتر از 2 ساعت در طول هفته مطالعه می کنند.