بخشی از مقاله
چکیده
تنش های سیاسی و درگیری های تروریستی و فرقه ای موجود در جوامع و کشورها، موجب ایجاد نابسامانی ها و چالش های امنیتی و بحران های درون کشوری و یا منطقه ای شده است، به نحوی که اثرات این بحران ها و منازعات، علاوه بر کشورهای هدف، در سایر کشورهای هم جوار نیز به خوبی ملموس میباشد. مبین این موضوع، تجربه عملکرد طالبان در آغاز قرن بیست ویکم و آشوب سازی دولت ایالات متحده آمریکا در منطقه خاورمیانه می باشد که بخشی از آن در فرقه سازی و ظهور ناامنی در کشورهای اسلامی نمایان شده است. بحرانی که امروزه با شکل گیری گروهک تروریستی- تکفیری داعش - دولت اسلامی عراق و شام - به وجود آمده، محصول تنازعات فرقه ای می باشد که ریشه در عملکرد گذشته دخالت های خارجی در این منطقه داشته و این منازعات تا به آن جا پیش رفته است که امروزه راه را برای استمرار بحران سازی در منطقه هموار نموده است.
واژگان کلیدی: سلفی گری، تکفیری ،داعش، دولت های منطقه ای و فرامنطقه ای
مقدمه - بیان مسأله و اهمیت موضوع -
منطقه خاورمیانه طی چند سال اخیر و به طور مشخص، بعد از حادثه یازده سپتامبر سال 2001 میلادی با چالش ها و ناامنی های بسیاری مواجه گردیده که آثار آن به طور مستقیم و غیرمستقیم در حافظه عمومی ملت ها و به ویژه مردم منطقه به جای مانده است. زیاده خواهی قدرت های بزرگ در منطقه که با بهره گیری از جمود فکری برخی از فرقه های سیاسی و مذهبی اسلام گرا همراه گردید، یکی از مهم ترین موضوعاتی است که افزون بر تشدید منازعات سیاسی، منازعات مذهبی و فرقه ای را نیز تشدید نموده است. به هرحال شرایط مساعد منطقه خاورمیانه و اطراف آن به گونه ای است که راه دسترسی به اهداف نظام سلطه را در قالب هدایت منازعات با بهره گیری از اختلافات و تنش های سیاسی-مذهبی، رقم زده است که امروزه در ظهور فرقه ای با تفکرات سلفی به نام داعش تبلور یافته است.
گرچه امروزه دست های پنهان و هدایت گر این گروهک، به ظاهر خود را مبرا از هرگونه رابطه با دولت های غربی و نظام سلطه اعلام می نمایند؛ اما گذر زمان، بسیاری از واقعیت ها را مشخص خواهد کرد. واقعیتی که سال ها بعد، در جریان افشاگری های درون گروهی و واگرایی های درون گفتمانی گردانندگان اصلی این گروهک مشخص خواهد شد. در این راستا، نظر به همسایگی کشور عراق با جمهوری اسلامی ایران، بروز تحرکاتی درخصوص تبلیغ و جذب برای گروهک های تکفیری داعش و قراینی در خصوص تغییر جغرافیای فعالیت این گروهک ها - هم در مرزهای غربی و هم شرقی کشور - مشهود می باشد؛ هم چنین نظر به حمایت هایی که جمهوری اسلامی ایران از کشورهای دوست یعنی عراق و سوریه می نماید و ضرباتی که از این ناحیه متوجه گروهک های تکفیری گردیده، زمینه مساعدی برای تغییردادن اقدامات، فعالیت ها و وضعیت حضور این گروهک به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم به سمت ایران و یا اثرپذیری برخی افراد معاند و مخالف نظام از آن ها در آتی و انجام تحرکاتی از این ناحیه متصور می باشد.
گروهک تروریستی داعش با ادعای برپایی حکومت به اصطلاح اسلامی در عراق و سوریه و تعیین جغرافیایی خاص برای حکومت خویش و با اجرای اقداماتی به دور از ارزش های انسانی، به جنایاتی دست زده که روح و جان هر انسان آزاداندیشی را به درد آورده است.آن چه در خصوص ضرورت و اهمیت موضوع این تحقیق قابل مداقه می باشد، بررسی تحلیلی چرایی و چگونگی شکل گیری گروهک تروریستی- تکفیری داعش در سطح منطقه و تحلیل نقش دولت های منطقه ای و فرامنطقه ای در تدوام حرکت این گروهک می باشد. ضمن آن که تحلیل رفتاری تأثیرگذاری اقدامات این گروهک بر امنیت ملی و فراملی جمهوری اسلامی ایران نیز به عنوان یک ملاحظه مهم مورد بررسی محققان قرار گرفته است.
هدف تحقیق
هدف اصلی و بنیادین این پژوهش » تبیین چرایی و چگونگی شکل گیری گروهک تکفیری داعش و نقش دولت های منطقه ای و فرامنطقه ای در تداوم حرکت این گروهک « می باشد.
سوال تحقیق
در این پژوهش سوال اصلی به شرح زیر مدنظر قرار گرفته است:»گروهک تروریستی- تکفیری داعش چرا و چگونه در سطح منطقه شکل گرفت؟«
فرضیه تحقیق
در پاسخ به این سوال اصلی، فرضیه ذیل را می توان مطرح نمود که:» گروهک تروریستی- تکفیری داعش محصول اندیشه های سلفی گری و تکفیری می باشد که در پی منازعات فرقهایِ هدایت شده بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای شکل گرفته است. هدف از ایجاد و تداوم فعالیت آن در سطح منطقه، تحقق اهداف استکبار و به ویژه آمریکا و اسرائیل در سطح منطقه می باشد.«
روش تحقیق
روش تحقیق در این پژوهش، روش تحلیلی- استنباطی می باشد و از لحاظ هدف، کاربردی تلقی می گردد؛ هم چنین نحوه گردآوری اطلاعات در این تحقیق روش اسنادی، با بهره گیری از اسناد، اخبار، اطلاعات و هم چنین بهره برداری از اخبار و اطلاعات موجود در فضای مجازی می باشد.
مفاهیم نظری
الف - سلفی
یکی از مشتقات سلف، »سلفی« است. مراد از سلفی و سلفیان، فرد یا کسانی می باشد که پیرو مذهب سلفیگری هستند. البته همانگونه که گفته شد، سلف در این مفهوم، تنها پیشینیان نیستند؛ بلکه مراد مذهب سلفیگری است که دارای ویژگیها و مرزهای مشخصی است.در این که سلفیان چه کسانی هستند؟ دو دیدگاه وجود دارد: برخی بر این باور می باشند که سلفیان کسانی بودهاند که در قرن چهارم یا پنجم میزیسته اند و بر این عقیده بودهاند که پیرو احمد بن حنبل هستند و گروه دیگری بر این باور می باشند که هرچند اندیشهی سلفی در قرن چهارم آغاز شد، در قرنهای بعدی نیز گروههایی بودهاند که خود را سلفی نامیدهاند. بنابراین، در تعریف سلفی نباید آن را به زمانی خاص محدود نمود. - ابوزهره، - 311:1377
