بخشی از مقاله
چکیده
محرمیت رضاعی مبتنی بر تحقق پاره ای از شروط است که برخی از این شروط محل خلاف قانون مدنی و فقه امامیه با دو مذهب حنفی و شافعی واقع شده است از جمله مسائل اختلافی بین دو گروه می توان به : حصول شیر از حمل مشروع اشاره کرد. قانون مدنی ایران و مشهور فقهای امامیه بر این دیدگاه هستند شیر زنی موجب قرابت رضاعی است که: اولا این شیر نتیجه ی حاملگی باشد.ثانیا این حمل باید حمل مشروع باشد. حمل مشروع از نکاح صحیح - دایم یا منقطع - پدید می آید. اما احناف و شافعیه -برخلاف قانون مدنی و فقه امامیه- ایجاد شیر از حمل مشروع را به عنوان شرطی برای تحقق قرابت رضاعی نمی دانند، بلکه هر شیری اعم از شیر بکر، زن حامله به طریق مشروع یا غیر مشروع موجب قرابت رضاعی می دانند که در این زمینه هر گروه با استناد به ادله ای سعی بر ترجیح قول خود داشته و به مقتضای آن ادله عمل کرده است..
مقدمه
یکی از مسائل مهم در بحث نکاح که از جمله موانع نکاح محسوب می شود محرمات رضاعی است، هر چند در اینکه محرمات رضاعی یکی از موانع نکاح می باشد در بین حقوقدانان و فقها اختلافی نیست، ولی با این وجود در پاره ای از مسائل متعلق به آن همچون شروط تحقق این محرمیت، آثار و نتایج آن و... در بین فقها و حقوقدانان محل خلاف است. دو مذهب احناف و شافعیه که برخی از شهروندان ایرانی در مسائل فقهی تابع آراء این دو می باشند در برخی از مسائل با فقه امامیه و به تبع آن قانون مدنی متفق القول هستند و در برخی دیگر دیدگاه متفاوتی دارند
، از آنجا که اصل دوازدهم قانون اساسی بیانگر آن است که پیروان مذاهب دیگر در احکام مرتبط به احوال شخصیه و... تابع مذهب فقهی خود می باشند، در این تحقیق سعی شده است در راستای عملی ساختن این اصل، و آسان سازی کار برای قضات در محاکم و دعاوی به این موضوع پرداخته شود.حدود و قلمرو تحقیق در چهار محور حقوق ایران، فقه امامیه، فقه حنفی و شافعی می باشد. این تحقیق و پژوهش از طرفی می تواند کار قضات را در صدور حکم بر مبنای مذاهب مراجع کنندگان آسان کرده و به عنوان سندی معتبر و برگرفته از کتب فقهی مذاهب آنان در اختیار داشته باشند و از سویی دیگر بخشی از دغدغه هموطنان حنفی و شافعی مذهب را در باب احوال شخصیه که خواهان صدور حکم بنا بر مذهب فقهی خویش هستند بر طرف می کند
. پایان نامه هایی به صورت کلی به این موضوع پرداخته اند.اما در این مورد تحقیق جامعی خاص که شرط ایجاد شیر از حمل مشروع در حقوق ایران، فقه امامیه، فقه حنفی، شافعی را به صورت تطبیقی و مقارنه ای مورد تحقیق قرار داده باشد و هر یک از این دید گاه ها را مورد بررسی و نقد قرار داده باشد تحقیق علمی و دانشگاهی صورت نگرفته است.
روش تحقیق
حدود و قلمرو تحقیق در چهار محور حقوق ایران،فقه امامیه،فقه حنفی و شافعی می باشد. بطوری که ابتدا مواد قانون مدنی ایران به عنوان چارچوب اصلی مسائل قرار گرفته و سپس دیدگاه فقهای امامیه بیان می شود و آنگاه فقه حنفی و شافعی درباره آن مساله تبیین می شود.و مواضع موافقت و مخالفت حقوق ایران، فقه امامیه با همدیگر همراه با فقه حنفی و شافعی تحت عنوان بخش مقارنه تبیین می گردد.
-1-1تعریف لغوی و اصطلاحی رضاع
1-1-1تعریف لغوی رضاع
رضاع در لغت به معنای شیر خوردن می باشد. این کلمه از ریشه - رضع - گرفته شده، از سه حرف - ر-ض-ع - تشکیل یافته است، و چنانکه "ابن فارس" صاحب کتاب "معجم مقایس اللغه" می گوید:
این کلمه در اصل بر یک معنا دلالت دارد که عبارت است از"نوشیدن شیر از پستان و امثال آن"
معلوف صاحب کتاب المنجد فی اللغه در مورد اصل معنای رضاع می فرماید:
رضاع در لغت به معنای نوشیدن شیر از پستان زن یا حیوان مانند گاو یا گوسفند است. - معلوف،1386ه.ش -
بنابراین می توان چنین نتیجه گرفت که کلمهرَضِعَ" " بر دو وزنرَضِعَ"یَرْضَعُ-"رَضِعَو"یَرْضِعُ" – آمده است و از نظر معنایی نیز دال بر شیر خوردن طفل از مادر یا دایه است، برخی از لغویین نیز به نوشیدن شیر از پستان حیوان معنا کرده اند.
-2-1-1تعریف اصطلاحی رضاع:
رضاع در اصطلاح فقه و حقوق بدین معنا است که طفلی از زنی شیر نوشیده باشد. در صورتی که طفل از زنی که مادر طبیعی و نسبی او نیست شیر بخورد ، با وجود شرایطی که در فقه و قانون مقرر شده است ایجاد یک نوع رابطه خویشاوندی می کند که به آن "قرابت رضاعی" گویند. - صفایی امامی،1376ه.ش -
صاحب کتاب "الدر المختار" در مذهب حنفیه نیز رضاع را چنین تعریف کرده است:
شَرْعًا"مَصﱞ»مِنْثَدْیآدَمِیﱠهٍوَلَوْ«بِکْرًامَیﱢتَهًأَوْأَوْآیِسَهً،وَأُلْحبِالْمَصﱢقَالْوَجُورُوَالسﱠعُوطُ"
"در اصطلاح شرعی رضاع عبارت است از : نوشیدن شیر از پستان آدمی هر چند او دختر ، زن مرده یا نازا در اثر کبر سن باشد که در این زمینه چکاندن شیر به حلق یا بینی طفل نیز حکم دهان را دارد
درکتاب مغنی المحتاج در فقه شافعیه نیزآمده است: رسیدن شیر زن یا آنچه از آن حاصل شده باشد به معده کودک..
-3-1-1ربط بین معنای لغوی و اصطلاحی
از تعریف لغوی و اصطلاحی رضاع چنین بر می آید که بین دو معنای لغوی و اصطلاحی رابطه ی تنگاتنگی وجود دارد بدین ترتیب که هر دو به معنای نوشیدن شیر از زن است . با این تفاوت که در اصطلاح شرعی گاهی اوقات بنا بر نگرش خاص فقهی هر یک از مذاهب برای این نوع نوشیدن شروط و ضوابط خاصی قایل شده اند ولی در اصل معنای لغوی و اصطلاحی گویای یک چیز و آن نوشیدن طفل از شیر زن می باشد.
-2-1تعریف لغوی و اصطلاحی آمیزش:
آمیزش در لغت به معنای نزدیکی کردن می باشد.آمیزش در اصطلاح بدین معنا است که نزدیکی و مجامعت انسانی با انسان دیگر - مرد یا زن، در قبل یا دبر - یا با حیوان است. - بن فارس بن زکریا،1404ه.ق،شاهرودی، 1384ه.ش - .
-1-2-1انواع آمیزش:
1. آمیزش حلال:
آمیزش حلال، آمیزشی است که پس ازتحقّق اسباب شرعیحلیّت صورت گرفته باشد.که اسباب شرعی عبارتند از: -1پیوند زناشویی اعم از دائم یاموقّت <-- - ازدواجموقّت - ،-2ملکیّت <-- - ملک یمین - -3 تحلیل <-- - تحلیل - .
.2 آمیزش به شبهه: آمیزش مرد با زنی که به گمان حلال بودن صورت میگیرد.
