بخشی از مقاله
چکیده:
امروزه با توجه به ماهیت موقتی پروژه و تفصیل فزاینده آن، پراکنده بودن دانش پروژه نزد افراد مختلف تیم پروژه و وابسته بودن دانش پروژه تا حد زیادی به افراد ضرورت مدیریت دانش پروژه ها در سازمانهای پروژه محور بیش از پیش احساس می شود.با مدیریت صحیح دانش پروژه در یک سازمان ،دانش حاصل از یک پروژه در پروژه های دیگر به کار گرفته شده و سازمان شکل یک سازمان یادگیرنده به خود گرفته و بسیاری از دوباره کاریها از بین رفته و زمان هزینه و در نهایت عملکرد پروژه بهبود چشمگیری را خواهد داشت.
از طرفی مدیریت دانش طبق نگرشی جامع شامل فعالیتهای شناسایی و ارزیابی دانش و نیازهای دانشی، کسب دانش،خلق دانش،سازماندهی و ذخیره سازی دانش،انتشار دانش، بکارگیری دانش و فراموشی فعال دانش است و ابعاد محتوا، نیروی انسانی، سازمان و فناوری اطلاعات و ارتباطات ابعاد اصلی مدیریت دانش را شکل می دهند . در این مقاله سعی بر آن است تاثیر سیستمهای اطلاعاتی به عنوان یکی از ابعاد مدیریت دانش بر کاهش شکاف دانشی ایجاد شده بین پروژه و سازمان که ناشی از فرآیند انتشار دانش است، شناسایی گردد.
در این راستا با تمرکز بر حوزه صنعت نفت و گاز از صنایع مهم پروژه محور با رویکرد مطالعه موردی بر سازمان مدیریت طرح های صنعتی ایران به عنوان یکی از سازمان فعال در کشور به انجام عملی تحقیق پرداخته شده است.در انتها پس از بررسی یکی از پروژه های این شرکت با تحلیل موانع انتشار دانش، پیشنهاداتی جهت استفاده سازمانهای پروژه محور با تمرکز بر حوزه انتشار دانش ارائه شده است.
مقدمه:
در سازمانهای پروژه محور که فعالیت های آنها اساساً از پروژه ها تشکیل می شود، دانش به عنوان یک منبع کلیدی نقش بسیار مهمی در انجام موثر پروژه ها دارد. در این گونه سازمانها، ساختارهای سازمانی متفاوتی برای اجرای پروژه ها به کار گرفته می شود؛ از طرفی به دلیل ویژگی هایی که در پروژه وجود دارد ازجمله ماهیت موقتی بودن آن و تفصیل فزاینده، دو نوع شکاف دانشی1 در ساختارهای سازمانی پروژه محور به چشم می خورد که با توجه به خصوصیات هر یک از ساختارهای سازمانی، میزان شکاف دانشی به وجود آمده ناشی از عدم انتشار دانش پروژه و سازمان محدوده متفاوتی دارد.لذا نیاز به بکارگیری فرآیندهای مدیریت دانش به منظور کاهش شکاف دانشی و حفظ و افزایش انتشار دانش پروژه ها بیش از پیش در سازمانهای پروژه محور به ضرورت احساس می شود.
براساس نگرش و رویکردی که صاحبنظران نسبت به مدیریت دانش اتخاذ کردهاند، مدل های مختلفی شکل گرفته است. اما به طور کلی بر اساس مدل جامع، فعالیت های مدیریت دانش را می توان شامل شناسایی وارزیابی دانش و نیازهای دانشی،کسب دانش، خلق دانش، سازماندهی و ذخیره سازی دانش، انتشار دانش، بکارگیری دانش و فراموشی فعال دانش دانست. مدیریت دانش برسه بعد اصلی شامل انسان، سازمان و فناوری اطلاعات و ارتباطات تاکید دارد و تلاش می کند با ایجاد ساختار و فرآیندهای مناسب و زیرساختهای تکنولوژیکی لازم در سازمان و نیز با محور قرار دادن انسان وآماده سازی او به عنوان کارکنان دانشی ، با کسب، تولید و نیز استفاده صحیح از منبع دانش، به اهداف سازمانی دست یابد.
از این میان، فناوری اطلاعات جایگاه به خصوصی دارد. استفاده از سیستمهای اطلاعاتی از یک طرف زمینهای را برای بهبود تمام فعالیتهای سازمان، از جمله فرآیند مدیریت دانش فراهم میکند و از طرف دیگر، در هر کدام از فعالیتهای مدیریت دانش تأثیرگذار خواهد بود. با توجه به اهمیت صنعت نفت و گاز در کشور و توسعه روزافزون آن از یک طرف و تأکید دولت بر توسعه فعالیتهای مبتنی بر دانش در قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران از طرف دیگر، حوزه تحقیق را معطوف به پروژه های نفت و گاز نمودهایم.
مدیریت دانش و فرآیندهای آن :
توجه به دانش و اثرات آن، از ابتدای تلاشهای بشر برای حفظ بقاء وجود داشته است، اما در دو دهه اخیر بشر شاهد تحولاتی در عرصه اقتصاد، اجتماع و سیاست بوده است که دانش را به عنوان یک عنصر و سرمایه کلیدی در توسعه و رقابت پذیری مطرح کرده است. دانش و اطلاعات، سازماندهی و بازیابی آنها و در یک کلمه مدیریت دانش از ضروریات کار مدیریت است. در زیر به معتبرترین تعاریفی که پیرامون علم مدیریت دانش ارائه شده است پرداخته می شود:
· فرآیند جمع آوری تجارب جمعی سازمان از تمامی نقاط سازمان و استفاده از آن - . - Ghaziri, 2004
· خلق، اشاعه، به روز رسانی و به کار بردن دانش در راستای بقای سازمان - . - 2004Ghaziri,
· مدیریت اطلاعات و داده به همراه مهار تجربیات ضمنی و نهایی افراد جهت تسهیم، استفاده و نیز توسعه توسط سازمان است که به بهره وری بیشتر سازمان منجر می شود - افرازه, . - 1386
· کسب دانش درست برای افراد مناسب در زمان صحیح و مکان مناسب است به گونه ای که آنان بتوانند برای
· دستیابی به اهداف سازمان بهترین استفاده را از دانش ببرند - . - Davenport, 1998
· فرآیندی است که به واسطه آن سازمان ها در زمینه یادگیری، کدگذاری، توزیع و انتقال دانش مهارت هایی را کسب می کنند - . - Malhotra, 2000
· ایجاد فرآیندهای لازم برای شناسایی و جذب داده، اطلاعات و دانش های مورد نیاز سازمان از محیط درونی و بیرونی سازمان و انتقال آنها به تصمیم ها و اقدامات سازمان و افراد - . - Wiig, 2000 در بحث پیرامون ضرورت مدیریت دانش به موارد زیر می توان اشاره کرد :
· مدیریت دانش باعث به اشتراک گذاری دانش میشود و با این کار، یک سازمان به صورت نمایی از مزایای یادگیری دانش توسط افراد سازمانش، بهرهمند می شود.
· حساسیت و واکنش های بهتری نسبت به فرار و خروج مغزها صورت می گیرد.
· به فرصتهای جدید تجاری، سریعتر می توانیم پاسخ دهیم.
· طول مدت طی کردن منحنی یادگیری را کوتاه تر می کند - . - Ghaziri, 2004 بر اساس نگرش و رویکردی که صاحبنظران نسبت به مدیریت دانش اتخاذ کرده اند، برای ایجاد یک نگرش کلی و ایجاد نظام مشخص در مدیریت دانش، مدل های مختلفی شکل گرفته است. اثر بخشی هر کدام از این مدل ها به موقعیت و جایگاهی بستگی دارد که سازمان در آن قرار گرفته است.در این مدل ها فرض بر این است که مراحل و فعالیتها اغلب همزمان و گاهی اوقات پی در پی و به ندرت در یک ترتیب خطی هستند، اما نکته ای که تقریباً در تمامی این مدل ها به چشم می خورد تاکید بر استفاده و بکارگیری دانش است و دیگر مراحل به مثابه مقدمه ای در ایجاد بسترهای لازم و مناسب برای بکارگیری دانش هستند.
از این رو در اجرای مدیریت دانش در سازمان باید همواره این جهت گیری لحاظ شود. مدل پایه های ساختمان دانش 2002، مدل مارک.م مکالرودی 2002، مدل استیو هالس 2001 ،مدل ادل و گراسیون 1998، مدل هیسیک 2000، مدل بک من 1999، مدل هفت سی 1996، مدل نوناکاو تاکوچی 1995و ... برخی از مدل های دانش هستند. به طور کلی فرآیندهای مدیریت دانش شامل موارد زیر می باشند:
• شناسایی و ارزیابی دانش و نیازهای دانشی1 ، کسب دانش2 ، خلق دانش3 ، سازماندهی و ذخیره سازی دانش4 ، انتشار دانش5 ، به کارگیری دانش6 ، فراموشی فعال دانش7
