بخشی از مقاله
چکیده :
حسابداری یا به تعبیری زبان تجارت روشهایی است قراردادی که توسط استادان ،کارشناسان و یا انجمنهای حرفه ای حسابداران تدوین گردیده است و بهتدریج مورد قبول همگان قرارگرفته است و قابل تصحیح و تغییر می باشد. برای حسابداری تعاریف گوناگونی عنوان شده است که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد :فرآیند تشخیص، اندازه گیری و گزارش اطلاعات اقتصادی که برای استفاده کنندگان اطلاعات مزبور امکان قضاوت و تصمیم گیریهای آگاهانه را فراهم می سازد.حسابداری عبارتست از خدمتی که با فراهم کردن اطلاعات مالی مورد نیاز مدیران، پرداخت کنندگان مالیات، اداره کنندگان و سایرین جهت تصمیم گیریهای آگاهانه انجام می پذیرد.
حسابداری عبارتست از فن تفسیر، اندازه گیری و توصیف فعالیتهای اقتصادی .در حسابداری هدف بر این قرار گرفته است که با بنیانگذاری یکسری ضوابط و قراردادها اطلاعات لازم را برای حل مسایل مالی یک موسسه بدست آوریم.اما دراین روزها مشکلات اجتماعی از جمله مسائلی است که مورد مناظرات سیاسی قرارگرفته و جستجو برای یافتن راه حل این مشکلات اهمیت ویژه ای پیدا کرده است .حسابداری مسئولیتهای اجتماعی پاسخی به این مشکلات می باشد که با در نظر گرفتن نتایج اجتماعی تصمیمات ، همچون اثرات اقتصادی آنها ، سعی درگسترش دامنه حسابداری سنتی داشته ومعیارهای جدیدی رابرای تعریف اهداف اجتماعی و ارزیابی میزان پیشرفت درنیل به این اهداف را می طلبد.
درحال حاضر مدیریت نه تنها درخصوص کارایی عملیات موسسه تحت تصدی خود مسئول می باشد بلکه درمقابل هرآنچه که درمورد مشکلات بیشمار اجتماعی انجام می دهد نیز مسئول است . حسابداری اجتماعی فرایند گردآوری، اندازه گیری و گزارش معاملات و تأثیران متقابل این معاملات بین واحدهای تجاری و جامعه پیرامونی اوست. حسابداری اجتماعی از طریق اندازه گیری و گزارشگری تأثیرات متقابل واحد تجاری و جامعه پیرامونی اش، ارزیابی از توان ایفاء تعهدات اجتماعی را امکانپذیر می سازد.هدف نهایی حسابداری اجتماعی اندازه گیری و گزارش این منابع، هزینه ها و منافع اجتماعی است.بطوریکه مسائل زیر را مورد ارزیابی قرار می دهد:
-1 ارزیابی تأثیر اجتماعی فعالیت های واحد تجاری
-2 اندازه گیری هزینه ها و تعهدات اجتماعی واحد تجاری
-3 اندازه گیری منافع اجتماعی واحد تجاری
-4 فراهم آوردن یک سیستم اطلاعاتی درون و برون سازمانی که در امر ارزیابی تأثیرات اجتماعی واحد تجاری کمک کند.
کلید واژه ها: حسابداری اجتماعی ، معاملات اجتماعی ، ارکان اجتماعی
مقدمه :
رشد و توسعه صنایع، واحدهای تجاری و کارخانه ها همگام با ایجاد و تکامل نهادهای اجتماعی، تحول در تشکیلات دولتی و سرانجام، تحول در اخلاق، به تدریج تعهدات و الزاماتی را به عهده واحد تجاری گذاشته که پیش از این، چنین تحولاتی به این شدت رسمی و قانونی نشده بود . یکی از پیامدهای این رشد و توسعه صنعتی، ظهور پیوند اقتصاد با اخلاق و سیاست و تأثیر متقابل مسائل اقتصادی و اخلاقی و ارزشهای اجتماعی با یکدیگر است. همچنین با توجه به پیچیده شدن ارتباط شرکتهای موجود در جامعه با یکدیگر و همچنین با دولت و افراد حاضر در جامعه شرایطی به وجود آمد که شرکتها میبایست نه تنها به ذینفعان بلکه به آحاد مردم پاسخگو باشند.
بدین ترتیب مدیریت واحدهای تجاری دیگر صرفاً افرایش سودآوری و تولید کالا را تنها هدف خویش ندانسته بلکه موضوعات دیگر همچون پرداخت حقوق عادلانه به کارگران، رعایت کیفیت و بهای تولیدات، آلودگی محیط زیست و سایر مسائل اخلاقی، سیاسی، نژادی و اجتماعی را نیز باید رعایت کنند.تحت تأثیر این تحولات، چگونگی ارزیابی عملکرد و معیارهای آن دگرگون شده و از چارچوب محدود اقتصادی فراتر رفته و معیارهای عملکرد اجتماعی که مبنای ارزیابی عواقب و تأثیرات اجتماعی فعالیت های اجتماعی است، پدیدار شده است.در این بین حسابداری به عنوان دانش مخاطب مدار، مسئولیت فراهم کردن اطلاعات مفید برای قضاوت و تصمیم گیری آگاهانه استفاده کنندگان را بعهده دارد.
سیستم حسابداری فرآیندی است که حلقه ارتباطی واحدهای اقتصادی و سازمانها با محیط پیرامون محسوب می شود. هدف حسابداری مرسوم فراهم کردن اطلاعات مالی مفید برای مخاطبین مالی است. اما نقش مخاطب مداری و مسئولیت پاسخگویی حسابداری ایجاب میکند که هدفی ماورای پاسخگویی مالی برای این سیستم ترسیم شود و در حوزه گزارش دهی از مخاطبین مالی فراتر رفته و مخاطبین غیر مالی را نیز در گستره خدمت دهی خود قرار دهد.حسابداری زیست محیطی و اجتماعی سعی دارد تا این تأثیرات متقابل عملکرد واحد های تجاری و جامعه پیرامونش را شناسایی و برای تصمیم گیری صحیح استفاده کنندگان از صورتهای مالی گزارش کند.
تاریخچه پیدایش حسابداری و حسابداری اجتماعی:
در عصری که جوامع بشری همواره در حال پیشرفت های علمی و صنعتی و اقتصادی می باشند و با توجه به اینکه نقش فعالیتهای مالی در هر پیشرفت و توسعه ای غیر قابل انکار می باشد نیاز به توسعه حسابداری روز به روز افزایش می یابد . در قرون وسطی مرسوم بوده است که فرمانروایان مالیاتها را جمع آوری می کردند و آنرا در جهت رفع نیازهای مالی مربوط به توسعه املاک به مصرف می رساندند.در آن زمان یکی از وظایف حسابداران تهیه صورتی از اموال افراد برای خزانه داری فرمانروا به منظور اخذ مالیات بود . از دیگر وظایف حسابداران آن زمان می توان به تهیه گزارش سفر افرادی که به کار تجارت بین کشورها اشتغال داشتند اشاره کرد.
این گزارش در پایان هر سفرتهیه می گردید و هدف از آن تعیین سود و زیان مربوط به آن سفر بود. در قرن سیزدهم و چهاردهم به دلیل رشد عملیات تجارتی تحولاتی در سیستم نگهداری حسابها به وجود آمد.لوکا پاچیولی - - LUCA PACIOLI یک کشیش ایتالیایی و درواقع یک ریاضیدان بود که توانست با انتشار کتاب ریاضیات لوکا پاچیولی موجب گسترش فن دفترداری دوطرفه درسراسر اروپا گردد.وی در این کتاب که چند فصلش اختصاص به حسابداری داشت توانست مهارت تجزیه و تحلیل گری خود را در جهت توصیف سیستم حسابداری دوطرفه به کار برد.با وجود اینکه دراین کتاب هیچ اشاره ای به دوره مالی ، چگونگی تهیه صورتهای مالی و نگهداری حسابهای مربوط به دارائیهای ثابت وجود ندارد و نیز تمایزی بین اموال شخصی صاحب موسسه وسازمان تجاری وی نگذاشته است ، به دلیل سادگی و داشتن ارزشهای علمی در طی قرون پانزدهم و شانزدهم به اغلب زبانها ترجمه شد ومورد استفاده قرار گرفت.
ز زمان به وقوع پیوستن انقلاب صنعتی در انگلستان ، نیاز به حسابداری به شکل چشمگیری افزایش یافت . پس از انقلاب صنعتی امریکا هم از آنجا که سرمایه های شخصی زیادی در شرکتها وارد گردید و موجب توسعه هر چه بیشتر آنها شد و در نتیجه باعث به وجود آمدن غولهای صنعتی قرن گردید .شروع حسابداری اجتماعی به اوایل دهه هفتاد میلادی برمیگردد به گونه ای که اولین مقاله با اهمیتی که دراین زمینه نوشته شد، در سال 1970 بوده است. شروع حسابداری اجتماعی برابر شد با پیشرفت یکباره آن؛ به گونه ای که درهمان اوایل مقالات زیادی دراین زمینه نوشته شد و کارهای تحقیقی زیادی صورت گرفت.
البته شاید بتوان علت این گسترش یکباره را گسترش زیاد حسابداری اجتماعی و در نظر گرفتن تأثیر سازمان بر محیط طبیعی در این حسابداری دانست.همانطور که در بالا گفته شد دهه هفتاد میلادی دوره فعال در توسعه و استفاده از گزارشگری اجتماعی بوده است. پژوهشگران در آن دهه روشهای حسابداری و حسابرسی اجتماعی شرکت را توسعه دادند. از جمله مطالعات دهه70می توان به لینوز - - 1973-1972 ریموند باور و دان اچ فن - - 1972 ویلیام فردریک و ... اشاره نمود.دراین دوره شرکت هایی همچون جنرال موتورز و بانک آمریکا گزارشگری اجتماعی را تجربه کردند.
