بخشی از مقاله
چکیده
مطالعه حاضر با هدف بررسی حسابرسی عملیاتی و نقش آن در توسعه اقتصادی کشور و به روش اسنادی انجام شده است. حسابرسی عملکرد یک ارزیابی سیستماتیک و عینی از دستاوردهای یا فرآیندهای برنامهها یا فعالیتهای دولت به منظور تعیین اثربخشی، صرفه اقتصادی داشتن، و یا بهرهوری آن است. این تصمیم، همراه با توصیههایی برای بهبود، به مدیران، وزرا، و قانونگذاران، که مسئول تصویب توصیه و یا تضمین پاسخگویی برای اقدام اصلاحی هستند گزارش میشود. کارایی و اثربخی سازمانهای مالی و غیرمالی از پایههای رشد و توسعه اقتصادی است. بدیهی است که فساد اداری و مالی، تقلب و رشوه، هزینهها و درامدهای نامعقول، پولشویی و ... همه از موانع کارایی سازمانها و در سطح کلان کارایی و عملکرد بهینه دولتها و مانع جدی رشد و توسعه اقتصادی میباشند.
حسابرسی و خصوصا حسابرسی عملیاتی - حسابرسی بر مبنای عملکرد - به عنوان ابزاری برای مقابله با این موانع توسعه اقتصادی شناخته میشود. وظیفه و کارایی اصلی حسابرسی عملیاتی نظارت است. اجرای نظارت دقیق بر بودجه کشور و سازمانها و شرکتها باعث میشود تا برنامههای کوتاهمدت کشور عملیاتی شده و درخدمت برنامه میانمدت - برنامه چهارم توسعه - و برنامه بلندمدت - چشمانداز بیست ساله نظام جمهوری اسلامی - قرار بگیرد و دولت بتواند با اقتدار بیشتری وظایف و اهداف اقتصادی خود را پیگیری نماید.
کلیدواژه: حسابرسی، حسابرسی عملیاتی، توسعه اقتصادی
-1 مقدمه
تمام پیشرفت جوامع زاییده تلاش و کوشش محققین و پژوهشگرانی بوده که طی سالهای متمادی جهت کسب معرفت و دانش بشری همت گماشتهاند. دانش و معرفت بشر روزبهروز با رشد بیشتری در حال گسترش بوده که این خصلت افزایشی و گسترشیابنده ناشی از استفاده از تجارب و دانش گذشتگان و افزودن بر آن بوده است. به تبع این پیشرفت، علوم اجتماعی و انسانی نیز رشد نموده و دانش حسابداری و حسابرسی و مدیریت بهرهوری ازاین قاعده مستثنی نبوده است. در علم حسابداری و حسابرسی نیز شاهد رشد چشمگیری در این بخش بودهایم که نمونه بارز و تکامل یافته آن حسابرسی عملیاتی مدیریت می باشد.
در واقع میتوان گفت حسابرسی عملکرد در پی پیشرفت روز افزون اقتصاد و افزایش پاسخگویی - مالی و عملیاتی - بخشهای دولتی در قبال جامعه در کشورهای مختلف شکل گرفته تا با ارزیابی، اندازه گیری و گزارشگری کارایی1، اثربخشی 2 و صرفه اقتصادی3 امور و عملیات ناشی از فعالیت بخشهای دولتی، ضمن کنترل و استفاده بهینه از منابع محدود با ارائه یافتهها و پیشنهادات حسابرسی، مدیران دستگاههای اجرایی را یاری رسانده و زمینه مسئولیتپذیری، پاسخگویی و ارتقاء بهرهوری را فراهم نماید - فتاحی و همکارن، . - 2 :1394 در دنیای امروز که هر روز شکل تازهای از ارتباطات اقتصادی به وجود میآید و افراد و شرکتها و مؤسسات با یکدیگر در ارتباط میباشند و تغییرات مالی آنها بر یکدیگر تأثیر دارد و روز بهروز این فعالیتها پیچیدهتر میشود این عوامل باعث میشود که نقش حسابرسان به عنوان فراهم کنندگان اطلاعات مالی با استفاده از استانداردهای حسابرسی برای استفاده کنندگان بیشتر مشخص گردد.
نیاز روز افزون موسسات و سازمانها به اطلاعات صحیح و بهنگام جهت بکارگیری در فرآیند تصمیمگیری مدیران، مقولهای اجتناب ناپذیر است - حیدریان، . - 2 :1394حسابرسی عملکرد یک ارزیابی سیستماتیک و عینی از دستاوردهای یا فرآیندهای برنامهها یا فعالیتهای دولت به منظور تعیین اثربخشی، صرفه اقتصادی داشتن، و یا بهره وری آن است. این تصمیم، همراه با توصیههایی برای بهبود، به مدیران، وزرا، و قانونگذاران، که مسئول تصویب توصیه و یا تضمین پاسخگویی برای اقدام اصلاحی هستند گزارش میشود. حسابرسی عملکرد یک بلوک زیربنایی مهم به منظور بهبود پاسخگویی حکومت و پاسخگویی در برابر نحوه مصرف منابع عمومی است . - Waring & Morgan, 2013: 323 -
کارایی و اثربخی سازمانهای مالی و غیرمالی از پایههای رشد و توسعه اقتصادی است. بدیهی است که فساد اداری و مالی، تقلب و رشوه، هزینهها و درامدهای نامعقول، پولشویی و ... همه از موانع کارایی سازمانها و در سطح کلان کارایی و عملکرد بهینه دولتها و مانع جدی رشد و توسعه اقتصادی میباشند. حسابرسی و خصوصاحسابرسی عملیاتی - حسابرسی بر مبنای عملکرد - به عنوان ابزاری برای مقابله با این موانع توسعه اقتصادی شناخته میشود. باتوجه به آنچه گفته شد مطالعه حاضر به بررسی حسابرسی عملیاتی و نقش آن در توسعه اقتصادی کشور میپردازد.
-2 مبانی نظری و پیشینه تجربی تحقیق
درباره نقش حسابرسی و حسابرسی عملیاتی در توسعه اقتصادی پژوهشهایی انجام گرفته است که در ادامه به مرور برخی از مهمترین آنها پرداخته میشود.
-چمنگرد و همکاران - 1391 - ، در پژوهشی به بررسی نقش و تاثیر روشهای مدرن حسابرسی عملکرد و عملیاتی در توسعه اقتصاد پرداخته و معتقدند که گسترش و توسعه سازمانها در بخشهای عمومی و خصوصی موجب ایجاد پیچیدگیهایی است و سبب بروز بروکراسی شده که فرایند رکورد و زوال تدریجی را در سازمانها موجب میشود. به منظور جلوگیری از این عوامل و ایجاد تحرک و پویایی در سازمانها، سیستمهای کنترل مدیریت از یک سو و سیستمهای ارزیابی و حسابرسی از سوی دیگر ایجاد میشود تا با رسیدگیهای مستمر خود، زمینههای پیشرفت و افزایش بهرهوری را فراهم کند. در دهههای اخیر، این قبیل ارزیابیها در بخشهای عمومی و خصوصی اغلب کشورهای صنعتی انجام شده است که با عناوینی نظیر حسابرسی عملکرد و عملیاتی، حسابرسی مدیریت و حسابرسی برنامه مورد اشاره قرار میگیرد.
آنها در مقالهشان سعی کردهاند به تشریح حسابرسی عملکرد و مدیریت و روشهای نوین اجرای آن و هچنین بیان اهداف، مزایا، و ویژگیهای آن پرداخته و به تاثیر حسابرسی عملکرد و مدیریت در اقتصاد نیز بپردازند. در ادامه به فرایند حسابرسی عملکرد و مدیریت پرداخته و مراحلی که برای انجام آنها نیاز میباشد را مورد بحث قرار داده و پیشنهاداتی در خصوص نحوه اجرای حسابرسی عملکرد و مدیریت ارایه نمودهاند.
-طالب بیدختی و موسوی - 1391 - ، در مقاله »نقش حسابرسی در توسعه اقتصادی« آوردهاند که: سیستم اقتصادی یک کشور به میزان قابل توجهی بر تصمیمگیری های مدیریت در واحدهای اقتصادی بستگی دارد. بدیهی است که اتخاذ تصمیم در این زمینه نقش تعیینکنندهای در میزان تحقیق درآمدهای اقتصادی و ثمربخش بودن فعالیتهای تعیین شده و استفاده بهینه از امکانات تولیدی و خدماتی مؤسسات انتفاعی و غیر انتفاعی کشور دارد که در نهایت میتواند منجر به رفاه اجتماعی در یک کشور گردد. استفاده از ابزارهای حسابرسی سالهاست که در کشورهای مختلف جهان با هدف سنجش کارآمدی تصمیمگیریهای مدیریت در شرکت های دولتی و خصوصی متداول شده است.
-بخشانی - 1394 - ، به بررسی نقش حسابداری و حسابرسی در توسعه اقتصادی پرداخته و آورده است: این مقاله به بررسی نقش حسابداری و حسابرسی در توسعه اقتصادی میپردازد. پژوهش حاضر مطالعه کتابخانهای است که به تاثیر اقتصاد بر حسابداری و بالاخص نقش حسابداری و حسابرسی در توسعه اقتصادی میپردازد. در سیستم اقتصادی امروز دنیا تهیه و گزارش اطلاعات درست مالی و سایر اطلاعات اقتصادی به مراکز تصمیمگیری دارای اهمیت بسیاری است و دولت در نقش حاکمیتی جهت توسعه اقتصادی، باید توجه ویژهای به تدوین اجرا و آموزش حسابداری و حسابرسی داشته باشد.
