بخشی از مقاله
چکیده:
متغیر شامل هرچیزی است که بتواند ارزش های گوناگون و متفاوت را بپذیرد. و میتوان آنها را مشاهده یا اندازهگیری کرد. متغیرها همچنین مورد اندازه گیری یا سنجش قرار می گیرند ، متغیر یک مفهوم است که می توان دو یا چند ارزش یا عدد را جایگزین آنها نمود. متغیرها را می توان به شکل های مختلف طبقه بندی و بر اساس معیارهای متفاوت دسته بندی کرد که عبارتند از: متغیر وابسته و متغیر مستقل و متغیر تعدیلگر و متغیر مداخله گر.که در این مقاله به بررسی آنها پرداخته خواهد شد.
کلمات کلیدی: متغیرها ، متغیر وابسته، متغیر مستقل، متغیر تعدیلگر ، متغیر مداخله گر
مقدمه
متغیر شامل هر چیزی است که بتواند ارزش های گوناگون و متفاوت بپذیرد این ارزش ها می تواند در زمان های مختلف برای یک شخص یا چیز دیگر متفاوت باشد یا اینکه در یک زمان برای اشخاص یا چیزهای مختلف متفاوت باشد. امتیازهای آزمون درسی ، غیبت و انگیزش نمونه هایی از متغیر هستند - اوما سکاران، ترجمه صائبی و همکاران، - 82 :1380 متغیرها ، عامل یا عواملی هستند که مورد اندازه گیری یا سنجش قرار می گیرند . به عبارت دیگر متغیر مشخصه یک فرد، چیز، پدیده مورد نظراست که : قابل اندازه گیری بوده و می تواند مقادیر مختلفی بپذیرد.
متغیر وابسته، متغیر اصلی مورد توجه محقق است. این متغیر، متغیر پاسخ، برون داد یا ملاک است و عبارت است از وجهی از رفتار یک ارگانیسم که تحریک شده است. متغیر وابسته، مشاهده یا اندازه گیری می شود تا تأثیر متغیر مستقل بر آن معلوم و مشخص شود. متغیر مستقل، متغیر محرک درون داد است که به وسیله پژوهشگر اندازه گیری، دستکاری یا انتخاب می شود تا تأثیر یا ارتباط آن با متغیر دیگری معین شود. متغیر مستقل پیش فرض متغیر وابسته است. به عبارت دیگر این متغیر، مقدمه و متغیر وابسته، نتیجه است. متغیر تعدیل کننده، متغیری است که بر رابطه متغیر مستقل و متغیر وابسته تأثیر اقتضایی دارد. یعنی، حضور متغیر سوم - متغیر تعدیل کننده - رابطه مورد انتظار اصلی بین متغیرهای مستقل و وابسته، را تغییر می دهد. که در این مقاله به بررسی آنها پرداخته خواهد شد.
تحقیق علمی
تحقیق به مجموعه تلاش های منظم ، برنامه ریزی شده و هدفمندی گفته می شود که به منظور کشف ، تحلیل و حل مشکل صورت می گیرد نکاتی از تعریف فوق را باید مورد تاکید و تعریف قرار داد. - - کارگر شورکی، . - 35 :1383 چنانچه در بخش معرفی ویژگی های تحقیق نیز خواهد آمد برخورداری از نظمی منطقی یکی از شرایط الزامی تحقیق در نظر گرفته می شود نظمی که از لحاظ ترتیب مراحل انجام کار، طی کردن فرایند منطقی و لحاظ ترتیب طبیعی پژوهش مد نظر قرار خواهد گرفت فرایند انجام تحقیق: لزوم برنامه ریزی قبل از اقدام را مورد تائید قرار می دهد تهیه و ارائه طرح پژوهشی ، قبل از اجرای تحقیق مهمترین نشانه برنامه ریزی به عنوان لازمه تحقیق قلمداد می شود.
هدف از انجام تحقیقات گوناگون متفاوت خواهد بود و حتی بر مبنای همین مولفه های از تحقیق است که طبقه بندی های مختلفی از تحقیق صورت می گیرد. اما آنچه در این مفاهیم از اهمیت بنیادین برخودار است آنکه هرگز تحقیقی بدون هدف واقعی خود را نخواهد یافت . هر چند که گاه اهداف تضمینی و غیر صریح که در ذهن پژوهشگری خلاق و علاقه مند شکل می گیرد ممکن است از دید ناظران بیرونی تعریف شده و روشن نباشد اما حتی چنین پژوهش هایی نیز بدون هدف نیستند.
نخستین مرحله از حصول نتیجه تحقیق آنست که که مشکل جامعه یا سازمانی کشف و شناسایی و معرفی می گردد. اصولا شناخت مشکل را بخش عمده ای از حل مشکل می دانند و از همین روست که بنیادی ترین ماحصل اولیه از اجرای تحقیق را باید کشف دقیق و شفاف مشکل خواند . پس از آن مشکل به گونه ای همه جانبه و دقیق تعریف گردید ، پژوهشگر باید دنبال بررسی و پویش مشکل تلاش کند . در این مرحله که اصطلاحا" به آن تحیل گفته می شود ویژگی ها و مولفه های مختلف مشکل و از همه مهمتر ریشه های ایجاد و ماندگاری مشکل شناسایی و معرفی می گردند شاید طولانی ترین و پر هزینه ترین قسمت فرایند تحقیق همین مرحله باشد که طی آن زمینه های حل مشکل بگونه ای عملیاتی و قابل استفاده آماده می شوند - - کارگر شورکی، . - 36 :1383
محقق در تحقیق خود به دنبال شناسایی متغیرها و چگونگی رابطه آنها با یکدیگر است . اگر تحقیق او از نوع توصیفی باشد می خواهد وضعیت یک شی را پیش بینی یا شناسایی نماید او برای این کار نیازمند بررسی صفات و ویژگی ها و به عبارتی متغیرهای توصیفی است زیرا با شناخت انها می تواند وضعیت مساله را روشن کند بنابراین محقق بر اساس بررسی های اولیه و نیز مطالعه ادبیات تحقیق اقدام به تعیین متغیرهای مورد مطالعه کرده آنها را فهرست می نماید و در قالب یک مدل تجزیه ای و تفکیکی تدوین می نماید تا بدین وسیله راهنمای نظری تحقیق خود را مشخص نمیاد . این مدلها منعکس کننده هدف تحقیق بوده ، مبین موضوعات، ابعاد، زوایایی از مساله است که باید مورد مطالعه قرار گیرند - حافظ نیا، - 101 : 1386
متغیر چیست
متغیر کمیتی است که در دامنه ای معین از یک فرد به فرد دیگر یا از یک مشاهده به مشاهده دیگر مقادیر مختلفی را ایجاد می کند بنابراین چیزی است که تغییر می پذیرد و محقق بنا به هدف تحقیق خود کنترل ، دستکاری و یا مشاهده می کند و در برخی مواقع متغیر نمادی است که اعداد و ارزش هایی به آن منتسب می شود برای مثال x می تواند مجموعه قابل توجهی از مقادیر مثلا نمرات یک آزمون هوش یا طرز نگرش را اختیار کند. - خاکی ، - 165 : 1388 متغیر به ویژگی یا صفتی اطلاق می شود که بین افراد جامعه آماری مشترک باشد می تواند متغیر کمی با ارزش های متفاوت و یا حالت های مختلفی داشته باشد. تقریبا در هر تحقیق شناخت متغیرها ، اندازه گیری آنها و بررسی نحوه اثرات و روابط آنها با یکدیگر مد نظر است . مبناهای تقسیم بندی متغیرها متفاوت است و می توان به صورت موارد زیر بیان کرد : بر مبنای ارزش، نقش ، چند ارزشی بودن و رابطه. اگر چه در گزارش تحقیق علمی ، متغیرها را بر مبنای رابطه مشخص می کنند - رضوانی، - 62 :1390
طبقه بندی متغیرها
متغیرها را می توان به شکل های مختلف طبقه بندی کرد و بر اساس معیارهای متفاوت دسته بندی کرد . در برخی از این دسته بندی ها ،گاه همپوشانی هایی مشاهده می شود که به علت عدم تفکیک انواع متغیرها از همدیگر و ایجاد مرزهای مشخص بین طبقه بندی ها ایجاد می شود در اینجا برای رعایت اختصار به چند نمونه اشاره می شود :
الف: متغیر وابسته متغیر وابسته متغیری است که هدف محقق تشریح یا پیش بینی در ان است به عبارت دیگر یک متغیر اصلی است که در قالب یک مساله برای تحقیق مورد بررسی قرار میگرد ، یا تجزیه و تحلیل متغیر وابسته با شناسایی عوامل موثر بر آن می توان پاسخها یا راه حل هایی را برای مساله شناخت . محقق به تعیین و اندازه گیری این متغیر و متغیرهای دیگری که روی این متغیر تاثیر ی گذارند علاقه مند است . به عبارت دیگر متغیرهای وابسته، شرایط یا خصایصی هستند که با وارد کردن ، از میان برداشتن یا تغییر متغیرهای مستقل ظاهر می شوند از بین می روند و یا تغییر می کند - خاکی ، - 166 : 1388 پژوهشگر بیش از هر چیز به متغیر وابسته علاقه مندند ، هدف وی توصیف یا پیش بینی تغییرپذیری متغیر وابسته است به بیان دیگر ، همان متغیر اصلی است که به منزله یک مطلب قابل پژوهش جلوه می کند.
با تحلیل متغیر وابسته می توان برای حل مساله به پاسخ هایی دست یافت. پژوهشگر علاقه مند است ایتن متغیر و نیز سایر متغیرهایی که بر آن تاثیر می پذیرد کمی کند و بسنجد - اوما سکاران، - 83 :1380 متغیر مستقل متغیر مستقل یک ویزگی یا خصوصیت است که بعد از انتاب توسط محقق در آن دخالت یا دستکاری می شود و مقادیری را میپذیرد تا تاثیرش بر روی متغیر وابسته مشاهده شود. تغییر در یک متغیر مستقل، تغییرات قانومندی در متغیر وابسته ایجاد می نماید . بنابراین در هر آزمایش تجربی متغیر مستقل همان محرک است. متغیر مستقل شرط مقدم یا پیشین یا شرط لازم قبل از وقوع یک پیامد، یا نتیجه بخصوص است که می تواند معلول احتمال یا فرضی باشد - خاکی ، - 167 : 1388 متغیر مستقل به گونه ای مثبت یا منفی بر متغیر وابسته تاثیر می گذارد ، یعنی وقتی متغیر مستقل وجود داشته باشد متغیر وابسته نیز وجودئ دارد و هر مقدار افزایش در متغیر مستقل روی دهد . در متغیر وابسته نیز افزایش یا کاهش روی خواهد داد - اوما سکاران، - 83 :1380
