بخشی از مقاله
چکیده
حق تامین اجتماعی یکی از مصادیق حقوق شهروندی افراد است که دولتها باید آن را برای تکتک آحاد جامعه خود تضمین کنند. تامین اجتماعی یک حمایت اجتماعی، یک بیمه اجتماعی، یک برنامه همگانی مردمی و یک صندوق احتیاطی ملی است که هدف آن تامین مالی آتی در مواجهه با مخاطرات دوران بازنشستگی، بازماندگی، ازکارافتادگی، بیکاری یا پرورش فرزندان است. تامین اجتماعی در منشور سازمان بینالمللی کار بهمعنای حمایت جامعه از شهروندان از طریق اقدامات عمومی در برابر فشارهای اجتماعی و اقتصادی است که باعث قطع یا کاهش درآمد احتمالی آنان بهدلیل بیماری، حوادث، ازکارافتادگی، سالمندی و مرگ میشود. تامین اجتماعی در مواقعی هم مراقبتهای پزشکی و حمایتهای مالی را شامل میشود.
با مقایسهی نظامهای تامین اجتماعی در کشورهای مختلف درمییابیم این نظامها در مواردی مانند منابع مالی تامین اجتماعی، قلمرو تامین اجتماعی، نوع خدمات و مزایا، میزان یا گستردگی خدمات و مزایا، گروههای هدف تامین اجتماعی و روشهای ارائهی خدمات با یکدیگر تفاوت دارند. نتایج نشان می دهد بهرهمندی از تامین اجتماعی در برابر مخاطرات اجتماعی مانند از کارافتادگی و بازنشستگی، بیکاری، بیماری و پیری حق هر فرد ایرانی است. دولت موظف است از طریق توسعه و ارتقاء نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی در جهت تقویت و گسترش صندوقهای بیمهای، انتظام سازمانهای حمایتی دولتی و ایجاد بسترهای مناسب برای فعالیت سازمانهای حمایتی مردم نهاد گام برداشته و شهروندان را تحت پوشش نظام تامین اجتماعی قرار دهد.
کلمات کلیدی: حقوق شهروندی، حمایت، رفاه، حق بهرمندی، تامین اجتماعی
-1 مقدمه
اصطلاح حقوق شهروندی اولین بار در اعلامیه حقوق بشر و شهروندی 1789 فرانسه و بر پایه دکتر ین فیزیوکراتها و طرفداران اندیشه حکومت عوامل طبیعی مطرح شد. بر اساس این اندیشه اجرای حقوق طبیعی هر انسان فقط توسط قانون قابل تعریف است. از نظر این اعلامیه، آزادی اصل و قاعده است و محدودیت بر آن استثناء می باشد. ژان ژاک روسو متفکر و نویسنده سویسی در کتاب قرارداد اجتماعی خود بیان می کند که »انسان آزاد زاده شده لیکن همه جا در اسارت است.« ماده اول اعلامیه حقوق بشر و شهروندی فرانسه 26 - اوت سال - 1789 نیز با الهام گرفتن از اندیشه روسو بیان می دارد که »انسان ها آزاد زاده می شوند و آزاد زندگی می کنند و در حق برابرند. طبق ماده 5 این اعلامیه » هر امری که توسط قانون منع نشده است، نمی توان از انجام آن جلوگیری نمود و نمی توان کسی را به انجام آنچه که حکم نشده، مجبور ساخت.
«بر این اساس مجموع آزادی هایی که افراد یک جامعه از آن بهره مند هستند؛اصطلاحاً حقوق و آزادی های فردی، حقوق عمومی شهروندان یا حقوق بشر و شهروند می نامند. پس حقوق شهروندی در خصوص مواردی مطرح گردیده و بحث خواهد کرد که درآن موارد دولت یا حکومت ملزم است که سلطه شهروند خود را به رسمیت بشناسد - پناهی، . - 1392لازم به یادآوری است که رعایت حقوق بشر و حقوق شهروندان از سوی دستگاه حاکم در کشور ما با آغاز انقلاب مشروطه شروع شده و بتدریج گسترش یافته و تا به امروز هر چند به کندی اما با روندی رو به رشد ادامه داشته و هیچ گاه متوقف نشده است. بنابراین مهمترین بخش قابل توجه در بحث رعایت حقوق شهروندی شناخت حقوق شهروندان است به صورت عام و پس از آن مرحله اجرای آن به صورت خاص توسط قوای حاکم - مقننه، مجریه و قضاییه - در کشور است.
براساس مطالب گفته شده به نظر می رسد متولیان سازمان تأمین اجتماعی به منظور نهادینه کردن حقوق شهروندی در فعالیت های سازمان بزرگ تأمین اجتماعی نیازمند آن هستند که در ابتدا تمام فعالیت های خود را با محوریت قانون انجام دهند و در اجرای تمامی قوانین و مقررات سازمانی باید نگاه انسان مدارانه به شهروندان داشته باشند. البته از آنجا که آموزش، بسترساز نهادینه شدن فرهنگ است، رعایت حقوق شهروندی نیز فرهنگی است که با آموزش نهادینه میشود - گریفین، . - 2013 رسانهها در این خصوص نقش بسزایی دارند و تعاملات بین سازمان تأمین اجتماعی و رسانهها در سطح کارشناسی در ترویج فرهنگ رعایت حقوق شهروندی نقش مستقیم دارد. تا زمانی که مردم با مفاهیم و شاخصهای قانون حقوق شهروندی آشنایی پیدا نکنند، نمیتوان انتظار داشت به درستی از حقوق به حق خود دفاع کنند و در این را سازمان تأمین اجتماعی می تواند از ظرفیت رسانه های بومی و داخلی خود - روزنامه خورشید، سایت سازمانی و هفته نامه تأمین - بیشترین استفاده را ببرد.
هدف از رعایت حقوق شهروندی حمایت قضائی از حقوق عمومی مردم بهعنوان شهروندان صاحب حق است. آنچه اهمیت دارد، این است که باید مردم از حقوق شهروندی آگاهی پیدا کنند چرا که متاسفانه حقوق شهروندی برای مردم بطور کامل تشریح و توضیح داده نشده است. بسیاری از آن ها بخاطر عدم آگاهی به حقوق شهروندی است که قانون را رعایت نمی کنند. البته تا زمانی که بالاترین سطوح مدیریت سازمان حقوق شهروندی را رعایت نکنند نباید انتظار رعایت این قوانین را از سوی کارکنان و مخاطبان آنها داشت - ماکارو، . - 2012از منظر حقوقی منظور از حاکمیت حقوق شهروندی همان احترام به حق شهروندان در چارچوب قانون است. در سازمان تأمین اجتماعی با گستره تحت پوشش 40 میلیون نفره به منظور حفظ و حراست از حقوق حقه بیمه شدگان در ابتدا باید نهاد، گروه و یا کمیته ای تشکیل و نسبت به احصاء حقوق متقابل بیمه شدگان و سازمان اقدام کند و در مرحله بعد با مشخص شدن حقوق قانونی مخاطبان سیاست گذاری های متنوعی در جهت پیاده سازی حقوق تک تک بیمه شدگان تحت پوشش اقدام گردد.
-2 اسلام و حقوق شهروندی
مصادیق بارزحقوق شهروندی در فرامین اسلامی و روایات و احادیث پیشوایان دینی ما وجود دارد امام علی - ع - در نامه اش به مالک اشتر می فرمایند:" قلب خود را از مهربانی و دوستی و لطف بر مردمان لبریز ساز و مبادا نسبت به آنان چون جانور درنده آزار کننده باشی که خوردنشان را غنیمت شماری، زیرا مردم دو دسته اند، دسته ای برادر دینی تواند و گروهی دیگر در آفرینش با تو همانند".با دقت در این گفتار می توان تمام حقوق شهروندی را از این جمله امام علی - ع - استخراج کرد که مردم یا با تو برادر دینی هستند یا در آفرینش با تو یکسانند و باید پذیرفت عین حقوق بشر را ترسیم نموده است.در واقع سخن و عمل امام علی - ع - دقیقا بیانگر جلوگیری از اعمال سلیقه در برخورد با شهروندان و مجرمان است - زاهدی، . - 1391
در قرآن کریم نیز حقوق انسانها بسیار محترم است آنجا که خداوند می فرماید: "لقد کرمنا بنی آدم" - ما به فرزندان انسان کرامت بخشیدیم - . وقتی که خداوند انسان را محترم می شمارد،قطعًا برای او حقوقی قائل است. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان حوزه اسلامی ترویج شعائر اسلامی و آشنایی مردم با قوانین و مقررات اجتماعی اسلام که نمود اجتماعی، سیاسی و فرهنگی دارد نمونه های بارزی از حقوق شهروندی در جوامع اسلامی است. ترویج فرهنگ عفاف و حجاب اسلامی، مقابله با بی بند باری و ترویج فریضه امربه معروف و نهی از منکر، نظارت بر عملکرد دستگاه های اجرایی در برخورد با ارباب رجوع و تکریم مراجعه کنندگان و رعایت مقوله عفاف و حجاب اسلامی درمحیط های کاری ازجمله مهم ترین محورهای حقوق شهروندی است.
-3 تامین اجتماعی به عنوان حق شهروندی
حق تامین اجتماعی یکی از مصادیق حقوق شهروندی افراد است که دولتها باید آن را برای تکتک آحاد جامعه خود تضمین کنند. تامین اجتماعی یک حمایت اجتماعی، یک بیمه اجتماعی، یک برنامه همگانی مردمی و یک صندوق احتیاطی ملی است که هدف آن تامین مالی آتی در مواجهه با مخاطرات دوران بازنشستگی، بازماندگی، ازکارافتادگی، بیکاری یا پرورش فرزندان است.
