بخشی از مقاله
چکیده:
هدف از این پژوهش، حساسیت بازده برای اقلام تعهدی اختیاری در شرکتهای با رشد بالا در مقایسه با شرکتهای با رشد پایین در بورس اوراق بهادار تهران است. این پژوهش از نوع مطالعه کتابخانهای و تحلیلی - علی بوده و مبتنی بر تحلیل دادههای تابلویی - پانل دیتا - است، که برای این منظور برای جمعآوری مبانی نظری پژوهش از روش کتابخانهای با استفاده از کتب ، مقالات ، پایاننامهها و برای جمعآوری اطلاعات آماری از صورتهای مالی و یادداشتهای توضیحی استفاده نمودیم، در این پژوهش اطلاعات مالی 138 شرکت از 23 صنعت مختلف طی دوره زمانی 1389 تا 1393 بررسیشده است. برای تجزیهوتحلیل نتایج بهدستآمده پژوهش نیز از نرمافزارهایSPSS23 ، Eviews9و Minitab16 استفادهشده است. یافتههای پژوهش نشان داده است که بین حساسیت بازده برای اقلام تعهدی اختیاری در شرکتهای با رشد بالا در مقایسه با شرکتهای با رشد پایین،نسبتاً بالاتر است.
واژههای کلیدی: بازده، جریان وجه نقد عملیاتی ، رشد شرکت ، اقلام تعهدی ، تأمین مالی، جریانات وجه نقد.
-1 مقدمه
رشد یکی از مراحل چرخه عمر شرکت میباشد. در این مرحله اندازه شرکت بیشازاندازه شرکتهایی است که در مرحله ظهور به سر میبرند و رشد فروش و درآمدها نیز نسبت به مرحله ظهور بیشتر است. شرکتها درباره تواناییهایشان - از قبیل ساختار سرمایه و مزیت رقابتی - انتظارات خوشبینانهای دارند و در این مرحله، مقدار زیادی سرمایهگذاری میکنند، سرمایهگذاریهایی که فقط در داراییهای مشهود یا مالی نیست، بلکه سرمایه سازمانی - از قبیل سرمایهگذاری در نظامهای توزیعی و زیربنایی تولیدی - و تواناییهای فناورانه را هم شامل میشود - دیساکین1،. - 2006
از طرف دیگر قیمتگذاری جریانهای نقدی و اقلام تعهدی توسط بازار، یکی از مهمترین موضوعهای پربسامد در ادبیاتحسابداری است. گرچه شواهد موجود در این ادبیات نشان داده است سرمایهگذاران، جریانهای نقدی و اقلام تعهدی را بر ارزشیابی حقوق صاحبان سرمایه مفید یافتهاند - علیخانی، - 1394 اقلام تعهدی اختیاری زاییده اعمال متهورانه مدیریت در ثبت و شناسایی رویدادهاست. اصول پذیرفتهشده حسابداری در مورد زمان و مبلغ شناسایی درآمدها و هزینهها به مدیریت شرکتها آزادی عمل نسبی داده است و وقتی مدیران، سود حسابداری را به مبلغی بیش از وجه نقد حاصل شناسایی میکنند، اقلام تعهدی اختیاری ایجاد میشود - حقیقت و ایرانشاهی، . - 1389
نقش اقلام تعهدی اختیاری در ارزیابی و سنجش بازار و تداوم قراردادها برای جذب سود در ادبیات حسابداری و کتب مرتبط همواره موردتوجه بوده است. ازاینرو بسیاری از مطالعات در مورد اقلام تعهدی اختیاری بر روی نقش منفی آنان و برخی دیگر بر روی اثرات مثبت آنان تمرکز میکنند. قیمتگذاری اقلام تعهدی یک مسئله اساسی، در حسابداری است. درواقع ارتباط گسترده و وسیع درآمد با آن - و اطلاعات حسابداری - خودش بهنوعی سؤالبرانگیز است که اگر اقلام تعهدی باقیمت ارتباط نداشته باشد، علامت و نشانهای در آینده در دست نخواهد بود - روبین و ویو1، . - 2014 ازاینرو در این تحقیق هدف اصلی ما بررسی حساسیت بازده برای اقلام تعهدی اختیاری در شرکتهای با رشد بالا در مقایسه با شرکتهای با رشد پایین در شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد.
-2 مروری بر پیشینه تحقیق
بال و همکاران - 2016 - 2، در تحقیق خود به بررسی رابطه اقلام تعهدی، جریانهای نقدی، و سودآوری با در نظر گرفتن بازده سهام پرداختند. و به این نتیجه رسیدند بین اقلام تعهدی و بازده سهام رابطه معنیداری وجود دارد، همچنین جریانات نقدی بر رابطه بین سودآوری و اقلام تعهدی مؤثر هست، و جریانات نقدی بر رابطه بین اقلام تعهدی و بازده سهام تأثیرگذار هست. روبین - 2014 - 3، در تحقیق خود به بررسی رشد شرکت و قیمتگذاری از اقلام تعهدی اختیاری پرداختند. و به این نتیجه رسیدند که تفاوت معنیداری در قیمتگذاری از اقلام تعهدی اختیاری بین شرکت با رشد بالا و پایین رشد وجود ندارد. حبیب و همکاران - 2013 - 4، به بررسی بحران مالی، مدیریت سود و قیمتگذاری اقلام تعهدی در زمان بحران مالی جهانی پرداختند. آنها اقدامات مدیریت بر سود در شرکتهای مواجه با بحران مالی را بررسی کردند و اینکه آیا این اقدامات در زمان بحران مالی جهانی اخیر تغییر پیداکردهاند.
این تحقیق بین سالهای 1987 تا 2009 در نیوزیلند انجام شد که اخراًی با ورشکستگی مالی چندین شرکت مواجه شده است. آنها اقدام بحرانی و اقلام تعهدی اختیاری را که دو عامل مهم برای مدیریت سود هست در نظر گرفتند و بدینوسیله تأثیر اقدام بحرانی بر مدیریت سود را موردبررسی قراردادند. آنها دریافتند که مدیران شرکتهایی با بحران مالی مواجه شدهاند بیشتر از شرکتهای توانمند، اقدامات مدیریت سود را به کار میبردند و اینکه این تأثیر در زمان بحران مالی بیشتر نمود داشته است. سرانجام اینکه آنها مصداقهایی از قیمتگذاری اقلام تعهدی اختیاری مثبت در بازار را در دورههای بدون بحران، همچنین کاهش اساسی در قیمتگذاری بهصورت منسجم را در زمان بحران مالی جهانی نشان دادند.
عبدالهی و دارابی - 1395 - ، در تحقیق خود به بررسی تأثیر اقلام تعهدی و رشد شرکت بر بازده سهام شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی 1389 تا 1393 پرداختند. نتایج حاصل از این تحقیق بیانگر این است که بین اقلام تعهدی و بازده کل سهام رابطه معنیداری وجود دارد. بین اقلام تعهدی اختیاری و بازده کل سهام رابطه معنیداری وجود دارد. بین اقلام تعهدی غیر اختیاری و بازده کل سهام رابطه معنیداری وجود دارد. بین رشد شرکت و بازده کل سهام رابطه معنیداری وجود دارد. علیخانی و همکاران - 1394 - ، در تحقیق خود به بررسی رابطه بین رشد شرکت و حساسیت بازده مبتنی بر اقلام تعهدی در شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی 1388 تا 1392 پرداختند. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که در شرکتهای با رشد بالا، حساسیت بازده سهام نسبت به اقلام تعهدی اختیاری بیشتر است.
مقدم و همکاران - 1394 - ، در تحقیق خود به بررسی رابطه اقلام تعهدی و بازده سهام با قیمتگذاری داراییها در شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1388-1392 پرداختند. نتایج بهدستآمده از این تحقیق نشاندهنده وجود رابطه معنادار و معکوس بین اقلام تعهدی و قیمتگذاری داراییهای سرمایهای شرکتهاست، این در حالی است که این رابطه برای بازده سهام و قیمتگذاری داراییهای سرمایهای معنادار و مستقیم هست؛ که میزان و شدت این رابطه بین بازده سهام و قیمتگذاری داراییهای سرمایهای قویتر و برای اقلام تعهدی و قیمتگذاری داراییهای سرمایهای ضعیفتر هست.
-3 چهارچوب نظری تحقیق
سود حسابداری، بر اساس مبنای تعهدی شناسایی میشود. بهطورمعمول، استفاده از مبنای تعهدی موجب متفاوت شدن میزان سود عملیاتی گزارششده با خالص جریانهای نقدی حاصل از عملیات و گزارش یک سری اقلام تعهدی در صورتهای مالی میشود. قسمتی از سود حسابداری، نقدی است. یعنی وجه نقد حاصل از عملیات شرکت در داخل این سود قرار دارد و قسمتی از آن را اقلام تعهدی - تفاوت بین سود و جریانهای نقدی - تشکیل میدهند. بخش تعهدی سود، بهمراتب از بخش نقدی آن دارای اهمیت بیشتری در ارزیابی عملکرد شرکت است - مصطفیزاده، . - 1387
اقلام تعهدی، به دودسته تقسیم میشوند؛ آن دسته از اقلام تعهدی را که در مدل تجاری شرکتها و محیط عملیاتی آنها به وجود میآید و مدیریت واحد تجاری در پیدایش آنها دخالتی نداشته است و در حین انجام فعالیتهای تجاری ایجادشده باشند را اقلام تعهدی غیر اختیاری مینامیم. دستهای دیگر از اقلام تعهدی که به خاطر انتخاب روشهای حسابداری، تخصیصهای اختیاری، تصمیمهای مدیریتی و قضاوتها و برآوردها به وجود میآیند، اختیاری نامیده میشوند - مصطفیزاده، . - 1387 بهطورکلی، اقلام تعهدی غیر اختیاری، بهوسیله استانداردهای حسابداری الزامی شده و تحت تأثیر شرایط اقتصادی شرکت هستند و بهواسطه مقررات سازمانها و دیگر عوامل خارجی محدود هستند. درنتیجه، این اقلام بهطور نسبی از دستکاری شدن توسط مدیریت در امان هستند. لیکن اقلام تعهدی اختیاری، قابلاعمال نظر توسط مدیریت هستند - ودیعی،. - 1391
مجموع اقلام تعهدی اختیاری دارای قدرت تبیینکنندگی رشد شرکت است. رشد شرکت یکی از عواملی است که موجب رشد سود باقیمانده میگردد. بنابراین یک شرکت در حال رشد، درآمد در حال رشد و سود باقیمانده در حال رشد دارد. در شرکتهای در حال رشد، ارزشگذاری مبتنی بر سود است. همچنین اقلام تعهدی - در قیاس با الگوهای مبتنی بر جریانات نقدی، عملیاتی، سرمایهگذاری و تأمین مالی - حاوی توان توضیحی فزایندهای است. اما اگر شرکت در مرحله رشد نباشد، عکس این موضوع صادق است - علیخانی، . - 1394
-4 فرضیههای پژوهش
با توجه به مبانی نظری و پیشینه پژوهش، فرضیه پژوهش حاضر به شرح زیر تدوین میگردد:
1. حساسیت بازده برای اقلام تعهدی اختیاری در شرکتهای با رشد بالا در مقایسه با شرکتهای با رشد پایین،نسبتاً بالاتر است.
