بخشی از مقاله
چکیده
قرآن کریم با توجه به شرایط طبیعی، فطری و ساختار فیزیکی زن، حقوق او را در ابعاد گوناگون فردی و اجتماعی زنده کرد. از آنجا که به موضوع حقوق فردی زن بسیار پرداخته شده، مقاله حاضر بر آن است تا حقوق اجتماعی زن را از دیدگاه قرآن بررسی نماید، بر این اساس ابتدا دیدگاه قرآن درباره آفرینش و حقوق زن را بیان نموده و سپس برخی از مصادیق حقوق اجتماعی زن را به تصویر کشیده و چنین نتیجه می گیرد: قرآن زن را همچون مرد در آفرینش، فطرت، شاخصه های انسانی یکسان می داند و این به منزله متشابه بودن حقوق آن دو نیست. قرآن برای زن حقوق اجتماعی همچون شرکت در فعالیتهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، مدیریتی و ... قائل است و این حقوق تا آن جا مشروعیت دارد که ناسازگار با شوون خانواده و یا موقعیت زن در خانواده نباشد و به دیگر سخن حفظ کانون خانواده حد و مرز حقوق سیاسی و اجتماعی زن تلقی می شود.
کلید واژه: قرآن، زن، حقوق اجتماعی.
مقدمه
زن، به عنوان نیمی از بشریت و عضوی جدی و غیر قابل چشم پوشی در کانون بزرگ جامعه انسانی و نیز به عنوان یکی از دو رکن پدید آورنده بنیان خانواده، در طول تاریخ، داوری های گوناگونی را نسبت به خود دیده است و شرایط بسیار ناهمگون و نامساعدی را پشت سر نهاده است.قرآن کریم در زمانی نازل شد که زن از ساده ترین حقوق خود محروم بود، زن ارث نمی برد - ر.ک: معرفت ، 1380 ، 83-111؛ بخش دوم - 30-54 ، بلکه چونان اموال به عنوان میراث به دیگران داده می شد در چنین فضایی قرآن می فرماید:»للرجال نصیب مما ترک الولدان و الأقربون نساءولل نصیب مما ترک الولدان و الأقربون مما قل منه أو کثر نصیباً مفروضاً« - نساء. - 7 / برای فرزندان پسر، سهمی از ترکه والدین و خویشان است و برای فرزندان دختر نیز سهمی از ترکه والدین و خویشان، چه مال اندک باشد یا بسیار، نصیب هر کس از آن معین گردیده است.
بدین سان یوغی که بر گردن زن نهاده و میان او و میراثش حایل شده بود در سوره ای با نام زنان- یعنی سوره نساء-شکسته شد و زن از حیث میراث، گاهی هم وزن مرد و گاه کمتر از او و گاهی هم بیشتر از او، برحسب مصالح، میراث برد.قرآن کریم با توجه به شرایط طبیعی و ساختار فیزیکی زن، حقوق او را در ابعاد گوناگون زندگی فردی و اجتماعی زنده کرد. در راستای تشریع حقوق همه جانبه زن به پدیده دختر کشی خاتمه داد و با بیان های گوناگون، اعراب را از این کردار زشت و ناپسند برحذر داشت:و» لا تقتلوا أولادکم خشیه إملاق نحن نرزقهم و ایاکم إنّ قتلهمکان خطأ کبیراً« - اسراء - 31 / فرزندان - دختر - تان را از بیم فقر و تهی دستی نکشید، ما شما و آنان را رزق می دهیم، همانا کشتن آنان گناهی بزرگاست.
و» لا تقتلوا أولادکم من إملاق نحن نرزقکم و ایّاهم« - انعام. - 151 / دختران خود را از بیم فقرنکشید؛ ما شما و آنان را رزق می دهیم.آیات روح بخش قرآن در دلهای مرده مشرکان قریش تأثیر گذاشت و فضای تازه ای بر روی آنها گشود. با توجه به آیات قرآن می توان گفت: شرایط اجتماعی و فرهنگی از جمله عوامل مهم رویکرد به حقوق زن و نوع نگرش و پردازش به آن است، و این امر سبب شده است تا موضوع »حقوق زن« در عصر حاضر با توجه به دگرگونی های مهم اجتماعی و فرهنگی با شدت و جدیت بیشتری مطرح شود، و گاه با »فمنیسم« به نگرش ها و اظهار نظرهای افراطی بینجامد!
