بخشی از مقاله
چکیده
هدف از نگارش مقاله حاضر بیان اثر برنامه ریزی استراتژیک در سازمانی های دولتی است .استراتژی هنر بکار بردن زور و جبر است ، به طوری که این زور و جبر بتواند تا حدامکان بیشترین نتیجه را در رسیدن به اهداف سیاسی به بار آورد .این مقاله قابلیت کاربرد و اثربخشیِ دو ابزار دیرینه مدیریت استراتژیک ، یعنی تحلیل زنجیره ارزش و ذینفعان را در بخش دولتی نشان می دهد و نشان می دهد که ابزارهای استراتژیکی مثل تحلیل زنجیره ارزش، وقتی در محیط بخش دولتی بکار می روند، نیاز به انطباق زیادی دارند تا نقش آنها در درک شرایط مفروض حداکثر گردد.
این مقاله که ابزار جمع آوری اطلاعات آن روش کتابخانه ای است به روش توصیفی - تحلیلی به بررسی برنامه ریزی استراتژیک در سازمانی های دولتی می پردازد وسعی شده است مفهوم برنامه ریزی استراتژیک ارائه شده و سپس تجزیه و تحلیل می شود. واژه های کلیدی : استراتژیک ، برنامه ریزی ، مفاهیم ، سازمان دولتی
مقدمه
شهروندان ، سبب شده است که تحول، از امری درون زا به امری برون زا تبدیل شود .در واقع پاسخگو بودن سازمانهای دولتی در برابر شهروندان ، سبب شده است دولتها به افراد جامعه از منظری جدید و به مثابه مشتریان بخش خصوصی بنگرند و تلاش کنندحداکثر رضایت مندی را برای آنان فراهم سازد. در گذشته ، مدیریت دولتی توجه اصلی خود را به رخدادهای درون بوروکراسی معطوف می داشت و به طور عمده مشکلات درونی بوروکراسی را مسئله اصلی می پنداشت.امروزه مدیریت دولتی باید ابعاد اجتماعی و عمومی حرفه خود را بشناسد و از آثار سازمان خود بر محیط اجتماعی آن آگاه باشد و مسائل شهروندان و شهروندی را دغدغه ذهنی خود قرار دهد.
رویکردهای جدید بر خلاف رویکردهای سنتی، شاخصهای مختلفی را که به طور عمده غیرمالی هستند مورد توجه قرار داده اند .در نظام اداری و اجرایی کشورها ، سلامت اداری و رضایت مردم از دستگاههای دولتی ، به گونه یکی از معیارها و شاخصهای اصلی تحول نظام اداری و ارزیابی و بهبود عملکرد سازمانهای دولتی تلقی می شود . امروزه در عصر جهانی شدن ، به سبب پیشرفت دانش و تکنولوژی، سرعت در ارتباطات و تغییر و تحولاتی که در ارزشها و فرهنگها، انتظارات و مطالبات سیاسی ملتها ایجاد شده ، برفرآیند تحولات اداری نیز تاثیر گذاشته است.
تغییر سلیقه ها،خواسته ها و توقعات … به اعتقاد اندیشمندان علوم سیاسی و اداری، اگر دولتها و حکومتها نتوانند خواسته ها و نیازهای مادی و معنوی ورضایت شهروندان رابرآورده سازند، بحرانهای مختلفی از، قبیل :بحران اعتماد عمومی، بحران مشروعیت نظام ، بحران مشارکت عمومی و بحران همگرایی در جامعه ایجاد می شود و این بحرانها ضمن تقلیل کارآیی و اثربخشی نظام سیاسی و اداری ، موجب بروز بحران و گسست در فرآیند توسعه خواهدشد.
بنابراین مدیریت عملکرد سازمانهای دولتی در جهت بهبود کیفیت خدمات ارائه شده به منظور ایجاد رضایت مندی درشهروندان و مراجعان می تواند از اهمیت بسزایی برخوردار شده، و در تحول و توسعه جوامع نقش استراتژیک داشته باشد، زیرا بهبود عملکرد سازمانهای دولتی ، توانمندی رقابتی ، بهره وری و قدرت پاسخگویی این سازمانها را افزایش می دهد.
مفاهیم وتعاریف استراتژیک
تعریف استراتژیک واژه استراتژی از کلمه یونانی مرکب از به معنای ارتش 2 و به معنای رهبر3 گرفته شده است .با وجود این، برنامه ریزی استراتژیک اسا سا در بخش خصوصی توسعه یافته است هرچند که رویکردهای برنامه ریزی استراتژیک در بخش خصوصی تدوین شده اند ولی می توانند به سازماندهی دولتی و غیرانتفاعی و همچنین جوامع و دیگر نهادها کمک کنند. برنامه ریزی استراتژیک را می توان تلاشی منظم و سازمان یافته درجهت اتخاذ تصمیم و مبادرت به اقدامات بنیادین تعریف کرد که به موجب آنها، اینکه یک سازمان چیست، چه می کند، و چه اموری را انجام می دهد، مشخص خواهدشد.
در تعریف دیگری برنامه ریزی استراتژیک فرایندی است درجهت تجهیز منابع سازمان و وحدت بخشیدن به تلاشهای آن برای نیل به اهداف و رسالت بلندمدت باتوجه به امکانات و محدودیتهای درونی و بیرونی .در تعریفی دیگر برنامه ریزی استراتژیک به معنای فرایند بررسی موقعیت فعلی و مسیر آینده سازمان یا جامعه، تنظیم اهداف،تدوین یک استراتژی برای تحقق آن اهداف و اندازه گیری نتایج است.
لذا می توان چنین گفت: استراتژی عبارت از هنری است که انسان را قادر می سازد، - بدون در نظر گرفتن روشی که به کار می گیرد - مسایلی را که در نتیجه… برخورد دو خواسته مغایر بروز نموده، خوب بشناسد و بعد در نتیجه شناخت کامل این مسایل، تکنیک و روشی را اتخاذ نماید که استراتگوس … برنامه ریزی استراتژیک ، استراتژی آموزش بیشتر برنامه ریزیها براساس دیدگاه عقلایی ، دارای شکل آرمانها و اهداف طرحها و اقدامات منابع مورد نیاز می باشد. برنامه ریزی استراتژیک گونه ای از برنامه ریزی است که در آن هدف ، تعریف و تدوین استراتژیها است .از آنجا که استراتژی می تواند دارای عمر کوتاه یا بلند باشد برنامه ریزی استراتژیک می تواند برنامه ریزی بند مدت یا کوتاه مدت باشد .واژه استراتژی از کلمه یونانی استراتگوس گرفته شده است که به معنای رهبری است .
استراتژی عبارت است از چار چوبی که مجموعه حرکات استراتگوس… و اقدامات اصلی را برای دستیابی به اهداف ، ترسیم کرده و چگونگی منابع را برای بدست آوردن موقعیتهای مطلوب و خنثی کردن تهدیدات در حال و آینده بیان می دارد.بطور کلی استراتژی راه های عمده و اصلی رسیدن به هدفها را بیان می دارد .که با توجه به این تعبیر می توان گفت استراتژی آموزش عبارتست از خطوط اصلی برنامه ها و اقداماتی که نشان دهنده روش دستیابی به اهداف آموزشی است.
هدف استراتژی
هدف استراتژی به دست آوردن مقاصد سیاسی و یا منظورهای خاصی است که توسط سیاستگذاران و یا دولتها تعیین می گردد .در از منابع موجود، مستتر است .هدف استراتژی ممکن است از نظر نوع و کیفیت تهاجمی یا شایسته ترین بهره برداری … این تعریف تدافعی و ایدر مواردی حفظ و نگهداری موقعیت خاص سیاسی و دیپلماسی یک حکومت باشد. نتیجه یک برنامه ریزی کلان و استراتژیک خوب آن است که به هیچوجه ریسک و یا خطری را در برندارد نتیجتاًو می تواند آزادی عمل و انتخاب هر وسیله ای را که در یک موقعیت مناسب بهترین نتیجه را داشته باشد، تضمین کند طبیعی است که یک برنامه ریزی استراتژیکی، باید تصویر جامع و روشنی از سلسله پیاپی حوادث و رخدادهای ممکن را، تا آنجا که به تفوق بر دشمن منجر شود، ارائه نماید.
برنامه ریزی استراتژیک در بهترین شکل خود، نیازمند جمع آوری اطلاعات بسیار وسیع، جست وجوی گزینه های مختلف و تاکید بر مدلولهای آینده تصمیماتی که امروزه اتخاذ می شوند، خواهد بود برنامه ریزی استراتژیک، ارتباطات و مشارکت را سهولت بخشیده، علایق و ارزشهای ناهمگرا در سازمان های مختلف تبلیغی را با یکدیگر همسو و منطبق می کند و تصمیم گیری منظم و اجرای موفقیت آمیز تبلیغات را در همه زمینه ها، از جمله تبلیغات دفاعی، ترویج و تشویق خواهد کرد.
هدف اصلی و اساسی برنامه ریزی استراتژیک و کلان ، ایجاد یک اقتدار مشترک می باشد .به همین دلیل ایجاد یک سازمان تبلیغی مشترک از همه نیروهای متخصص برای خط دهی، حل و تحلیل مشکلات استراتژیک امری حیاتی، ضروری و آنی می باشد..
چهارچوبهای مدیریت استراتژیک:
تاکنون بر سر کاربرد چهارچوبهای استراتژیک سنتی در شرایط بخش دولتی بحث های بسیاری بوده است ، گرچه NMPدر بخش دولتی از ابزارها ، چهارچوبها و مدلهای بخش خصوصی اقتبا سهای بسیاری داشته است . در اینجا درباره این بحث میکنیم که بخش دولتی نباید در استفاده از چهارچوبهای استراتژیک ، تنها ، گزینشی عمل کند و مهمتر اینکه مدلهای تجویزی که در محیطهای ناسازگار یا کم سازگار بکار میروند،احتمالاًموفق نمی شوند .این عدم موفقیت بدلیل ان است که اغلب چهارچوبهای استراتژیک به تجدید نظرهای بسیاری برای تناسب با شرایط استراتژیک موجود در بخش دولتی نیازمندند.
زمان و منابعی که برای آموزش،اِعمال واجرا بدون سازگاریِ مناسب صرف می شود ،به احتمال زیاد به شکست و ناکامی منجر می شود .درحالیکه ابزارهای مدیریت استراتژیک مثل کارت ارزیابی متوازن به طور هدفمند در بعضی از بخشهای خدمات رسانی بخش دولتی گنجانده می شوند، برای مثال بهداشت در وزارتخانه بریتانیا در سال 9111 ، که مراکز داخلی بسیاری دارند .چنین گفته شده است که چهارچوبهای مختلفی مثل تحلیل ذینفعان و زنجیره ارزش ، دورنماهای استراتژیک همه جانبه، اصولی و کل نگر به شرایط سازمانی و در نهایت به خود استراتژی عرضه می کنند.
