بخشی از مقاله
چکیده
حاکمیت مطلق بر جهان و انسان از آن خداست و هم او انسان را بر سرنوشت اجتماعی خویش حاکم ساخته است. هیچ کس نمی تواند این حق الهی را از انسان سلب کند یا در خدمت منافع فرد یا گروهی خاص قرار دهد. شهروندی به افرادی اطلاق می شود که تابعیت کشوری را دارا می باشند و به تبع این وابستگی از حقوق و مزانیایی برخوردار می شوند که در قانون اساسی و سایر قوانین کشور به تصویب رسیده است برگرفته شده است موانع و مشکلات اجرای حقوق شهروندی در ایران ، بیش از هر عوامل دیگر معطوف به عدم تبیین جایگاه حقوق شهروندی، فقدان آموزش حقوق شهروندی و عدم نهادینه شدن آن در لایه های متعدد اجتماعی است.
کلید واژه:شهروند، حقوق شهروندی، آموزش،حقوق اجتماعی، حقوق مدنی
حقوق شهروندی:
نخست به تعریف و پیشینه ی حقوق شهروندی می پردازیم؛شهروندی - - citizen ship همانطور که روشن است از مشتقات شهر است ، شهروندی را غالب پیشرفته ی شهر می دانند در واقع شهرنشینان هنگامی که به حقوق یکدیگر احترام گذارده و به مسئولیت های خویش در قبال شهر و اجتماع عمل نمایند به »شهروند« ارتقاء یافته اند. اصطلاح حقوق شهروند اولین بار در اعلامیه حقوق بشر و شهروندی سال 1789 م فرانسه مطرح شد که پس از تصویب در صدر قانون اساسی سپتامبر 1791 قرار گرفت.یک شهروند یک عضو رسمی یک شهر، ایالت یا کشور است . این دیدگاه حقوق و مسئولیت هایی را به شهروند یادآور می شود که منوط به روابط تجاری، مالکیت، شهرسازی، سیاسی و حتی مسائل خانوادگی میباشد.
از این رو از دید شهری موضوع حقوق شهروندی، روابط مردم شهر، حقوق و تکالیف آنان در برابر یکدیگر و اصول و هدف ها و وظایف و روش انجام آنهاست. همچنین نحوه اداره امور شهر و کیفیت نظارت بر رشد هماهنگ شهر است که می توان به عنوان مهم ترین اصولی بدانیم که منشعب از حقوق اساسی است.حقوق شهروندی در قانون اساسی از اصول زیر استنباط می شود:
الف - کرامت و ارزش والای انسان و آزادی توأم با مسئولیت او در برابر خدا در اصل 2
ب - آموزش رایگان برای همه و تسهیل آموزش عالی و تأمین آزادی های سیاسی و اجتماعی و مشارکت عامه مردم در تبیین سرنوشت سیاسی ،اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی در اصل 3
ج - وظیفه همگانی و مقابل مردمی و دولت در امر به معروف و نهی از منکر در اصل 8
د - آزادی و استقلال به عنوان حق آحاد ملت و حراست از آن در اصل 9
ه - برابری حقوق زن و مرد در اصل 20
پ - حق استفاده از زبان های محلی و قومی در رسانه های گروهی در اصل 15
ح - برخورداری از حقوق مساوی برای مردم و از هر قوم و قبیله ای در اصل 19
خ - تکلیف دولت به تأمین حقوق همه جانبه زنان در اصل 21
ذ - مصونیت حیثیت ، جان، مال، حقوق، مسکن، و شغل اشخاص از تعرض در اصل22
ز - ممنوعیت تفیتش عقاید در اصل23
ر - آزادی مطبوعات در اصل 24
ژ - ممنوعیت بازرسی و تجسس مکاتبات و مکالمات در اصل 25
س - آزادی احزاب سیاسی و صنفی و اقلیت های دینی در اصل 26
ش - آزادی تشکیل اجتماعات و راه پیمایی ها در اصل 27
ص - آزادی شغل در اصل 28
ض - حق دادخواهی در اصل 34
ط - اصل قانونی بودن جرم ، مجازات در اصل36
ظ - ممنوعیت هتک و حرمت در اصل 39
ع - حق تابعیت در اصل 41
غ - حق تأمین نیازهای انسانی اعم از بهداشت و مسکن و پوشاک و .... در اصل 43
ق - حق مالکیت در اصل 46
ف - مالکیت خصوصی در اصل 47
ک - لزوم رد اموال ناشی از راه های نا مشروع به صاحبان حق در اصل 49
گ - حق حاکمیت انسان بر سرنوشت اجتماعی خویش در اصل 56
ل - مراجعه به آراء عمومی در مسائل بسیار مهم اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، و فرهنگی در اصل 59
م - حفظ حقوق عمومی و گسترش اجرای عدالت در اصل 61
ن - ممنوعیت بر قراری حکومت نظامی در اصل 79
و - حق طرح شکایت از طرز کار قوای سه گانه توسط مردم در اصل90
ی - احیای حقوق عامه و گسترش عدل و آزادی مشروع در اصل 156
ت - ضرورت مستند و مستدی بودن احکام دادگاهی در اصل 166
ث - لزوم جبران خسارت توسط قاضی و دولت در اصل 171
چ - حق شکایت مردم از مأمورین و تصمیمات دولتی در اصل 173
ذ - بازرسی دستگاه های اداری در اصل 174
پس از اصول قانون اساسی اینگونه برداشت می شود که حقوق شهروندی یک جامعه شامل مسائلی از قبیل
- 1 حقوق حیات ، سلامت و کیفیت زندگی - 2 حقوق کرامت و برابری انسانی - 3 حق آزادی و امنیت شغلی
