بخشی از مقاله
چکیده
صلح و امنیت از مقولههاي بنیادین استکهنقشمهمی در جامعهي بشري ایفاء میکنندکهتحتعواملمتعددي تقویتیاتعضیفمیشوند، یکی از اینعواملجنگنرم است. کهیکی از شیوههاي جنگی است، کهبهجاي استفاده از ابزارهاي متعارف جنگی و سلاح گرم و سرد، از ابزار هایی استفاده میکنندکهموجبتاثیرگذاري و تغییر در فکر و اندیشهي انسان میشود.بامطالعهي تاریخ دوران پیشینمیتوان اذعان نمود که اینشیوهي جنگی از گذشتهبسیار دور، در میان افراد بشربوده استکه از آن بهعنوان یکشیوهي موثر در پیشبرد اهداف خویش استفاده میکردند.
باتوجهبه اهمیتموضوع و ارتباط آن با امنیت اجتماعی، اینپژوهشسعیبر آن دارد بامطالعه آثار ادبیکهبهعنوان سرمایهي فرهنگیمامیباشند، مقولهي جنگنرم و ارتباط آن با ارزشهاي جمعی و اجتماعی را مورد مطالعهقرار گیرد.
در این زمینه دیوان حافظ، اثرگرانبهایی استکهپس از گذشتقرنها اینپتانسیل را دارد کهمورد بازکاوي قرار گیرد و نگرش ژرف حافظ در زمینهي جنگنرم ، تبیینگردد.
مقدمه
در جوامع استبداد زده یکی از شاخصههاي اصلیفرهنگی، سالوس، ریاکاري و دوروئی است. همواره تلاش نظامهاي مستبد در طول تاریخ، اثبات تابعیتمحضخود در میان تودهي مردم میباشد و این اصلیسترینعاملمیتواندباشدبراي ظهور طیفهاي متفاوت در جامعه. چرا گروهیکهبراي رسیدن به اهداف خویش و همچنینحفظهویتخود، ترجیحمیدهندتمام دستورات را بدون هیچقیدو شرطیبپذیرند و در واقعخود را همرنگحاکممستبدکنند. در چنینجامعهاي، اعتماد از میان میرود؛ فریبکاري، قباحت و زشتیخود را از دستمیدهد، تملق و سالوس جایگزین راستی و صداقتمیشود و در نهایتچنینمیستوان خلاصهکرد کهتمام فضایل اخلاقی در وجود چنین افرادي رنگمیبازد و جاي خود را به رذایل اخلاقیمیدهد و این ریاکاري زمانیچهرهي مشمئزکنندهاي بهخود میگیرد که در قالب دینی و مذهبی خود را نشان دهدچراکه ارزشهاي مذهبی و اعتقادات براي رسیدن بهمنافعشخصیخویش، بهعنوان ملعبهاي در دستچنین افراد قرار میگیرد. در اینبرهه از زمان همواره افرادي نیزبودندکه انسانیت ، کرامت انسانی و حقیقتبراي آنها در اولویت اول قرار داشت آنهاسعیمیکردندبا ادبیات خاص خود به روشنگري در میان تودهي مردم بپردازند و از سیاستهاي اشتباه ریاکاران کهبهمردم آسیبمیزندجلوگیري کنند و در برابرنابرابري و ظلم و تجاوز مبارزه کنند.
»از یک اصلبزرگ و مستحسنتصوف و درویشییعنی»فقر و استغنا و ترك ماسوياالله و بیاعتناییبه دنیا و خلق«بهمرور ایام، نابخشودنیترینعیب و بزرگترین آفتطریقتیعنی»غرور و رعونت و خودبینی و خودپسندي«به وجودآمد و شگفتآور استکهنهتنهاصوفینمایان ناگزیربودندبیآن کهمرد معاملات معنوي و سلوك واقعیباشند؛ براي بهرهمندي از مزایاي مادي و معنوي اهلطریقت وکسب احترام و جلبتوجه و اقبال عامه، کهتنهاهدف و مقصودشان از اختیار نام و جامهي تصوف محسوب میشد، تظاهربهتعهد رسوم و آداب طریقتکنند و ریاپیشهسازندبلکهبسیاري از بزرگان و مشایختصوف نیز از فتنهي غرور و آفتخودبینی و خودپسندي در امان نماندهاند. بیتردیدیکی از عللمهمبلکهمهمترینعلتمخالفتحافظباصوفیان همینموضوع یعنیظهور »ریا« و »غرور« در بینصوفیه است و باتوجهبه اینکه در نظرخواجهشیراز رستگاري واقعی و سعادت معنوي و معرفتحقیقیبراساس دو رکن»اخلاص« و »شکستهدلی و فروتنی« استوار استمخالفت و خصومت او با اهل»ریا« و »غرور«کاملاطبیعی است.« - مکتبحافظ، - 25 :1344مبارزه با ریا و نفاق یکی از مباحث اصلی در میان شاعران و عارفان پارسیگوست. بامداقّه در ابیات
حافظبهجرئتمیتوان گفتکه در بینشاعران حافظکسی استکه در اینمبارزه، داد سخن را سر داده و بهپیکار زاهدان ریایی و دینفروشان و عالمان وابستهبه دستگاه حکومتیپرداخته، کسانیکهشرف و تقوي را لگدکوب شهرت و مال کرده و ارزشهاي دینی و اخلاقی را مورد هجوم قرار داده بودند، شدیدترینتعبیرات و جملات را درباره اینگروه دینفروش بهکار برده است. زیرا از دیدگاه حافظ، هیچگناه و خطري به اندازه زهد ریایی و دام تزویرکردن قرآن، براي مذهب و جامعهنیست.
حافظامیخور و رندي کن و خوش باش، ولی دامِ تزویرمکنچون دگران قرآن را - دیوان حافظ،
جنگنرم حافظ در برابر ریاکاران جنگ روانی
»جنگ روانینوعی از فعالیتهاي اطلاعاتی استکه افکار را براي تأثیرگذاري برسیاستهابهکار میسگیرد. اینجنگبا آرا و نظرهاسر و کار دارد و آنها را به دیگران منتقلمیکند. اینجنگفریفتن دیگران به روشیغیر از روشهاي خشونتآمیزمیباشد، برعکسجنگنظامی، که در آن ارادهي طرف پیروز برطرف
شکستخورده یاباخشونتیاباتهدیدبه استفاده از خشونتتحمیلمیگردد.« - جنگ روانی - کلامی - ، جنگنرم
»مشکلی را کههنگام تعریفجنگ روانیبا آن مواجهمیشویم، میتوان باتوجهبه اصطلاحاتیکههنگام بحث در مورد نزاع ایدئولوژیکحاکمبر دنیاي امروز بهکار میرود دریافت. تعداد کمی از این اصطلاحات کهمعمول و متداول هستند، بهشرح زیرمیباشد:
جنگسرد. جنگ افکار. مبارزه براي دستیابیبهفکر و ارادهي مردم. جنگبراي تسلطبهفکرمردم. جنگفکري. جنگ ایدئولوژیکیاعقیدتی. جنگسیاسی. جنگ اعصاب. جنگکلامی. جنگتبلیغاتی. خصومتغیرمستقیم - «.جنگ روانی - کلامی - ، - 89 :1380
»استفاده از این اصطلاحات بهعنوان مترادفهاییبراي جنگ روانی در بیننویسندگانیکه اینموضوع را باجنگ روانی، از طریقتبلیغات مورد بحثقرار دادهاند رایج است«. - همان -
»اگر در جامعهاي ارزشهاي مقبول جامعه از سوي عواملخارجییا داخلیتهدید و مخدوش شود، امنیت اجتماعی دچار خدشهشده و جامعهبا انحرافات و مشکلات بسیار مواجهخواهدشد.« - جنگنرم و امنیت اجتماعی، - 21 :1391
»امنیت و بهطبع آن، امنیت اجتماعیبرمبناي ارزشهاي مورد قبول جامعهبناشده است و جنگنرم موجب دگرگونی و استحاله ارزشهاي جامعهمیشود. البته ارزشها در جوامعمختلفمتفاوت است؛ در برخیجوامع اعتقادات دینی ارزش محسوب میشود ودر برخیسایرموضوعات داراي ارزش هستند. بنابراین، ارزشها در ارتباط بینجنگنرم و امنیت اجتماعیبهعنوان عامل اصلیمحسبمیگردد.« - همان - بنابراینجنگنرم اقدام غیرخشونتآمیز استکه ارزشهاي و هنجارهاي جامعه را مورد هجوم قرار میدهد و منجربهتغییریاخلق الگوهاي هنجاري و رفتاري جدیدشود کهبا الگوهاي مورد نظرنظام حاکم
تعارض دارد »امنیت اجتماعی، تواناییجامعهبراي حفظ ویژگیهاي اساسیخود در شرایطتهدیدات و تغییرات
واقعی و احتمالی است.« - در آمدي بر امنیت اجتماعی، تهدیداتیکهمتوجه امنیت اجتماعی استباعناصر ارزشیجامعه ارتباط تنگاتنگی دارد. در نتیجههر
تهدیدفردي یاگروهینسبتبه ارزشهامخل امنیت اجتماعیمحسوب میشود.
»اگر در جامعهاي ارزشهاي مقبول جامعه از سوي عواملخارجییا داخلیتهدید و مخدوش شود، امنیت اجتماعی دچار خدشهشده و جامعهبا انحرافات و مشکلات بسیار مواجهخواهدشد.« - امنیتو انحرافات اجتماعی،
