بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این مقاله بررسی اهمیت سازمان های یادگیرنده در جهان امروز می باشد که در این راستا ضمن بیان مکتب یادگیری به نقش ارزنده آن در جهان سراسر تغییر و تحول کنونی و بکارگیری آن در سازمانها به عنوان سازمان یادگیرنده خواهیم پرداخت چرا که تغییرات سریع و محسوس در عرصه های مختلف علم و فناوری آنچنان جامعه بشری را تحت تاثیر ثاثیر قرار داده است که دیگر سازمانهای سنتی قادر به هماهنگی با این تغییرات نبوده و تنها سازمانهایی شانس بقا دارند که بتوانند خود را پیوسته با تغییرات محیطی پیرامون خود وفق دهند که در این راه نیز سازمانها تنها با یادگیری سریع از موقعیت ها و شکست ها قادر خواهند بودهنگام برخورد با موقعیت های مختلف ، رفتاری اثر بخش داشته و با حداکثر اثر بخشی به اهداف خود نایل آیند.در این مقاله ضمن بیان مشخصات سازمان های یادگیرنده و نقش رهبری در آن به بیان مطالبی پیرامون همچنین توسعه و استمرار توانایی های یادگیری پرداخته و در آخر با بیان چالشهای تغییر پایدار در این سازمانها، شروط اصلی ورود به مکتب یادگیری را بیان خواهیم کرد.
واژگان کلیدی:مکتب یادگیری مدیریت ، سازمان یادگیرنده ، یادگیری سازمانی
مقدمه
علی رغم نقش بسیار ارزنده مکتب کلاسیک مدیریت و در ادامه تفکر سیستمی در سازمانها و برانگیخته شدن امید ها همواره با بروز این تفکر، لیکن با گذشت زمان مشخص شد که این تفکر به تنهایی قادر به حل مسائل سازمان نبوده و تلاش صاحب نظران موجب پدید آمدن تئوری یادگیری سازمانی در دهه های 70 و 80 میلادی شد. معرفی سازمانهای یادگیرنده در دهه های پایانی قرن بیستم، پایه گذار حرکت فکری جدیدی در مدیریت بود که نویدبخش مکتب جدیدی از مدیریت را می داد که به عنوان مکتب یادگیری مدیریت نامیده می شود. نگاه مکتب یادگیری مدیریت به سازمان به مثابه یک جامعه است در حالی که نگاه مکتب کلاسیک به سازمان نگاه ماشینی می باشد که این تفاوت در نگاه، خاستگاه تمامی تفاوت های دو مکتب کلاسیک و یادگیری مدیریت است - عجمی، . - 22 : 1391 اهمیت سازمانهای یادگیرنده نیز باتوجه به افزایش تغییرات محیطی - اعم از اقصادی، اجتماعی و علمی - ، نیازهای مشتریان و ارباب رجوع و همچنین تغییر در انتظارات کارکنان دو چندان می شود
چرا که این سازمانهای یادگیرنده هستند که می توانند نیازهای محیطی را تشخیص داده و ابزارهای لازم را برای هماهنگی و بقاء خود در دنیای سراسر رقابت امروزی فراهم سازند. یادگیری با تغییر در طرز تفکر و رفتار افراد رخ می دهد، تغییر در رفتار و تفکر افراد به طرق مختلف امکان پذیر است که براین اساس ساده ترین روش براساس اصل شرطی سازی می باشد که مثالی که در این زمینه آورده شده است فرد معتاد به سیگار است که برای ترک سیگار به او گفته شود اگر سیگار روشن کند باید جریمه مالی سنگین بدهد یا تحت شوک الکتریکی قرار می گیرد که بدیهی است مجبور به ترک سیگار می شود. یا سیستم پاداش که نوعی دیگر از سیستم های شرطی سازی هستند.
رفع تشنگی و گرسنگی نیز از این زمره می باشند که فرد وقتی گرسنه می شود غذا می خورد . نوع دیگر یادگیری به یادگیری رشد یابنده معروف است که این روش به نوعی ، روش منطقی آموختن است، افراد با گردآوری اطلاعات و برقراری ارتباط بین تجربیات و افزودن بر خزائن دانش خود دست به نتیجه گیری می زنند. تفاوت یادگیری فردی و یادگیری گروهی این است که در یادگیری گروهی مسأله تعاملات اجتماعی هم افزایی فکری و تأثیر اذهان بر یکدیگر اهمیت ویژه ای پیدا می کند و در نهایت، یادگیری سازمانی به افراد این امکان را می دهد که اندیشه همکاران خود را مدل سازی کنند. بدین ترتیب در یادگیری سازمانی، افراد از یادگیری به صورت شرطی سازی، ساده و معمولی به یادگیری خلاق و نوآورانه ارتقاء می یابند - استیسی 1384،106 : ¹الی . - 107 مشخصات سازمان های یادگیرنده و نقش رهبری در آن اگرچه در خصوص مشخصه های سازمان های یادگیرنده بین صاحب نظران اختلافاتی وجود دارد لیکن پنج مشخصه عمده که برای این سازمانها بیان شده است عبارتند از:
-1 وجود رهبران با بینش : در این زمینه در ادامه همین بخش مطالبی عنوان خواهد شد.
-2 وجود برنامه و نظام سنجش: از اصول مهم یادگیری، سنجش و مدیریت آن است از اینرو برنامه ریزی و طراحی نظام سنجش و ارزیابی اثربخش ، بینش بر واقعیت را تداوم بخشیده و از تبدیل آن به امری غیرقابل دست یابی جلوگیری می کند.
-3 اطلاعات: از مؤلفه های کاهش عدم اطمینان محیطی کسب اطلاعات بیرونی و درونی سازمانی جهت برنامه ریزی و اعمال واکنش مناسب در مقابل تغییرات در راستای حفظ و بقای سازمان می باشد.
-4 ابتکار و نوآوری: از جمله موضوعات سازمان های یادگیرنده خلاقیت، نوآوری و ابتکار کلیه کارکنان در مواجهه با مشکلات و معضلات می باشد.
-5 اقدام:ویژگیهای فوق الذکر زمانی ارزش داشته و هدف نهایی یادگیری محقق می شود که به عمل و اقدام منجر گردد. هدف نهایی یادگیری بکارگیری آموخته ها در عمل، به منظور افزایش مزیت رقابتی، کارایی و اثربخشی سازمانی است که سازمان های یادگیرنده به شدت نیازمند آن هستند - گزکوه،79: 1381 الی . - 81
یادگیری سازمانی همانند بیشتر برنامه های تحولی به شدت به رهبری اثربخش در سازمان وابسته است و رهبران باید مشارکت فعالی در یادگیری سازمانی داشته باشند. آنها باید شفافیت، ریسک پذیری و بازتاب های مورد نیاز یادگیری را مدل کنند. آنها باید چشم انداز سازمان یادگیرنده را ترسیم و با دلسوزی، حمایت و طرفداری آنچه را که لازمه هدایت دیگران است فراهم سازند - کامینگز و ورلی1384،. - 598 : ¹ مدیر باید از قدرت درک سرشاری برخوردار باشد تا بتواند در سازمانهای امروز که تصمیم گیری بسیار پیچیده و مشکل است به نحو صحیح و کارآمدی ازعهده وظایف برآید. مهارتهای فنی، انسانی و نظری از عمده مهارتهای مورد نیاز مدیر است که بدون آن نه تنها در مدیریت نقض وجود دارد بلکه هیچ نوع یادگیری نیز در سازمان نمی تواند بوجود آید از اینرو از جمله موارد مهم در سازمانهای یادگیرنده در ابتدا آموزش مدیران است - سیدجوادین، 562: 1386 الی . - 566
