بخشی از مقاله
چکیده
ادب پایداری ادبیّات ستیهندگی، عشق ، حماسه و عرفان استمبارزه. ملّت ها در برابر عوامل استبداد داخلی و خارجی و تجاوز بیگانگان در حوزه ی ادب مقاومت است . در این مقاله به بررسی و تبیین بازتاب ادبیّات پایداری درسروده های چند شاعرمازندرانی - هراتی ، علی پور ، کرم دخت ، سعیدی و قیصری - پرداخته شده است. این پژوهش جستاری در سروده های مقاومت این شاعران است و تلاش دارد جلوه های ادب پایداری را در اشعار شعرا از لحاظ درون مایه ، محتوا و سبک همراه با شواهد شعریبه اختصار مورد مدّاقه و مطالعه قرار دهد تا با سیر در آفاق روشن آن تصویری گویاتر به دست دهد.
واژگان کلیدی:،ادبیّات پایداری و مقاومت ، جنگ و مبارزه ، دفاع مقدّس.
مقدّمه
توجّه به ادبیّات پایداری و آشناساختن هر فرد به مفاهیم ،الگوها و موارد مربوط به آن،یکی از بایسته ترین وارزشمندترین وظایفی است که هر ملّت و قومی باید به آن بپردازد. نوشته هاو سروده هایی که مبارزه ملّت ها را در برابر عوامل استبداد داخلی وخارجی و تجاوز بیگانگان نشان دهد در حوزه ی ادب پایداری جای می گیرد.»ادب پایداری به مجموعه ی آثاری گفته می شود که درون مایه ی آن با تکهی بر ویژگی ملیّت یا دین، انسان ها را به دفاع و مبارزه در برابر هر نوع استبداد، تحقیر، بندگی و بردگی ترغیب وتشویق کند و یا صحنه های نبرد و تبعات آن را توصیف نماید.« - مکارمی نیا، - 12:1383
اصلی ترین مسایل حوزه ی ادب مقاومت دعوت به مبارزه،ترسیم چهره ی بیدادگر،ستایش آزادی و آزادگی، نمودن افق های روشن پیروزی، انعکاس ملومیّتظ مردم و بزرگداشت و ستایش مردم مبارز و شهدای راه آزادی و... است.»ادب پایداری به آن مفهومی که امروزه بیشتر مورد نظر است ، همان مفهوم مبارزات سیاسی و اجتماعی مردمضدّظلم و بیدادگری است. که در ادبیّات ایران سرآغاز آن را از دوره ی مشروطیّت دانسته اند. ولی بی توجّهی به آن همه نهضت ها و منازعات و مقاومت هایی که قبل از مشروطه نیز وجود داشته است و به فراموشی سپردن زمینه یادبیّات مقاومت برانگیز ایران پیش از مشروطه نیز به دور از انصافخواهد بود. به همین خاطر نگارنده دوره های تاریخی ذیل را برای ادبیّات پایداری ایران پیشنهاد می کند:
. دوره1 ی نهضت های داخلی و اوّلیّه پس از ورود اسلام به ایران مثل نهضت شعوبیّه و ...
2.دوره ی قیام ها و اعتراضات و جنگ های داخلی و هجوم خارجی مانند حمله ی مغول و تیمور به ایران و پیدایش نهضت سربداران و ...
3.عصر صفوی، حمله ی پرتغالیان به جزایر جنوبی و پدید آمدن جنگ نامه های منظوم که این دوره آغاز ورود عامّه به ادبیّات کلاسیک است تا بروز جنگ های ایران و روس در زمان فتحعلیشاه.
4.جنگ های ایران و روس در عصر فتحعلی شاه تا دوره ی مشروطه.
5.از دوره ی مشروطه تا دوره ی انقلاب اسلامی.
6.دوره ی انقلاب اسلامی.
.7 دوره ی هشت ساله یدفاع مقدّس.« - امیری خراسانی ، - 96 : 1387 تاریخ شعر مقاومت در ایران به مفهوم واقعی آن از زمان مشروطه آغاز شد تا قبل از سال 1320
شاعرانی چون سیّد اشرف الدّین گیلانی، محمّد تقی بهار، ابوالقاسم لاهوتی، عارف قزوینی، میرزاده عشقیو فرّخی یزدی به سرودن آن همّت گماشتند. در شعر نو، سرودن شعر مقاومت با نیما یوشیج آغاز شد، امّا نیما با استفاده از صنعت ابهام در شعر از پی آمدهای دشوار آن دوری جست. از سال -57 1332 شعر مقاومت همراه با ابهام و صراحت به مقابله با نابسامانی سیاسی و اجتماعی پرداخت که از جمله؛ شاعرانی که به سرودن این نوع شعر پرداختند می توان بعد از نیما به افرادی چون اخوان ثالث، شاملو، شفیعی کدکنی، سیاوش کسرایی، نعمت میرزاده، اسماعیل خویی و خسرو گلسرخی اشاره کرد.از سال 1337 به بعد اوج گرفت و در پس از کودتای 28 مرداد شعر مقاومتچارد رکود شد.
امّا از سال های 1340-50با این که رژیم شاه با قدرت و شدّت به سرکوب مخالفان خود می پرداخت ولیشعر مقاومت به دلیل اوج گرفتن فشار و سرکوب و مبارزات امام خمینی - ره - و مبارزات مسلّحانه به بالاترین حدّ رشد خود رسید. مخاطبان شاعران در آن زمان بیشتر روشنفکران و قشر دانشگاهی بودند و مردم توجّهی چندان به این گونه اشعار نشان ندادند.بعد از انقلابیکیاز، افتخارات و دستاوردهای دفاع مقدّس و پایداری ملّت ایران، تولّد ادبیّات و هنر مقاومت است. ادبیّات پایداریدر هشت سال دفاع مقدّس و پس از آن نیز با اقبال و توجّه بیش تری از سوی شاعران مواجه شده است.
پیشتازان جریان شعر دفاع مقدّس، واحد عزیزی و سیّد مهدی شجاعی بودند که بعدها شاعرانی چون جلال محمّدی، نصراالله مردانی، ساعد باقری، سلمان هراتی، یوسفعلی میر شکاک، مشفق کاشانی، فاطمه راکعی در غزل، حمید سبزواری، استاد شهریار و سپیده کاشانی در قصیده، قیصر امین پور، حسن حسینی و میر هاشم میری در رباعی و دو بیتی، سلمان هراتی، علیرضا قزوه، مصطفی علی پور، احمد عزیزی و علی معلّم در مثنوی به آنها پیوسته در زمینه ی شعر دفاع مقدّس شنق مهمّی داشتند.» جنگ تحمیلی پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران از بزرگترین رویداد های تاریخ کشور در طول دو دهه ی گذشته بود که مضامین گوناگونی را از جمله مربوط به مقاومت در اختیار شاعران قرارداده است.
