بخشی از مقاله
درآمد
اعتقاد به خداوند مهمترین محور و مولفه اساسی همهی ادیان بهویژه ادیان آسمانی و ابراهیمی است که بر وحدت و یکتایی خداوند تاکید دارند و معتقد به آفریدگار جهان یعنی خداوند هستند.در برخی از ادیان اعتقاد به خداوند به جای عنوان خدا به "امر تعالی"، "امر مقدس"،نیروانا" و "مانا" و در مبحث دین پژوهی از این اصل به "اصل توحید" تعبیر گردیدهاست.1در شناخت معنا و مفهوم کلمه توحید و در معناشناسی آن توحید از مصدر فعل وَ"حﱠد" به معنای انفراد، یکی بودن، یکی دانستن و از غیر مبرا کردن است و از آن به عنوان مشرب عالی در مقابل چندگانگی و یا دوگانگی یاد می گردد و این اصل عامل وحدت وپیوند ادیان آسمانی است.2
واحدیت مقامی است که همهی ادیان و شرایع ابراهیمی در مورد توحید به آن رسیدهاند و برای سلامت از هرگونه شرکی بایستی توحید را با همهی ابعادش شناخت و به آن باور داشت و بر اساس باورهای درست سر بر آستان عبودیت حضرت حق نهاد.از سوی دیگر توحید نقطه مقابل شرک است و هسته اخلاقی تمام ادیان آسمانی است و تکریم و ارزش نهادن به انسان و انسانیت با وجود اعتقاد به این اصل امکانپذیر است.توحید خالص درمان هر دردی است و به برکت این داروی شفابخش تمام بیماری های روحی و اخلاقی از وجود هر انسانی رخت بر میبندد.
توحید انسان را فقط بنده خدا می داند و او را از بندگی و اسارت هر کس یا هر نظامی و هر عامل مسلط دیگری در برابر خداوند باریتعالی آزاد میسازد.همچنین اصل توحید در جهانبینی اسلامی جایگاهی رفیع و ارجمند دارد و تنها منحصر به اثبات وجود خداوند نیست و حتی منحصر بهاثبات وحدانیت خداوند نیز نمیباشد، بلکه اساس جهان شناسی و هستی شناسی اسلامی و زیربنای تمامی اعتقاداتیک مسلمان را تشکیل میدهد.3بحث در سیر تحول مفهوم توحید و تفاسیر جدیدی که از این اصل مهم اعتقادی به عمل آمده است یکی از مباحث بسیار ضروری و سودمند است.
اندیشه توحیدی در بین سایر ادیان
توحید و یکتاپرستی - Monetheism - ، نخستین اصلی است که خداوند همهی پیامبران را برای ابلاغ و نشر آن در میان بشریت مبعوث گردانید بهویژه حضرت ابراهیم علیه السلام که منادی سه دین بزرگ الهی یهود، مسیحیت و اسلام است. بنابراین هیچ فردی را نمیتوان پیرو راستین ادیان الهی نامید مگر آنکه این اصل بنیادین را بپذیرد.بنابر گواهی تاریخ گمراهی اکثریت مردم در توحید خداوند بوده است به همین سبب مساله توحید موضوع خاص دعوت و تعالیم همهی پیامبران بودهاست و ناآگاهی افراد مشرک از توحید و صفات الهی موجب گرفتاری آنها در بلای شرک گردیده است.
گرایش به توحید از سوی آمنحوتپ چهارم پادشاه مصر باستان که به دعوت حضرت یوسف علیهالسلام که به "آخناتون" شهرت یافت و یکتاپرست شد و یا در هندوستان اعتقاد به "ویشنو" - روح حقیقی و یگانه - ، عقیده به وحدت وجود، اصالت وحدت توسط هندوهای ارتدوکس در هندوستان.4اندیشه توحید در کیش زردشتی نیز که تعالیم زردشت پیامبر ایران باستان است، دستخوش تغییراتی گردید.بر اساس آنچه که در اعتقادات رسمی کتاب اوستا مسطور است، اهورامزدا مانند خدای متعال برتر از همگان مورد پرستش میباشد. وی دارای ذاتی متعال و وجودی بیهمتاست و مقام روحانیت و لطف او بالاتر از آن است که بتوان برای او تصویری یا تندیسی ساخت ولی این نظریه توحید خالص بعدها تجزیه و انقسام پذیرفت و عبادات
