بخشی از مقاله
چکیده:
جهانیشدن در زمره گفتمانهای غالب در جامعه امروز و نظام کنونی بینالملل بهشمار میآید. در این فراگرد، هر فرد مسلمان میکوشد تا با توجه به ظرفیتهای قابلتوجه اسلام و تعالیم عالیه قرآنی و فقهی که مطابق با مقتضای فطرت انسانی است، به مسئولیتهای اخلاقی و معنوی خود با توجه به فضای نوین جهانیشده و با در نظر گرفتن ابعاد گوناگون آن عمل کند. این مقاله برآن است تا به اصول و مبانی نظام جهانی دین اسلام با تکیه بر آیات قرآن کلامالله بپردازد؛ این ویژگیهای نظام جهانی قرآن، آن را از سایر نظامهامتمایز کرده و سیستم جدیدی را برای حاکمیّت بر جهان، فراروی انسان در راستای رسیدن به سعادت ابدی میگشاید چراکه قرآن داعیه دار هدایت انسان در عرصه نظر و عمل در همه عصرها بوده و به عنوان یک الگوی کامل و یک نظام جامع و فراگیر، تعالیم خود را مبتنی بر فطرت، اعتقاد به حاکمیت خداوند، خداباوری، حاکمیت ارزشهای معنوی، عقلانیت و علم، کرامت انسانی، عدالتگستری، تحقق صلح و امنیت و حقوق فطری بشری بنا نهاده است.
واژگان کلیدی: اسلام، قرآن، جهانی شدن، دین
مقدمه:
با توجه به دیدگاه جهانشمول اسلام که بر همه مشترکات توجه دارد جهانی شدن اسلام بر فراگیری ارزشهای الهی و اخلاقی و معیارهای عقلانی استوار است. اسلام به عنوان یک دین کامل و یک نظام جامع و فراگیر ، تعالیم خود را مبتنی بر فطرت، خداباوری، حاکمیت ارزشهای معنوی، عقلانیت و علم، کرامت انسانی، عدالتگستری، تحقق صلح و امنیت و حقوق فطری بنا نهاده است. به تعبیر مارسل بوازار، یکی از اسلامشناسان غربی،" تنها بر اساس الگوهای دینی، اخلاقی و معنوی است که آرامش و ثبات برای انسانها به وجود خواهد آمد و جهان امروز ما برای حل بسیاری از معضلات خود، تنها و تنها باید به سراغ دین برود و به سوی برادری و برابری همه انسانها حرکت کند 3. واقعیت آن است که فقه مترقی اسلام، مبادی فکری و نظری قوی و جامعی دارد که اگر به زبان روز استخراج و تبیین شود،
با اصول و مبادی خاص خود - نظام جامع و پویا - که آن را در هیچ مذهب و مکتب دیگری نمیتوان یافت قابلیت و ظرفیت صحیح مواجهه با پدیدهها و پاسخگویی به مسایل روز انسان را دارا بوده و توان عرضه مبانی و ساختار متناسب با دنیای امروز را دارد. در این اثر سعی شده است تا با توجه به آیات نورانی و محکم قرآن کریم بیان شود که فقه پویای اسلام که برگرفته از کتابالله است این قابلیت را دارد که متناسب با نیازها و تحولات جامعه ارتقا یافته و ظرفیتهای خود را مبرهن و جامعه بشری را مدیریت و هدایت نماید.
مفهوم جهانی شدن
جهانیشدن یک فرایند طبیعی است که میتوان از آن به جبر تاریخی نیز تعبیر کرد. به هر حال جهان در حال »شدن و دگرگونی« است و هرگز دارای حالت ایستایی نیست. تاکنون تعاریف مختلفی از مفهوم جهانیشدن ارائه شده است که این خود نشان از عدم توافق کلی میان محققین علوم اجتماعی و سیاسی بر روی چیستی این مفهوم میباشد. در یک تعریف ساده میتوان جهانیشدن را حاصل گسترش روابط و تعاملات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی میان دولتها و جوامع با یکدیگر دانست. واژه جهانیشدن و جهانیسازی برای توصیف مرحله بینالمللی شدن ارتباطات چه از طریق وسایل ارتباط جمعی و چه از طریق مبالده و انواع پیامها به کار رفته است.4 جهانیشدن و تشکیل حکومت جهانی از دیرباز به عنوان یکی از آرمانهای بشریت مطرح بوده است. انسانها همواره خواهان آن بودهاند که در پرتو اصول مشترک و متعالی به جنگها و درگیریها خاتمه داده و زندگی مسالمتآمیزی را محقق سازند. پیامبران الهی نیز تحقق چنین آرزویی را در آینده تاریخ بشریت بشارت دادهاند که وجود تفکر ظهور یک منجی جهانی در میان ادیان و مذاهب مختلف خود دلیلی بر این ادعا میباشد. اینان به »جهانی شدن« باور تام و تمام دارند و آن را به عنوان یک امید و روزنهای برای ادامه بقا و انجام وظیفه پیشروی خویش گشودهاند.
جهانی بودن دین اسلام و آموزه های آن در آیات قرآن:
آیات زیادی از قرآن کریم به صراحت یا به صورت غیرمستقیم از جهانی بودن رسالت اسلام و آموزه های آن و محدود نبودن آن به مکان یا زمان معین سخن گفته و نگاه جهانی دین اسلام را حکایت و ترسیم نمودهاند. - 1 آیاتی که همه انسانها را با تعبیر "یا بنی آدم" و "یا ایها الناس"خطاب کرده است و راه درست هدایت را به آنان نشان میدهد و به این مطلب اشاره شده است که پیامبر گرامی اسلام - صلیاللهعلیهوآلهوسلم - پیام قرآنی خود را که همان وحی الهی است با ویژگی ابدیت برای تمام بشریت اعلام کرده است: ُ الشَّیْطَانُ- کَمَا أَخْرَجَ أَبَوَیْکُم مِّنلْجَنَّه؛ - اعراف، - 27؛ ای فرزندان آدم، مبادا شیطان فریبتان دهد چنانکه پدر و مادرتان را از بهشت بیرون کرد«؛ لَقَکُمْ وَالَّذِینَ- مِن قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُون؛ - بقره، - 21؛ ای مردم، خداوندگارتان را که شما و پیشینیان شما را آفریده، بپرستید؛ باشد که پرهیزگار شوید. قل- یا ایها الناس انی رسول الله الیکم جمیعاً: ای رسول ما به خلق بگو که من بر همه شما جنس بشر رسول خدایم. -و ما ارسلناک الاکافه للناس: و ما تو را جز برای اینکه عموم بشر را بشارت دهیم نفرستادیمکافّه. در این آیه، دو احتمال دارد: یکی اینکه به معنای "بازدارنده" و "ه"در آخر آن برای مبالغه باشد. در این احتمال، فقط میتوان از -4 یلینزج، کلسی، فرهنگ روابط بین المللی، ترجمه حسن پستا، تهران: انتشارات فرهنگ معاصر، .1357
